Deneme Nedir? | Nasıl Yazılır?

Deneme Nedir?

Deneme, bir yazarın belli bir konuya ilişkin kişisel duygu ve düşüncelerini anlattığı metinlere denir. Bu tür ilk yazıları 16. yüzyılda Fransız yazar Michel de Montaigne yazdı ve Essais (Denemeler) adıyla yayımladı. Bugün birçok ülkede ilgiyle okunan edebiyat türünün de adını koymuş oldu.

Deneme, yazarın belli bir konuda görüşlerini kısa biçimde anlattığı edebiyat türüdür. Denemelerde, edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler, hatta gülünç olaylar gibi deÄŸiÅŸik konular ele alınabilir. ÖrneÄŸin, Ä°ngiliz yazar Charles Lamb 19. yüzyılın baÅŸlarında, “Domuz Rostosu Ãœzerine” adlı bir deneme yazmıştı. Bu denemede ateÅŸle oynamayı seven bir Çinli çocuÄŸun rastlantı sonucu kızarmış domuz etini tadan ilk insan olduÄŸu mizah yollu anlatılıyordu.

İyi bir deneme yazmanın yollarından biri, belli bir konudaki düşünceleri önce bir kâğıda gelişigüzel not etmektir. Bundan sonra not edilen düşünceleri, anlaşılmalarını kolaylaştıracak bir düzene sokmak gerekir. Bir deneme için her zaman, okurun ilgisini çekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasını sağlayacak bir giriş cümlesi çok önemlidir. Deneme, aynı ölçüde dikkat çekici bir biçimde de bitirilmelidir. Denemeyi okurken yazarla birlikte düşünsel yolculuğa çıkan okurun sonunda düş kırıklığına uğramaması, deneme yazarı açısından dikkat edilmesi gereken bir noktadır.

Öte yandan, düşüncelerin paragraflara göre düzenlemesi gerekir. Öne sürülen her yeni düşünce için ayrı bir paragraf kullanılmalı ve her paragrafta bir ana düşünce iÅŸlenmelidir. Birçok deneme üç ya da daha fazla paragraftan oluÅŸur. Denemenin paragraflara bölünmesi, söylenmek istenilenin kolay ve açık bir biçimde ortaya koyulmasını saÄŸlar. Deneme Fransız yazar Montaigne ile baÅŸlamış olmasına karşın, daha sonraki yıllarda Ä°ngiliz yazarlar tarafından geliÅŸtirilmiÅŸtir. Ãœnlü Ä°ngiliz denemecileri arasında Sir Francis Bacon, Joseph Addison ile Ä°rlandalı Richard Steele sayılabilir. ABD’li en ünlü deneme yazarları Ralph Waldo Emerson ile Henry David Thoreau’dur. Edgar Allan Poe ÅŸiir üstüne, James Thurber de mizah türünde yazdığı denemelerle okurlarını etkilemiÅŸlerdir.

Montaigne’den sonraki ünlü Fransız deneme yazarları arasında Theophile Gautier, Anatole France ve Hippolyte Taine sayılabilir.

Türk edebiyatına deneme türü, Batı edebiyatlarının etkisiyle Tanzimat’tan sonra girmiÅŸ ve Cumhuriyet’ten sonra geliÅŸmiÅŸtir. Yakup Kadri KaraosmanoÄŸlu, Ahmed HaÅŸim ve Fatih Rıfkı Atay aynı zamanda baÅŸarılı deneme yazarlarıydı.

Deneme türünün en güzel örneklerini ise Nurullah Ataç verdi. Bu türde örnekler veren öbür önemli yazarlarımız arasında ise Ahmed Hamdi Tanpınar, Sabahattin Eyuboğlu, Suut Kemal Yetkin, Vedat Günyol, Melih Cevdet Anday, Onat Kutlar, Mehmet Fuat, Salah Birsel, Nermi Uygur, Fethi Naci, Cemal Süreyya, Füsun Altıok ve Selim İleri sayılabilir.

Kaynak: Vikipedi

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 01.12.2007 tarihinde hale tarafından, Deneme ve Düz Yazı Paylaşımları bölümünde paylaşılmıştır ve 47636 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Deneme Nedir? | Nasıl Yazılır? orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...