Çocuk Esirgeme Kurumu – Himaye-i Etfal Cemiyeti – 30 Haziran 1921 | Çocuk Esirgeme Kurumu Himaye-i Etfal Cemiyetinin KuruluÅŸu – Ä°stanbul – Çocu..

Çocuk Esirgeme Kurumu – Himaye-i Etfal Cemiyeti – 30 Haziran 1921

Himaye-i Etfal Cemiyetinin KuruluÅŸu – Ä°stanbul

Himaye-i Etfal ile ilgili olarak Cüneyd Okay’ın Belgeleriyle Himaye-i Etfal Cemiyeti (1917-1923) isimli kitabı ve Toplumsal Tarih Dergisinde yayınlanan Osmanlı Dönemde Himaye-i Etfal Cemiyeti Ãœzerine Belgeler/Notlar isimli makalesinde kurumun ayrıntılı bilgiler yer almaktadır.
Ülkenin o günkü koşulları incelendiğinde; Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğunun, bir çok cephede savaşması nedeniyle cepheye sürekli asker sevk etmek durumunda kaldığı, cephelerde savaşanların büyük bir çoğunluğunun şehit düşmesi sonucu ülkede kimsesiz çocuklar sorununun her geçen gün büyüyerek sürdüğü, savaş sonrası yaşanan toprak kayıpları sonucu, İmparatorluğun başta İstanbul olmak üzere diğer illere büyük göçler aldığı, bu durumun, ailelerin sosyal ve ekonomik yönden çöküşüne neden olduğu görülmektedir.

Kimsesiz çocuklar sorununun boyutunun büyümesi üzerine halkın giriÅŸimiyle çözüm arayışlarına girilmiÅŸ, giriÅŸimlerin yetersiz kalması üzerine Devlet kanalıyla çözümler aranmıştır. Devlet kanalıyla yapılan çalışmaların ilki II.Abdülhamit döneminde kurulan Darülhayr-ı Ali’dir. 1903 yılında Abdülhamid’in tahta çıkışının yıldönümü nedeniyle açılan, Darülhayr-ı Ali’de bakılan çocuk sayısı 400’e ulaÅŸmıştır. Kurum 22 AÄŸustos 1909 yılında kapatılmıştır.

Meşrutiyet döneminde İttihad ve Terakkinin destekleriyle kimsesiz çocuklar sorununa çözüm amacıyla Darüleytamlar açılmıştır.

Devlet eliyle kurulan Darülhayr-ı Ali ve Darüleytemların yetersizlikleri sonucu kapanması üzerine kimsesiz çocuklara bakım için yeni arayışlara girilmiş, bunun sonucunda 6 Mart 1333 (1917) de Galatasaray yurdunda İsmail Canbulat, Muhtar Bey, Celal Derviş Bey, Osman Tevfik Bey, Kemal Derviş Bey, Adnan Bey, Servet Efendi, Nesim Mezalyah Efendi, Haralambadi Efendi, Doktor Rasim Ferid Bey, Mustafa Reşat Bey, Ahmet Emin Beyden oluşan grup cemiyetin kurulabilmesi için hükümete başvuruda bulunur.

Hükümetten gerekli izinin alınması üzerine Cavid Bey, Ahmet Hakkı Bey, Orfanidis Efendi, Arif Bey, Doktor Ömer Fuad Paşa, Emanuel Karasu Efendi, Mustafa Asım Bey ve Noradinkyan Efendi kurucular grubuna katılırlar.

OluÅŸturulan kurucular kurulu ilk toplantısı 1 Mayıs 1333 (1917) tarihinde yapmış olup, 11 AÄŸustos 1917 tarihinde Kurum, kamuya yararlı dernek statüsünü kazanmıştır. 28 Mart 1918’de Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin bünyesinde “Hanımlar Heyeti” kurulmuÅŸtur.

Kamuya yararlı kuruluÅŸ olmasından sonra cemiyet amblem çalışmalarını baÅŸlatmış ve kenarlarında “sıhhat, ahlak, ve irfan” kelimeleri bulunan bir üçgenin içerisinde yeÅŸil hilal bulunan amblemi kullanmıştır.

Himaye-i Etfal Cemiyet-i Umumiyesi Nizamname-i Esasisi’nde, kurumun faaliyet alanları kısaca ÅŸu ÅŸekilde özetlenmektedir;

• Çocuklara eziyet edilmemesi,
• Anne ve babaları dahil, hiç kimse tarafından, çocukların bedeni ve ruhsal durumlarını tehlikeye düşürecek hizmetlerin gördürülmemesi,
• Fakir, hasta çocukların tedavilerinin sağlanması,
• Çocukların tütün ve bağımlılık yaratacak maddelerden korunması,
• Okulların tatil zamanlarında fakir çocukların kırlara ve yazlıklara gönderilmesinin sağlanması,
• Hizmetçi, besleme ve evlatlıklara kötü muamele edilmemesi,
• Himaye-i Etfal’e iliÅŸkin kütüphane kurulması,
• Anne ve babaları tarafından terbiye edilemeyen veya mahkum olan çocuklar için ıslahhaneler kurulması,
• Çocukların sağlıklı bir şekilde yetiştirtmeleri için oyun alanlarının kurulması,
• Himaye-i Etfal ile uğraşan Uluslararası kuruluşlarla bağlantı kurulması,

Kurumun kuruluÅŸundan kısa bir süre sonra, BaÅŸkan Ä°smail Canbulat Bey’in Stockholm BüyükelçiliÄŸine atamasının yapılması üzerine, cemiyetin baÅŸkanlığına Cavid Bey getirilir. Cavid Bey’in baÅŸkanlığı ile birlikte çalışmalara hız verilir ve I. Dünya Savaşının bütün ÅŸiddetiyle sürdüğü bir dönemde 28 Kasım 1917’de savaÅŸ bölgesinden toplanan çocuklar için Firuz AÄŸa’da “Çocuk Misafirhanesi” açılır. 100 kapasiteli olarak açılan misafirhaneye çok sayıda çocuk gelmesi üzerine evlatlık, çıkarlık, ailelerin yanına öğrenci yerleÅŸtirmeleri baÅŸlanır. Misafirhanede 1917-1922 yılları arasında 2.027 çocuÄŸa bakım ve koruma hizmeti verilmiÅŸtir. Himaye-i Etfal Cemiyeti çocukları çiftçilik ve hayvancılığa yönlendirmek amacıyla Kalender’de “Ziraat Yurdu” açmıştır. Açılan bu yurtta çocuklara, yatak yapmak, yemek piÅŸirmek, çamaşır yıkamak, genel temizlik, hayvan yemlemek, tımar etmek, saman çekmek, gübre kaldırmak, çift sürmek, harman dövmek, tohum dikmek, meyve budamak, tohum atmak, yaÄŸ yapmak gibi iÅŸler öğretilmiÅŸtir.

Kurum ikinci çalışmasını anne-çocuk saÄŸlığına yönelik olarak baÅŸlatmıştır. Åžehzadebaşı, Kadıköy, Bakırköy ve daha sonra Ãœsküdar semtlerinde açılan “Dispanser”ler ile hastaları muayene ederek, ücretsiz ilaç dağıtımına baÅŸlamıştır.

Kurum 20 Eylül 1920’de Kırklareli, 12 Ekim 1917’de Samsun, 27 Ekim 1917’de Ä°zmit, 1 Ocak 1918’de Konya, 1917’de Ãœsküdar, BeyoÄŸlu, Haliç, Kadıköy, Bakırköy, 1918’de Yeniköy ÅŸubelerini açarak hizmetlerini yaygınlaÅŸtırmıştır. Bu ÅŸubelerin yanı sıra deÄŸiÅŸik tarihlerde Musul, Erzurum, EskiÅŸehir, Kastamonu ve Bolu ÅŸubeleri açılmıştır.

Himaye-i Etfal Cemiyeti, 1920 yılında Londra, 1921 yılında Cenevre’de uluslar arası toplantılara temsilci gönderir. Ayrıca Mısır ve Hindistan’a yazılar yazılarak yardımlarda bulunulması istenilir ve bu ülkelerden parasal yardımlar saÄŸlanır.

Ä°stanbul Himaye-i Etfal Cemiyeti çalışmalarını yürütürken, 30 Haziran 1921 tarihinde, Büyük Millet Meclisinin bazı üyelerinin de giriÅŸimiyle Ankara’da yeni bir Himaye-i Etfal Cemiyeti kurulur. Her iki cemiyetin aynı adla yardım toplaması halk arasında kuÅŸkulara neden olur. Bunun yanı sıra Damat Ferid PaÅŸa Hükümeti sırasında Himaye-i Eytam Cemiyeti’nin kurulması Ä°stanbul Himaye-i Etfal Cemiyetinin yardım toplamasını güçleÅŸtirir.

Ä°stanbul ve Ankara Himaye-i Etfal Cemiyetleri arasında zaman zaman yazışmalar yapılmasına karşın birleÅŸme konusunda tam bir görüş birliÄŸine varılamamıştır. 26 Ekim 1922 yılında Ankara’dan gelen Refet PaÅŸa Ä°stanbul’daki misafirhaneyi ziyaret etmiÅŸtir. Doktor Fuat Bey 18 Kasım 1922’de Ä°stanbul’daki cemiyetin yönetim kurulu toplantısına katılırlar. Bu ziyaretler iliÅŸkileri bir ölçüde yumuÅŸatmasına karşın, birleÅŸme saÄŸlanamamıştır. Milli Mücadelenin kazanılması üzerine Ankara Himaye-i Etfal Cemiyeti Mustafa Kemal Atatürk’ün de desteÄŸini alarak tüm ülke çapında örgütlenerek, anne ve çocuÄŸa yönelik hizmetlerini sürdürmüştür.
1917 yılında Ä°stanbul’da kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti 1923 yılındaki genel kurulundan sonra, yeni bir genel kurul yapmayarak tarihe karışmıştır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.06.2009 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 1428 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 15 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Çocuk Esirgeme Kurumu - Himaye-i Etfal Cemiyeti – 30 Haziran 1921 | Çocuk Esirgeme Kurumu Himaye-i Etfal Cemiyetinin Kuruluşu - İstanbul - Çocuk Esirgeme Kurumunda Tarihsel Gelişim - Yönetim Yapısı - Tüzüğü - Ana Kucağı - Çocuk Yuvaları Talimat orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...