Åžamandıra Nedir? | Åžamandıra Sistemleri – Åžamandıra Türleri – Åžamandıra Kuralları – Åžamandıralarda Modern Sistemler

Şamandıra Nedir?

Şamandıra Sistemleri

Sürücüler nasıl yollarda trafik işaretlerine, trafik ışıklarına ve özel uyarılara gereksinim duyuyorlarsa, denizcilerin de benzeri işaretlere gereksinimleri vardır. Bu işaretlerin çoğu şamandıralardır.

Gemilere yol gösteren ya da tehlike uyarısında bulunan şamandıralar, denizde belli bir noktaya demirlenerek, şerit güvenliği, denizcilere yol gösterme, su altındaki bazı cisimlerin yerini belirleme ve gemi bağlama gibi değişik amaçlarla kullanılan yüzer cisimlerdir. İç bölümü boş olan şamandıralar ağaç, sac ya da plâstikten yapılır.

Ä°lk ÅŸamandıralar büyük kütükler ya da ahÅŸap fıçılardan oluÅŸuyordu. Daha 1066’da Almanya’daki Weser Irmağı’nda seyreden gemilere ÅŸamandıralar yol gösteriyordu. Ä°ngiltere’de ise ÅŸamandıralardan 16. yüzyılda yararlanılmaya baÅŸlandı ve ilk ışıklı ÅŸamandıralar 1880’de Thames Irmağı’nın aÄŸzına, 1881’de de New York limanının çıkışına yerleÅŸtirildi.

Şamandıralar genellikle çelikten yapılır, ama camyünü (fiberglas) ve plastik kullanım ı di giderek yaygınlaşmaktadır. Çelikten yapılmış standart büyüklükteki bir ışıklı şamandıranın ağırlığı en az 5 tondur, yüksekliği ise 5 metre ya da daha fazladır.

Işıklı şamandıralarda, ışık kaynağı olarak şamandıraya doldurulmuş propan gazından
ya da benzeri baÅŸka gazlardan yararlanılabilir; bu gazların alevi, “gömlek” denen özel bir kılıf yardımıyla akkor parlaklığındaki bir ışık haline getirilir. Işıklı ÅŸamandıralarda, silindirlere sıkıştırılarak doldurulmuÅŸ asetilen gazı da kullanılır; bu silindirler ÅŸamandıranın içindeki özel bölmelere yerleÅŸtirilir. Öte yandan, akümülatörlerle çalıştırılan elektrik lambalı ÅŸamandıralar da vardır.

Şamandıra Türleri

Çeşitli biçimlerde yapılmış şamandıralar vardır:

• Palamar şamandırası denen ve açıktaki gemilerin bağlanmasında kullanılan şamandıralar koni ya da silindir biçiminde olabilir.

• Gönder şamandırası denenler ise daha çok işaret amacıyla kullanılır; bunlar suyun içinde hemen hemen dik olarak duran kalın direkler biçimindedir.

• Kampanalı şamandıralarda denizin hareketiyle sallanarak çalanbir çan vardır; çanın çalınmasında bazen sıkıştırılmış havayla çalışan bir tokmaktan da yararlanılır.

• Düdüklü şamandıralar da kampanalılara benzer, ama bunlarda çan yerine düdük bulunur. Bir dalga gelip şamandırayı kaldırınca, şamandıranın içine hava dolar; dalga geçince şamandıra alçalır ve içindeki hava sıkışarak düdüğün çalmasını sağlar. Sisli havalarda bazen deniz çok sakin olur, bu yüzden de düdüklü ya da kampanalı şamandıralar çalışmaz. Oysa sisli havalarda denizcilerin mutlaka uyan işaretlerine gereksinimleri vardır. Bu nedenle günümüzde elektrikle çalışan düdüklü şamandıralar yapılmıştır.

• Otomatik kampana, düdük ve ışığı olan ÅŸamandıralar yaklaşık 6 metre yüksekliÄŸindedir ve ağırlıkları 10 tonun üzerindedir. Bunlarda, düdük donanımının ve safra tankının bulunduÄŸu bir sualtı kesimi de vardır; ÅŸamandıraların “kuyruk” denen bu bölümleri de oldukça uzundur. Bu tür büyük ve ağır ÅŸamandıraların denize bırakılması ya da denizden çıkarılmasında özel vinçli mavnalar kullanılır.

Şamandıra Kuralları

Dar ya da sığ sularda çarpışmaları önlemek, gemilerin boÄŸazlarda ve kanallarda doÄŸru hatlar üzerinde seyretmelerini saÄŸlamak amacıyla, ortak bir iÅŸaret ÅŸamandıraları sisteminden yararlanılır. Ne var ki, 19. yüzyılın sonlarında ışıklı ÅŸamandıraların ortaya çıkmasıyla birlikte, ÅŸamandıraların nasıl kullanılacağı konusunda hep bir anlaÅŸmazlık olmuÅŸtur. Özellikle, bazı ülkelerde seyir hattının iskele (sol) yanını göstermek için kırmızı ışık kullanılırken, baÅŸka ülkelerde kırmızı ışık geminin sancak (saÄŸ) yanını göstermekte kullanılmıştır. Türkiye’de geçerli olan sisteme göre iskele yönü kırmızı, sancak yönü ise yeÅŸil ışıkla gösterilir.

Kanallarda seyir güvenliğini sağlamak için iki değişik sistemden yararlanılır. Bunlardan biri lateral sistem denen borda işareti uygulamasıdır. Kanaldaki akıntının yönü, geminin gidiş yönü olarak kabul edilir ve kanalın iskele ve sancak yanları buna uygun renkteki ışıklı şamandıralarla donatılır.

Uygulanan öbür şamandıra sistemi ise kardinal sistem denen pusula yön noktaları uygulamasıdır. Bu sistemde seyir için tehlikeli olan yerler, pusuların dörtte birlik bölümlerine yerleştirilen bir ya da birkaç şamandıra ya da fenerle işaretlenir. Kardinal sistem özellikle borda işaretlerinin fark dilemediği açık denizlerde ve az sayıda doğal kanalın bulunduğu derin sularda yararlıdır.

Åžamandıra sistemlerinin ortaklaÅŸtırılması doÄŸrultusunda çeÅŸitli giriÅŸimler yapılmıştır; buna karşın 1970’lerde dünyada hâlâ 30’dan fazla farklı sistem bulunuyordu. Milletler Cemiyeti 1936’da ortak bir ÅŸamandıra sisteminin uygulanmasına karar verdi, ama 1939’da II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine sistemin tam olarak yürürlüğe konması olanaklı olmadı. Gene de bazı ülkelerde uygulanmakta olan bu sistem hem lateral, hem de kardinal sistemleri içerir. Enkazlar ise yeÅŸil ışıkla belirtilir.

Şamandıralarda Modern Sistemler

Son dönemlerde, çeşitli kurallardan oluşan iki ayn sistem geliştirilmiştir. Bunlardan birinde, kanalların iskele yanı kırmızı işaretle belirtilir; kardinal ve lateral işaretlerin her ikisi de kullanılır. Öbür sistemde ise kanalın sancak yanı kırmızı işaretle gösterilir ve yalnızca lateral işaretler kullanılır. Birinciye A Sistemi, ikinciye ise B Sistemi denir.

A Sistemi’nin kuralları 1977’de Hükümetler arası Ä°stiÅŸari Denizcilik TeÅŸkilatı tarafından hazırlanmıştır. Bu sistem daha çok Avrupa, Afrika, Hint Okyanusu, Avustralya ile bazı Asya ülkelerinde uygulanır. B Sistemi ise daha çok Kuzey ve Güney Amerika ile Asya’nın bazı yerlerinde geçerlidir.

A Sistemi’nde her çeÅŸit deniz iÅŸareti birlikte kullanılabilir. Gündüz ve gece boyunca lateral iÅŸaretlerle kanalın iskele ve sancak yanları kırmızı ve yeÅŸil renklerle gösterilir. Enkazların belirtilmesinde yeÅŸil renk kullanılmaz. Kardinal iÅŸaretlerle de bölgedeki en derin su kesimleri gösterilir. Kardinal iÅŸaretler san ve siyahtır; geceleri ise hızlı çakan beyaz ışık kullanılır.
Şamandıralar, deniz dibinin kum ya da çamur oluşuna göre, esen rüzgârların yönü ve şiddeti göz önünde tutularak, tek ya da daha çok demirle dibe demirlenir. Bazı şamandıralarda beton ağırlıklardan da yararlanılır. Şamandıra demiri zamanla dibe iyice gömülür.

Şamandıralar çok yararlı olmakla birlikte, denizcilik kitaplarında denizcilere şamandıralara çok güvenmemeleri tavsiye edilir. Şamandıraların yeri kuvvetli akıntıların etkisiyle değişmiş olabilir, ayrıca gemi çarpması ya da başka herhangi bir nedenle fenerleri de kırılmış olabilir. Bu nedenle denizcilerin haritalarını çok iyi incelemeleri ve geminin rahatlıkla geçip geçemeyeceğini anlamak için kanalın derinliğini ölçmeleri gerekir.

1960’ların sonunda Ä°ngiltere, Fransa ve ABD’de Büyük Otomatik Seyir Åžamandırası (Ä°ngilizce kısaltması LARIBY) denen dev bir ÅŸamandıra türü uygulamaya kondu. Deniz fenerlerinin yerini alanbu ÅŸamandıralan çalıştırmak için görevlilere de gerek yoktur. LARIBY’lerin çapı yaklaşık 12 metre, ağırlıkları 80 tonun üzerinde, fenerlerinin suyun üstündeki yüksekliÄŸi ise 12 metredir. Işığı 20 km uzaktan görülebilen ÅŸamandıra feneri dizel jeneratörle çalıştırılır. Bazı LARIBY’lerde güçlü sis sinyalleri, bazılarında da radyobiykınlar vardır.

LARIBY’ler tamamen otomatik olarak çalışır, ama gene de karadan denetlenir. Tüm aletlerin çalışması sürekli olarak izlenir ve herhangi bir bölümünde bozukluk olduÄŸunda aygıttaki radyo otomatik olarak durumu kıyı görevlilerine bildirir. Normal koÅŸullarda LARIBY’ler 12 ay bakım gerektirmeden görev yapabilir.

Palamar şamandıralan limanlarda yer kazanmayı sağlar ve gemilerin açıkta demir atma sorununu çözer. Palamar şamandıraları zincirlerin yardımıyla dibe demirlenir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 25.02.2010 tarihinde Hale tarafından, Bilimsel GeliÅŸmeler - Sosyal ve Fen Bilimleri bölümünde paylaşılmıştır ve 883 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Şamandıra Nedir? | Şamandıra Sistemleri - Şamandıra Türleri - Şamandıra Kuralları - Şamandıralarda Modern Sistemler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...