Bilgi Bankamız 174 Kategoride, 24849 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 16.10.2024 07:02

[Biyoloji] Canlılarda Besin Zinciri Ve Enerji Piramidi | Besin Zinciri – Beslenme Ağı – Beslenme Basamakları – Çeşitli Beslenme Ağları – Enerj..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 01.01.2010 tarihinde Hale tarafından, Fizik - Kimya - Biyoloji Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 2882 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Besin Zinciri Ve Enerji Piramidi

Besin Zinciri


Besin zinciri, canlılar topluluğundaki organizmaların beslenme alışkanlıklarını yansıtan kavramdır.

Bitkilerin ve öbür kendi beslek organizmaların besine dönüştürdükleri enerjinin organizmadan organizmaya geçişini dile getiren besin zinciri, en yalın biçimiyle bir bitki, bir otçul hayvan ve bir etçil hayvandan oluşan bir dizi olarak düşünülebilir. Zincirin her öğesi bir halkayı simgeler ve üretken (bitkiler) ya da tüketici (hayvanlar) sınıflarına ayrılır. Bitkilerle beslenen otçullar birincil, bunları yiyerek beslenen etçillerse ikincil tüketici diye adlandırılır.

Enerji Piramidi


Besin zincirinin her bir halkasındaki canlıların birey sayılarının karşılaştırılmasıyla enerji piramidi oluşur. Bu nedenle enerji piramidinin ilk katında üreticiler ve son katında yırtıcı canlılar bulunur.
Çürükçüller her bir katla ilişki halindedir.

Güneşten alınan ışık enerjisi 1. kattan yukarıya doğru besinler içerisinde aktarılmaktadır. Enerji piramidinde, aşağıdan yukarıya doğru her kattaki;

• Canlı sayısı azalır,
• Tür sayısı azalır,
• Toplam besin ve enerji miktarı azalır,
• Vücutta biriken artık oranı artar,

şeklinde değişmeler görülür.

Enerji piramidin her bir katındaki besin ve enerjinin bir kısmı canlının yaşamında kullanılırken depo edilen miktarı sonraki katlara aktarılır.

Besin Zinciri ve Enerji Piramidi

Beslenme Ağı


Doğada canlılar başka bir canlıyı besin olarak kullanırken kendileride başka canlıların besini olurlar. Canlıların birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmaları ile oluşan zincire besin zinciri denir. Zincirin her halkası ayrı bir tür tarafından oluşturulur. Ancak hiçbir zaman doğada tek sıralı zincire rastlanmaz. Bir canlı besin olarak birden fazla türü besin olarak kullanırken kendisi de birden çok türün besini olur. Bu durum zincirlerin birbirine karışıp beslenme ağları oluşturmasına neden olur. Besin zincirleri ile canlılar arasında organik madde ve enerji akışı gerçekleşir.Zincir ne kadar kısa ise madde ve enerji o kadar ekonomik kullanılır.
İlk halkada ototroflar bulunur, son halkada tüketiciler (yırtıcılar) yer alır.

Zincirdeki canlılar fonksiyonlarına göre üç tiptir:

1. Üreticiler
2. Tüketiciler
• Birincil tüketiciler (Herbivorlar)
• İkincil tüketiciler (Karnivorlar)
• Üçüncül tüketiciler (Karnivorlar)
3. Ayrıştırıcılar

Ayrıştırıcılar zincire her halkadan katılabilirler.

Her halkada önceki halkadan alınan organik madde ve enerjinin %90’ı canlının yaşamsal olaylarında tüketilirken, canlı vücudunda saklı tutulan % 10’u besini olduğu sonraki halkaya geçer. Bu duruma % 10 yasası denir.

Bitkiler gibi kendi besinini üretme yeteneği olmayan hayvanlar, yaşamlarını sürdürebilmek için başka canlıları yemek zorundadır. Bu yüzden doğadaki yabani hayvanların yaşamı genellikle başka bir hayvana yem olarak son bulur. Örneğin ot yiyerek beslenen bir tavşan günün birinde bir tilkiye yem olur; tilki ölünce de onun leşini bu kez sinek kurtçukları ile leşböcekleri yiyip bitirir. Bitkilerden başlayıp çeşitli hayvanların birbirini yemesiyle sürüp giden bu ilişkiyi çevrebilim (ekoloji) uzmanları beslenme zinciri olarak adlandırırlar.

Doğada tek tür yiyecekle beslenen hayvan pek azdır. Tavşan yalnız otları değil yabani meyveleri, ağaçların yaprak ve filizlerini de yiyebilir. Tilki ise tavşandan başka fareleri, sıçanları, kümes hayvanlarını ve böcekleri yiyerek beslenir. Bu nedenle, çok karmaşık olan bu ilişkiler ağını anlayabilmek için, pek çok besin zinciri arasındaki bağlarıtıyı kurmak gerekir. Çevrebilim uzmanları bu bağlarıtıyı göstermek için, canlıların adlarını ya da resimlerini oklarla birleştirerek ayrıntılı şemalar çizerler. Genellikle bir örümcek ağı kadar karmaşık olan bu şemalara beslenme ağı denir.

Aslında doğa son derece karmaşık olduğu için, gerçeğe birebir uyan bir beslenme ağı çizmek çok güçtür. Bu ağa katılacak her yeni hayvan başka bir canlıyı yediğinden ya da başka bir canlıya yem olduğundan, ağa eklenecek okların sonu gelmeyecektir. Çevrebilimciler bu güçlüğü yenmek için genellikle bir hayvanın yalnızca temel yiyeceklerini ya da belli bir bitki türünü yiyen bellibaşlı hayvanları göstermekle yetinirler.

Beslenme Basamakları

Beslenme ağının çizilmesiyle, doğadaki bu karmaşık ilişkinin bazı noktalan açıklığa kavuşur. Enerjisini güneş ışığından, hammaddelerini topraktan ve sudan alarak kendi besinini kendisi üretebilen yeşil bitkiler genellikle en alt basamağa yerleştirilir. Temel olarak bitkiyle beslenen tavşan ve sıçan gibi hayvanlar bir üst basamakta toplarıabilir. Bunlar otçul hayvanlardır. Daha çok öbür hayvanları yiyerek beslenen gelincik ve baykuş gibi hayvanlar ise daha yukarıdaki bir basamakta yer alır. Bunlar etçiller’dir. Otçullar ile etçillerin arasındaki basamağa da hem bitki, hem hayvan yiyen porsuk, tilki gibi hayvanlar yerleştirilir. Bunlar da hepçiller‘dir.

Beslenme basamağı denen bu Aşamaların belirlenmesinden sonra, beslenme ağı karmakarışık bir çizgiler yumağı olmaktan çıkarak düzenli bir şemaya dönüşür. Bu şemaya bakıldığında, bitkilerden otçullara ve etçillere doğru gidildikçe her basamakta daha az sayıda canlı olduğu açıkça görülebilir. Bu nedenle, tabanı geniş tepesi dar olan bu şekil bir piramidi andırır. Bu beslenme piramidinin tabanında yaprak, ot, çiçek ve ağaçlarıyla kalabalık bir bitki topluluğu, tepesinde ise yalnızca bir iki gelincik ya da baykuş vardır.

Çeşitli Beslenme Ağları

Yukarıda sözü edilen hayvanların çoğu ormanda yaşadığı için, çizilen bu piramit bir orman bölgesi beslenme ağıdır. Ama çöllerden tropik ormanlara varıncaya kadar, her yaşama ortamı için bir beslenme ağı çizilebilir. Örneğin denizlerdeki beslenme ağının en alt basamağında, bitkisel plankton ya da fitoplankton denen çok küçük bitkiler yer alır. Küçük balıklar ve öbür deniz canlıları ara basamaklardadır. En tepede ise köpekbalıkları, katil balinalar gibi iri ve yırtıcı hayvanlar bulunur.

Beslenme ağlarının incelenmesi bilim adamlarına birçok açıdan yardımcı olur. Sözgelimi, bir ormandaki aynı türden bütün ağaçlar kesildiğinde ne olacağını önceden görebilmek için o ormanın beslenme ağı çizilir. Eğer az bulunan bir hayvan türü bu ağaçlardan beslenen hayvanları yiyerek yaşıyorsa, böyle bir kesim bu türün yaşamını tehlikeye atacaktır. Çevre korumacılar bir türü ya da bölgeyi en iyi nasıl koruyabileceklerine karar verirken, beslenme ağlarından ve benzeri yöntemlerden çok yararlanırlar.

(Visited 47 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 01.01.2010 tarihinde Hale tarafından, Fizik - Kimya - Biyoloji Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 2882 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

[Biyoloji] Canlılarda Besin Zinciri Ve Enerji Piramidi | Besin Zinciri - Beslenme Ağı - Beslenme Basamakları - Çeşitli Beslenme Ağları - Enerji Piramidinin Bozulması - Parazitler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki Makale[İlk Yardım] Diş Ağrısında Yapılması Gereken Tıbbi Yardım Ve Müdahaleler Sonraki MakaleAtatürk Müzeleri, Evleri veya Köşkleri

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz