Osmanlı Lügatı | Bölükbaşı-Birun ağaları-Başıbozuk-Başçavuş-Başkomutanlık-Baş Bölükbaşı-Baş Kapı Kethüdası-Bayraktar-Barutluk..

Osmanlı Lügatı

Bölükbaşı

Osmanlı askerî teşkilatında ağa bölüklerinin kumandanlarına mülkî teşkilâtta da çeşitli grupların başkanlarına verilen ad. Bölükbaşı atlı olup, atlarının sol tarafına bir demir gürz ve bir kalkan asılıydı. Padişahlar camiye giderken Bölükbaşları, süslü elbiseler ve başlarına da değerli taşlarla işlenmiş başlık giyerler, ellerinde mızrak gibi uzun kamışlar tutarak, alaya katılırlardı. XVI. yüzyılda ağabölüğü Bölükbaşlarının mevcudu 58 olup gündelikleri 9 akçe idi. Zamanla mevcutları ile birlikte gündelikleri artmıştır.

Bölükbaşları, kale muhafızlığı göreviyle ve 8.000-15.000 akçe dirlikle tımara çıkarlardı.

Yeniçeri Ocağı’ndaki bölükbaşılarından başka kapıkulu süvarisinin bölükleri dışındaki bölüklerin kumandanlarına ve sanıca sekban, levend, tüfekçi denilen kapı halkı teşkilâtının başında bulunanlara da bölükbaşı denirdi.

Birun ağaları

Osmanlı Devleti’nde büyük eyaletlerin yönetimine memur edilen idarî görevlilerdir. Beylerbeyi, eyaletlerin daha çok askerî idaresiyle meşgul olurdu. Osmanlı tarihinde önemli yeri olan Beylerbeyliğin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, ilk Beylerbeyi’nin bazı kaynaklarda Lâlâ Şahin Paşa,bazılarında ise Timurtaş Paşa’nın olduğu yazılmaktadır. Avrupalı tarihçilere göre, İstanbul’un fethinden sonra Bizans’ın doğuya ve batıya ait iki (demostikos lön Skbolön) ordu komutanı teşkilatı örnek alındığı iddia ediliyorsa da fetihten önce Rumeli ve Anadolu’da bu görevlilerin bulunduğu bilinmektedir.

Bu teşkilâtı Osmanlılar, Selçuklulardan almışlar, yetkilerini kendi idarî sistemlerine göre uygulamışlardır.

Beylerbeylerin emirleri altında sancakların mülkî idaresine bakan sancakbeyi kazaların güvenliğine bakan subaşı, adalet işlerine bakan kadılar vardı. Bunlar bölgelerini geniş yetki ile idare ederlerdi. Divan-ı Hümâyûn’un küçük bir örneği olarak, başkanlıkları altında divan kurulurdu.

Beylerbeylerinin ün tuğu ve değişik dirlikleri olurdu. En az dirlik 400.000 akçe idi. Eyalet merkezinde maiyetiyle birlikte otururlar, sefere çıkarken de maiyetleri yanlarında bulunurdu.

Sultan Fatih Mehmet tarafından hazırlatılan kanunnamede belirtildiğine göre Beylerbeyliği Divan-ı âlide, vüzera, defterdar ve kazasker altında sırası olan önemli bir görevdi. Yine aynı kanunnameye göre, Beylerbeyi vüzeradan bir tabaka alttadır ve kadıların başındadır.

Beylerbeyi yalnız idareci değil aynı zamanda askerî komutandır. Savaş zamanında askeri ile dövüşür, savaş bittikten sonra tekrar eyaleti başına dönerdi.

Beylerbeyiler arasında derece farkı bulunur, rütbe farkı hariç, işgal ettikleri eyaletlerin fetih bakımından eskiliği göz önüne alınarak sıra takip ederlerdi. Yine aynı kanunnamenin esaslarına göre, Rumeli beylerbeyi, teşrifatta diğer beylerbeyinden farklıydı. Divan-ı Hümâyün’da iskemlede oturma hakkına sahiptiler. Diğer bir farkı da ahkâmda kendisine “Paşa” lafzı ve “damatmealihu” ibaresi yazılırdı.

1864 yılında yapılan vilayet teşkilâtı üzerine, vilayetlere gönderilen idarecilere vali adı verilmiştir.

Başıbozuk

Savaş sırasında orduya gönüllü olarak katılanlara verilen addır. Bunlar düzenli

ordunun asıl kuvveti ile karıştırılmaz, süvari veya piyade olarak katıldıklarına göre, ayrı silâh ve teçhizat ile ayrı kumandanlar idaresinde olarak teşkil edilen kıtalar halinde ve yardımcı asker suretinde görev yaptırılırdı. 1854 Osmanlı-Rus savaşı sıralarında disiplinli bir hale getirilmelerine çalışıldı ve bu iş ile özellikle Fransız generali Joussouf ile inginiz generali Biston görevlendirildi ise de bir sonuç alınamadı. Başıbozukların düzensizliği özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda kendini göstermiş ve bu usul o zamandan sonra bütünüyle terkedilmiştir.

Eskiden taşradan İstanbul’a gelip, yersiz-yurtsuz dolaşanlara da başıbozuk denilirdi. Sonraları, askerî sınıfa dahil olmayan bütün sivil halka başıbozuk denilmiştir.

Başçavuş

Yeniçeri Ocağı’nın ağa bölüklerinden beşinci bölüğün kumandanı ve bütün ocağın başçavuşu idi. Kendisinden başka iki çavuştan, orta çavuş ve küçük çavuştan ayırmak için bu ad verilmiştir. Çavuş-i büzürg veya Serçavuş da denilirdi.

XV. yüzyılın ortalarından XVI. yüzyıl ortalarına kadar ocak çavuşu, sekbanlar çavuşu idi. Ayrıca odası da yoktu. Ağa bölüklerinin kurulmasından sonra çavuşluk, sekbanlar çavuşundan alınarak ağa bölüğünde ihdas edilen “başçavuş”a verildi ve beşinci ağa bölüğünde ona oda tahsis edildi.

Başçavuşlara önceleri on akça günlük tayin edilmiş iken sonradan bu miktar arttırılarak on üç ve daha sonra yirmi, yirmi bir akça oldu.

Başkomutanlık

Bir devletin bütün silâhlı kuvvetlerinin en büyük komutanı.Osmanlı İmparatorluğu’nda padişahlar ordunun başına geçer ve başkumandanlık yaparlardı. Fakat Sultan Kanunî Süleyman devrinin sonlarından itibaren bu durum uygulanmadı. Sadrazamlar ve serdar-ı ekrem tayin olunanlar, başkumandanlık görevini üstlendiler.

Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı yıllarında “Başkomutanlık Vekilliği” kuruldu ve bütün yetki bunlara verildi. Kurtuluş Savaşı’na ise bu görev Sakarya Meydan Savaşı’ndan itibaren Atatürk tarafından yerine getirildi.

Baş Bölükbaşı

Yeniçeri Ocağı teşkilâtında ağa bölükleri kumandanlığı görevini yapan ve “Bölükbaşı” adını taşıyan subayların en kıdemlilerine verilen addır.

Baş Kapı Kethüdası

Yeniçeri subaylarından muhzır ağanın emrindeki kapı kethüdalarının başı. Baş Kapı Kethüdası, vezîr-i âzam dairesini korur, vezîr-i âzam’ın emirlerini yerine getirirlerdi.

Vezîr-i âzam’ın şehirde yaptığı teftiş gezilerinde bunlardan beşi yanında bulunur, cezalandırılanları falakaya çekerlerdi, adlarına da falakacı denilirdi.

İdarî yönden suçluları yakalamak, idam cezalarım infaz etmek Baş Kapı Kethüdalarının görevleri arasında idi.

Bayraktar

Yeniçeri birliklerinin bayraklarını taşımakla görevli subay. Bayraktara Bayrakçı ve Alemdar da denilmiştir. Yeniçeri Ocağı’nı teşkil eden yaya, sekban ve ağa bölüklerinin veya ortaların her birinde bir bayraktar bulunur ve derece sırasına göre bayraktar, ortaların subayları arasında beşinci gelirdi. Yeniçeri Ağası’nın maiyetini teşkil eden ve Ağa Gediklileri denilen 19 kişilik maiyetin içinde de ocağınken büyük bayrağım taşımakla görevli bir Baş Bayraktar vardı. Diğer Kapıkulu ocaklarının her birinde de bir bayraktar bulunurdu. Yeniçeri ortalarında birliğin en kıdemlisi olan Başeski ve subay derecesinde tutulan kişiler de bayrak taşıma işinde bayraktarın yardımcısı idiler. Yeniçeri Ocağı’nda İmamı Azam Bayrağı, Ağa Sancağı, Alay Bayrağı, Kethüda Bayrağı ve Çatal bayrakları vardı. Seferde İmam-ı Âzam bayrağı Yeniçeri Ocağı Ağası’nın çadırının önüne dikilir, bölük ve ortaların bayrakları da kendi komutanlarının çadırları önüne konurdu.

Yeniçerilerden biri meydan dayağıyla cezalandırılırken, törende vekilharç ile birlikte mum tutmak bayraktarların göreviydi.

Barutluk

İçerisine barut koyup üstte taşımak için kullanılan kabın adı idi. Yürek biçiminde olan bu kap, omuza bir ip veya kayışla asılırdı. Buna “barut kabağı” da denirdi.

Kadırga

Osmanlı donanmasında kullanılan bir çeşit savaş gemisi. Osmanlı donanmasının esasını kadırgalar teşkil ederdi. Kadırgalar yirmibeş oturaklı olup, sağ ve sol küreklerinin adedinin elli olması gerekiyorsa da, bu oturaklardan birinin matbah olması sebebiyle kürek adedi 49′du. Kadırganın her küreğini dört-beş kişi çekerdi. Kadırgalar gayet uzun ve ensiz ve hemen su ile beraber denecek kadar alçak ve hareketleri çok seriydi. Önceleri karpuz kıçlı değillerdi, XVII. yüzyılda bu biçimde yapılmaya başlandı. Osmanlı kadırgalarının boylan 165-168, enleri 21-22 kademdi. Kıç irtifaı 18, baş irtifaı 11 karıştı.

Her kadırgada harita kullanmasını bilen ve pusuladan anlayan bir kaptan ile bir odabaşının emrinde, biri odabaşı olarak tirinkete (yelken) kullanan yirmi âlâtçı ile iki dümenci, bir yelkencibaşı ve yelkencinin emrinde olarak gömi denilen iki vardiyan, iki dülger, iki kürek yapıcı, iki kalafatçı ki toplam 35 kadar gedikli gemicisi ve bunlardan başka yirmi dört oturakta dörder kişiden 96 kürekçisi ile 100 savaşçısı vardı ve kadırga mevcudu 330 kişi idi. XV.yüzyıl sonlarında bir kadırgada bir büyük top ile darbaz ve 8 aaet de pranki topu bulunuyordu.

XVIII. yüzyıl başlarından itibaren kadırgalar önemlerini kaybetmişler ve yerlerini kalyonlara devretmeye başlamışlardır. III. Ahmet devrinden başlayarak sayılan azaltılan kadırgalar I. Abdülhamit devrinde ortadan kaldırıldılar. Osmanlı donanmasında kadırga olarak yalnız kaptan paşa baştardesi kaldı.

Gülam

Tımar sahiplerinin savaş zamanında yanlarında götürdükleri savaşçılar için kullanılan bir tabirdir. Kapıkulu askerlerine “Gulâm-ı der” de denmektedir. İran’da Şah Abbas zamanında Osmanlılardaki kapıkulu teşkilâtı örnek olarak kurulan Gulâm kıtaları veya şah nökerleri adı verilen bu orduyu, kulları ağasının emrinde sayılan dörtbin kadar olan süvari kıtaları meydana getiriyordu.

Evlad-ı Fatihan

Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda meydana getirilen bir askerî teşkilâtın adı. XVII. yüzyılda akıncı ve yürük teşkilâtında ortaya çıkan çözülme, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki savaş gücünün azalmasına yol açmıştı. Yoklamalarda eşkinci veya yamak olarak kayıtlı bulunanların yerlerinde olmadıkları, sefer zamanlarında da bunlara bırakılan askerî görevlerin yapılmadığı görülmekte idi. ikinci Viyana kuşatmasından (1683) sonra sürekli savaşma durumu Rumeli yerli kulları arasındaki bu aksaklığın düzeltilmesini zorunlu kılıyordu. 1691′de çıkarılan bir fermanla Rumeli’deki yürükler sağ sol ve orta kolda yeniden yoklamaya tabii tutuldular. Evlâd-ı Fatihan adı altında yeniden bir disiplin altına alındılar. Böylece eski yürük ve tatar göçebe toplulukları yerleşik hayata geçmiş olsalar dahi, yeni bir kuruluş halinde, yine askerî bir hizmetle Evlâd-ı Fâtihân’da görev aldılar. Bu göreve tayin edilen vezir veya beylerbeyleri ise “yürük hâkimi” adiyle anıldılar.

1697′de yürük hakimi Çakırcı Hasan Paşa’nın yapmış olduğu yoklamaya göre,

Evlâd-ı Fatihan 1116 hane ve 16582 kişi olarak tespit olundu. Bunlardan her altısından biri kendi çeribaşlarının emri altında sefere gitmekle görevlendirildiler.

Evlâd-ı Fâtihân’ı Çeribaşılan (yürük teşkilâtında serasker) yönetmekte idi. Kapıcıbaşı rütbesinde bulunan zabitleri ise İstanbul’da otururlardı.

Bu teşkilât kuruluş yıllarında sadece Rumeli’deki askerî faaliyetlere katılmakla yükümlü idi. Ancak yüzyılın sonlarına doğru imparatorluğun çeşitli yerlerinde görev almışlardır (Gürcistan ve İran seferleri gibi).

1826′da 24 grupta toplanarak, dört tabur haline getirildiler. Kaza müdürü derecesinde olan çeribaşıların yanlarına kolağaları, yüzbaşı ve mülâzım rütbesinde subaylar da verildi. Bir süre sonra bu taburlar alay haline getirildi.

1846′da da 1691′den beri hizmet eden bu teşkilât kaldırılmıştır.

Eski odalar

İstanbul’un fethinden sonra, şimdiki Şehzadebaşı Camii’nin bulunduğu yerin karşısında yeniçeriler için yapılan kışlalara verilen isim. Yeniçeri Ocağı son devirlerde yüzdoksanaltı orta idi. Bu eski odaların da yüzdoksandokuz daire olduğu kaynaklarda belirtilmektedir. Buna göre her ortanın ayrı bir dairesi olduğu görülmektedir. Her daire mutfak, kiler, zabitan ve nefer koğuş ve odalarını içine alırdı. Bu kışlaların yüz kadarı cemaat, altmışbiri bölük, otuzdördü sekban ve dördü de solak ortalarına aitti. Yirmi altı tanesi eski odalar denilen bölümde, yüz yetmişüçü de yeni odalar kısmında idi.

II. Mahmut devrinde, 1826′da Yeniçeriliğin kaldırılması sırasında ilk önce yeni odalar yakıldı, bir süre sonra da eski odalar kaldırıldı.

Erkan-ı harp

Ordunun savaşta, nasıl davranacağı konusunda, teknik bilgileri de içine alarak görev yapan subaylara verilen addır. Er kân-ı Harp subayı olabilmek için Harbiye’de başarılı bir öğrenci olmak gerekiyordu. Erkân-ı Harbliğe ayrılanlar ayrıca Erkân-ı Harbiye tahsili görürlerdi. Erkân-ı Harbler diğer ordu mensuplarına göre daha çabuk terfi ederlerdi. Erkân-ı Harbin bugünkü karşılığı “kurmay”lıktır.

Devşirme

Osmanlı merkez ordusu için çeşitli kavimlerden asker alma. Bazı tarihçiler bunu Osmanlı İmparatorluğu’nun Hıristiyan uyruklarından canlı olarak aldıkları askerlik vergisi olarak kabul ederler. Bilindiği gibi, bütün Türk devletlerinde hakan (sonraki yüzyıllarda sultan ya da padişah) m otoritesini pekiştirmek aile ve boy kavgalarında, saltanat savaşlarında hükümdarın güvenini sağlamak, devletin iç ayrılışlarla çökmesini önlemek amacıyla doğrudan doğruya hükümdara bağlı bir merkez ordusu, Kapıkulu “Galâman-ı saray” kurulması bir ihtiyaçtı. Bu ordu, bütün Türk devletlerinde, savaşlarda tutsak alınan kölelere ve hakanın yüksek otoritesine boyun eğen prens ve beylerin, hükümdarların gönderdikleri rehinelere dayatılmıştı. Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda da aynı ihtiyaç, aynı ilkelerle sağlanmıştı.

Osmanlı Devleti’nin sınırlarının yüzyıl içinde buyandan Tuna’ya, bir yandan da Bosna ve Mora’ya kadar yayılması, devletin güvenliği için gereken asker sayısının arttırılmasını zorunlu kılmıştı. Bu ihtiyacı karşılayan, Müslüman Türklerin Hıristiyan çoğunluk karşısındaki nüfus dengesini kısmen koruyan bir uygulama olarak devşirme sistemi, Osmanlı yöneticileri tarafından ortaya konulmuş ve 250 yıl başarı ile uygulanmış yepyeni bir buluştur.

Çelebi Mehmet tarafından başlatılan II. Murat zamanında ise kanunlaşan bu sistem, önceleri beylerbeyi, sancakbeyi ve kadıların sorumluluğu altında, çok çocuklu Hıristiyan ailelerden bir çocuğun alınması şeklinde basit bir işlerliğe sahipti. Sağlanan faydalar ve edinilen tecrübeler sonunda bu kuruluş, Fatih zamanında daha da geliştirildi. Kaç yılda nereden, ne şartlarla ne kadar ve nasıl devşirme yapılacağı ayrı ayrı tespit edildi. XVII. yüzyılda da en olgun bir şeklini aldı. Bu kurallara göre devşirme ihtiyaç oranında 3- 5- 7 yılda bir kez, 8-10-15-18- 20 ve çoğunlukla 14-18 yaşlar arasında Türk, Çingene, Kürt,Acem, Rus, Yahudi, Gürcü olmayan Hıristiyan ailelerden çok çocuklu, soylu kişilerin erkek evlâtlarından gereğine göre, 2000 ile 10.000 kişi olarak toplanırdı. Devşirilenin büyük şehir uşağı olmaması, uşaklık gibi hizmetlerde bulunmamış olması, fizikî yapı bakımından tam ve yakışıklı olması temel ilkelerdendi.

Bazı bölgelere başka hizmetler yüklendiğinden, Bursa, Kartal, Kadıköy vb. devşirme bölgeleri dışında bırakılmıştı.

Devşirme sisteminin bozulması, onun en kusursuz bir kuruluş haline geldiği yıllara rastlar. 1582′de Şehzade Mehmet’in sünnet düğününde bazı hünerler gösteren Hıristiyan sanatçıların çocuklarım, acemi oğlanların arasına katmak istemeleri, yeniçeri ağası Ferhat Ağa (sonra sadrazam) direndiği ve görevinden çekildiği halde, III. Murat’ın ısrarı üzerine Yusuf Ağa tarafından “ağa çırağı” adı ile ı alınınca, bu yeni usul bir yol olmuş ve zamanla bu gedikten uygun olmayan pek çok kişi ocağa girmişti. Öte yandan yeniçerilerin evlenmelerine izin verildikten sonra bunların erkek çocuklarının kuloğlu adı ile ocağa alınmaları da kadroları doldurduğundan devşirme ihtiyacı azalmıştı. Böyle olmakla birlikte gittikçe seyrekleşe seyrekleşe XVIII. yüzyılın ilk çeyreğine kadar devşirme sistemi uygulanmıştır.

Civelek

Yeniçerilerin delikanlı olanlarına verilen addır. Civelek, en yakın güvenilir, yardımcı görevli anlamında yaver demektir. Civelekler mutfakta ahçıbaşının emrinde çakşırlardı. Genç ve güzel olan civelekler nadiren sokağa çıkarlardı. Sokağa çıkarken yüzlerini bir saçak peçeyle örterledi. Başlarına üstüne çaprazvari bir sarık sarih külah takarlar, arkalarına kırmızı salta, bacaklarına mavi şalvar, ayaklarına da kırmızı yemeni giyerler, bellerine madeni bir kemer bağlarlardı.

Cerehor

Osmanlılar tarafından ordu hizmetlerinde kullanılan Hıristiyan ecirlere (ücretli esir) verilen addır. Eldeki kuvvet kafi gelmediği zamanlarda, ücretle toplanmış olan askerlere de bu isim verilirdi. İsmail Hakkı Uzunçarşı’ya göre bu askerler Orhan Gazi devrinde veya ondan az sonra Osmanlı ordusunda vardı.

Cera, vazife, nafaka ve kira anlamındadır. Bu kelime tarihlerde cerahor, cecrihor, cerihor, sarahor, şeklinde kullanılmış, Osmanlı kanunnamelerinde cerehor olarak geçmiştir.

Cerehorlar ücretli olup, ihtiyaç zamanında toplanırlardı. Cerahor veya serehor ordu mühimmatını, çadırları, savaş araçlarını develerle naklederlerdi. Cerehor kuvvetleri eyalet kuvvetlerinden sayılırdı. Cerehorlar daha sonraları inşaat ve amele hizmetlerinde istihdam edilmek üzere hudut Hıristiyanlarından alındı. Cerehor hizmetini arzularıyla görenler olduğu gibi cebri bir şekilde yapanlar, istemeyerek gördükleri işleri bırakıp kaçanlar da olurdu.

Cemaat

Yeniçeri Ocağı, saray ve diğer teşkilâtlarda hizmet gören topluluklar hakkında kullanılan genel bir tabirdir. Bu toplulukların bir kısmının isimleri ve hizmetleri şunlardır:

Cemaat-ı âbkeşan (sucular), cemaat-ı acemiyân (acemiler), cemaat-ı ambarciyân-ı hayme (çadırcılar), cemaat-ı câmeşûyan (çamaşırcılar), cemaat-ı habbazîn (ekmekçiler), cemaat-i teberdaran (taber-darlar, baltacılar), cemaat-i şütürban (deveciler), cemaat-i bevvâbîn (kapıcılar), cemaat-i celladân (celladlar).

Cemaat ortaları

Yeniçeri Ocağı’nı teşkil eden ortaların 1-10 adedinin aldığı unvandır. Bunlara yayabeyler de denilirdi. Cemaat ortalarından hudut muhafızlığına tayin olanlar da vardı. Subayları kale anahtarlarım saklamak, yeniçeri ağısının karşısında ata binmek gibi imtiyazlara sahipti.

Cemaat ortalarından 60, 61, 62 ve 63. ortalar padişahın maiyetinde kullanılır ve kendilerine solak adı verilirdi. Bunların âmirlerine solakbeyi denilirdi.

Aman

Bir şehrin kuşatılması sırasında şehir halkının kuşatanlardan, şehrin teslimi halinde mal ve canlarına dokunulmayacağına dair söz almalarıdır. Aman bir kağıtla da tasdik olunurdu. Amannâme adı verilen bu belgeyle şehir halkı hiç bir karşılık göstermeden işgali kabul ederdi. İşgalciler de verilen bu söz üzerine, şehir halkının can ve malına dokunmadan, yağmaya girişmeden şehre yerleşirlerdi. Yazılı olarak veya olmayarak verilen amanlara aman verildi dendiği gibi, amanla teslim olmak isteyenlere de aman istedi, aman diledi denirdi.

Ak Alem

Osmanlılarda saltanat sancağına verilen addır. Ak aleme elviye-i sultanî, alemha-yi Osmanî de denilirdi. Bazı rivayetlere göre bu sancağın Selçuklu hükümdarı tarafından Beylik alameti olarak Osman Gazi’ye gönderilmişti.

Ahkam Defteri

Kanunnamelerle hükümlerin ve kanun mahiyetinde olan kararların kaydedildiği defterdir.Kalemlerin hepsinde ahkam defteri bulunur, her sene için ayrı bir defter tutulurdu. Defterin dolması ile bir sene içinde ikinci deftere geçildiği de olurdu, önemsiz kalemlerde defterin dolmaması halinde aynı deftere devam edilirdi.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 23.08.2009 tarihinde Sema tarafından, Büyük Osmanlı İmparatorluğu bölümünde paylaşılmıştır ve 2307 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Osmanlı Lügatı | Bölükbaşı-Birun ağaları-Başıbozuk-Başçavuş-Başkomutanlık-Baş Bölükbaşı-Baş Kapı Kethüdası-Bayraktar-Barutluk-Gülam-Evlad-ı Fatihan-Erkan-ı harp-Devşirme-Cemaat ortaları-Aman-Ak Alem-Ahkam Defteri orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...