Korkularla Nasıl Baş Edilir | Psikolog Elif Kandaz

Korkularla Nasıl Baş Edilir

Korku sırasında kişide çarpıntı, tansiyonda değişiklikler, yüzde kızarma, nefes darlığı boğazda düğümlenme, boğulma hissi, yutma güçlüğü, bulantı, kusma, karın ağrısı, terleme , titreme, sıcak basması, baş dönmesi görülür.

Korku sadece çocuklara özgü müdür? Yetişkin korkularını görmezden gelmek mümkün müdür? Korkusuz insan var mıdır? Korkusuz görünen kişiler gerçekte korkularını iyi bastırabilen kişiler midir? Korkunun bir gerçekliği var mıdır? Korkuda mantık aranır mı? Korku öğrenilmiş bir davranış olabilir mi? Korkan kişi ne gibi tepkiler verir? Korkuya hangi psikiyatrik tablolar eşlik eder? Yetişkin korkuları nelerdir ve nasıl baş edilir?

Korku nedir?
Belirli dışarıdan ya da içeriden gelen uyaranlara karşı gösterilen duygusal tepkidir. Günlük hayatımızda huzursuzluk halinden panik duygusuna kadar kişiye özel olarak değişen korku dereceleri yaşarız.

– KuÅŸku ile korkuyu akraba sayabilir mi?
Kuşku; bir durumla ilgili gerçeğin ne olduğunu kestirememekten dolayı ortaya çıkan bir duygudur, korkuyla ilişkisi ancak bilinmezlik sebebiyle kişide ortaya çıkabilecek olumsuz duygular sonucu verilen tepkiler olabilir.

– Korku ile güvensizlik duygusu arasında sebep sonuç iliÅŸkisi var mıdır?
Güvenilemeyen durumlarda korkudan ziyade kuşku daha fazla görülür. Ancak belirsizlik sebebiyle bir korku duygusunun oluşması da mümkündür.

– Korku çeÅŸitleri nelerdir?
Patolojik korkular dediğimiz fobiler vardır, burada durum biraz daha farklıdır, aslında korkulmaması gereken bir durum ya da olay karşısında korku duygusu vardır, bunları genel olarak üç başlıkta ele alabiliriz: Beklenmedik bir biçimde ortaya çıkabilecek bir panik benzeri belirtilerin ortaya çıkması durumunda yardım sağlanamayacağı ya da kaçmanın zor olduğu yerlerde bulunmaktan korkmayı içeren agorafobi, yılan , uçakla seyahat etme , yükseklik gibi özgül bir nesne ya da durumun varlığı ya da böyle bir durumla karşılaşacak olma beklentisi ile başlayan, aşırı ya da anlamsız, belirgin, sürekli olarak korkma durumunu içeren özgül fobiler ve tanımadık kişilerin yanında ya da toplumsal bir eylemi gerçekleştirmesi gerektiği durumlarda aşağılanma ayıplanma korkusunun içeren sosyal fobi.

– YetiÅŸkin korkuları ile çocuk ergen döneminde yaÅŸanan korkuların temel farkı nedir?
Yetişkinler korkularını daha kolay kontrol edebilirken çocukların soyut düşünme yeteneği yetişkinlerle eşit düzeyde olmadığından daha farklı olduğundan daha abartılı biçimde anlamlandırabilirler, korktuklarını gösterme yöntemleri açısından farklılıklar olabilir, ergenlerde ise durum biraz daha farklıdır, ergenler yetişkinlik ve çocukluk dönemlerinin arasında bir dönem olması sebebiyle daha korkusuzca davranmaya çalıştıklarını gözlemlemekteyiz. Ancak geçiş dönemi olduğundan abartılı algılama ve abartılı tepkilerde gözlemlememiz mümkün olmaktadır.

– Korkunun temeli ne zaman atılır?
Korkular her yaşta başlayabilmekle birlikte özellikle fobik korkular çocukluk çağında başlamaktadır. Bunun dışında, deprem gibi yaşanan travmatik bir olayın ardından da korkular başlayabilir.

– Çocukluk döneminde yaÅŸanan korkular doÄŸru yaklaşılmazsa yetiÅŸkinliÄŸe taşınır mı?
Evet. Erken müdahale edilmediği takdirde ya da ailelerin istedikleri bir şeyi çocuklarına yaptırnak için bilerek korkutmaları yetişkinlik döneminde başka korkulara yol açabilmektedir.

– Korkunun mantığı var mıdır?
Korkmak korkmamak kadar doğal bir duygudur, insanlığın varlığıyla başlayan çoğu zaman insanın hayatını kurtaran bir duygudur, dolayısıyla tabiî ki mantığı vardır ancak mantığı olmayan korkular da vardır o tür korkulara patolojik korkular yani fobiler adını veriyoruz.

– Hangi korkular hayatı sıkıntıya sokar?
Fobik türdeki her korku, korkusu sebebiyle kendine yönelmesi ve kaçınma davranışlarının ortaya çıkması sonucunda insan hayatını sıkıntıya sokar, işlevselliğini düşürür, sosyal ilişkilerini etkiler, kendisine olan inancını etkiler, dolayısıyla sıkıntılı bir süreç kaçınılmaz olur.

– Korkunun oluÅŸma mekanizması nedir?
Buna yönelik çok fazla kuram olmakla birlikte bilişsel davranışçı açıdan değerlendirmesini yapmak istiyorum. Korkular öğrenilmiş bir süreç olarak kabul edilir, örneğin fiziksel şiddete uğrayan bir çocuk canı acıdığında dayağın can yakan bir durum olduğunu öğrenir ve dayaktan korkmaya başlar, ya da depremde evi yıkılan bir kişi herhangi bir eve girmekten korku duyabilir, bu nokta da korkunun nedeni olayın kendisi değil, bu olayın kişi tarafından nasıl yorumlanmasıyla ilgili olduğu ortaya çıkmaktadır.

– Beyin ile korku iliÅŸkisi nasıldır?
Beynin korkuyla ilişkili kısmı amigdala çekirdeğidir, korku anında amigdala çekirdeğinin aktivasyonunda işlev artışı görülür.

– Korku ile kiÅŸilik baÄŸlantıları söz konusu mudur?
Kaygılı, bağımlı, çekingen ya da takıntılı kişiliklerin, diğerlerine oranla daha fazla korku tepkisi gösterdiği gözlenmiştir.

– YetiÅŸkinlerde gelecek korkusu giderek artıyor diyebilir miyiz?
Böyle bir genellemeye gitmek doğru olmamakla birlikte, ekonomik durumla bağlantılı olarak özellikle bu kriz döneminde geleceğe yönelik olarak beklentilerin karşılanmayacağına dair inanç zayıflamakta ve belirgin bir kaygı yaratmaktadır, aynı zamanda ebeveynlerde çocuklarının geleceğine yönelik kaygıların da daha fazla görüldüğü gözleniyor. Uyuşturucunun, gelişigüzel ilişkilerin yaşanması vb gibi durumlarda ki artış, ailelerin korkularını arttırmakt
-Günümüz insanları sanırım sorumluluk konusunda da korku yaşıyorlar?
Evlilikten kaçışlar, sorumluluk alamamak gibi davranışlar görülebiliyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sorumluluk duygusu çok erken yaşlarda verilmesi ve pekiştirilmesi gereken bir duygudur, aksi takdirde sorumluluk duygusu yetişkinlikte verilmeye kalkıldığında bu çok zor olmaktadır. Bütün bunların yanında ekonomik özgürlüğün artmış olması, cinsel partnerin kolay bulunuyor olması gibi sosyal durumların günümüzde sık görülüyor olmasıyla evliliği cezbeden özellikler yitirilmiş olmaktadır ne yazık ki…

– Cinsel korkularda sanırım ülkemizde az deÄŸil… Bu korku vajinismusa sebep oluyor mu?Özellikle katı cinsel eÄŸitim verilmiÅŸ kadınlarda vajinismus görülme olasılığı çok yüksek, bunun yanında cinselliÄŸin bir erkeklik simgesi ÅŸeklinde erkek çocuklarına öğretilmesi sonucunda erkekler de de performans kaygısına baÄŸlı olarak erekte olamama ya da erken boÅŸalma sorunları görülmektedir.

– Evlilikte aldatılma korkusu da önemli yetiÅŸkin korkularından… Burada yaÅŸanan kiÅŸinin kendine olan güvensizliÄŸi mi, yoksa eÅŸine olan güvensizliÄŸi mi?Bu durum, geçmiÅŸ yaÅŸantılara, kiÅŸinin öğrenmelerine göre deÄŸiÅŸebilir. Daha önce aldatılıp bu durumu travmatik bir ÅŸekilde yaÅŸamışsa bu kiÅŸinin tekrar aynı durumu yaÅŸayacağına dair korkular geliÅŸtirmesi muhtemeldir. Bu kendisine ya da baÅŸkasına güvenle iliÅŸkisinden ziyade olayı yorumlamasına baÄŸlıdır. Ancak bunun dışında herhangi böyle bir yaÅŸantısı olmamış kiÅŸinin daha önce hiç aldatılmamasına raÄŸmen korkusu varsa bu kiÅŸinin kendisine olan güvensizliÄŸinden söz edebiliriz ancak direk buna baÄŸlıdır diyemeyiz.

-Başaramama, sonuca ulaşamama, tek başına bir işin üstesinden gelememe korkusu da yaygın mı?Bu durumu kaygı olarak adlandırabiliriz, genel olarak durumları olumsuz algılama ve olumsuz sonuçlar doğacağına yönelik beklentiler geliştirme, özetle bardağın boş tarafını görmek şeklinde değerlendirebiliriz. Bu durum özgüven eksikliği olan kişilerde ya da kaygılı, takıntılı kişilerde daha yaygın biçimde görülür.

– Bu kiÅŸiler risk alamadıklarından büyük organizasyonlarda sanırım yer alamıyorlar?Genelde yer alamıyorlar ancak küçük sorumluluklar alabilirler. Böylece kendilerine olan güvenleri yavaÅŸ yavaÅŸ geliÅŸim gösterebilir.

-İleri yaşlarda yeti kaygı korkusu da yaşanıyor mu?
Yaşanabilir ancak bunları evrensel korkular şeklinde değil patolojik korkular başlığı altında alabiliriz, daha çok yaygın anksiyete bozukluğu olabilir.

– BoÅŸ ev sendromu da sanırım önemli… Çocukların evlenerek evden ayrılmaları ya da baÅŸka nedenlerle evden uzak yaÅŸamaları ebeveynler tarafından önemli bir korku nedeni?Bu da daha çok bağımlı, kaygılı kiÅŸiliklerde gördüğümüz bir sendrom. Neticede kendileri de bir zamanlar ailelerinin evlerinden ayrılıp ÅŸimdiki evlerinde yaÅŸamaya baÅŸladılar bu doÄŸal bir süreç ve bu ÅŸekilde yorumlanmadığında bu tip sendromların yaÅŸandığını görüyoruz.

– Burada temel faktör yalnızlık korkusu mu?Yalnızlık korkusu olabilir, çocukların evden ayrılmalarıyla birlikte bu kadınların çoÄŸunda aynı zamanda menopoz dönemine denk geldiÄŸinden annelikten çıkmış olma duygusunu da beraberinde getirebiliyor. Bir kadın için annelik duygusu çok önemli bir duygudur ve bu süreçte çocukların evden ayrılmış olması kadında iÅŸe yaramazlık duygusunu ortaya çıkartabilmekte ve depresif belirtilere yol açmaktadır. Erkekler bu durumu daha olası biçimde karşılamaktadır.

– Hastalık korkusu da var mı yetiÅŸkin korkuları arasında?
Hastalık korkusu da aynı şekilde fobik bir durum olarak ele alınabilir.

– Korku ile seyreden baÅŸka psikiyatrik bozukluklar var mıdır?Obsesif kompulsif bozukluk, kirlenmekten, hastalık, mikrop bulaÅŸmasından korkma gibi ya da travmatik bir yaÅŸantının ardından aynı ÅŸeyleri yaÅŸamaktan korkma dediÄŸimiz travma sonrası stres bozukluÄŸu, panik atak gibi bozuklukları sayabiliriz.

– Korku ne gibi fiziksel belirtilere sahiptir?
Korku sırasında; çarpıntı, tansiyonda değişiklikler, soluk renk ya da yüzde kızarma, nefes darlığı hava açlığı, boğazda düğümlenme, boğulma hissi, yutma güçlüğü, bulantı, kusma, karın ağrısı, terleme , titreme, sıcak basması, baş dönmesi görülebilir.

– Korku tedavi edilir mi?
Korku kesinlikle tedavi edilebilir, ilaç tedavisi ve psikoterapi yöntemleri, stres yönetimi teknikleriyle korkunun tedavisi yapılmaktadır.

Ä°STANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nden Uzman Psikolog Elif Kandaz

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 18.02.2009 tarihinde Esesli tarafından, SaÄŸlık Dünyası | Alternatif Tıp | Ä°lk Yardım bölümünde paylaşılmıştır ve 363 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Korkularla Nasıl Baş Edilir | Psikolog Elif Kandaz orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...