Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda Ermeni Sorunu ve Osmanlı-Ermeni Ä°liÅŸkileri..

OSMANLI Ä°MPARATORLUÄžU’NDA
ERMENÄ° SORUNU ve OSMANLI-ERMENÄ° Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERÄ°

Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda diÄŸer tüm azınlıklar ve gayrimüslimler gibi Ermenilerde hoÅŸgörü ve serbestlik ortamını her zaman yaÅŸamış bir topluluktur. Ermeniler iddia edildiÄŸi gibi soykırıma uÄŸrayan bir topluluk deÄŸil devletin her kademesinde, her meslekte önemli yerler edinmiÅŸ bir grup olmuÅŸtur.

Asya ve Avrupa kıtaları arasında köprü konumunda olan Türkiye, Karadeniz’i Akdeniz’e baÄŸlayan boÄŸazları, Ortaasya, Kafkasya ve OrtadoÄŸu’daki doÄŸal enerji kaynaklarının kesiÅŸtiÄŸi noktadaki jeopolitik konumuyla bütün dünyanın dikkatini çekmektedir.

Geçmişte Osmanlı devleti, bugün de Türkiye, bu jeopolitik ve jeostratejik konumundan dolayı çeşitli entrikaların çevrildiği bir alan olmuştur. Osmanlı devletini parçalayarak tarih sahnesinden silmek isteyen sömürgeci devletler, bu entrikalarında yüzlerce yıldır Türklerle dostça yaşayan Ermenileri kullanmışlardır.

Tarihte olduÄŸu gibi günümüzde de, Ermeni toplumu üzerinden siyasi ve ekonomik çıkar saÄŸlamaya çalışan ülkeler bulunmaktadır. Bazı ülkelerde Türkleri ve Türkiye’yi sözde soykırımla suçlayan anıtlar dikilmekte, bazı ülkelerde de soykırım iddiasını tanımaya yönelik kararlar parlamento gündemlerine getirilmekte, hatta kimi ülke parlamentolarında kabul edilmektedir. Gerçekte tarihçilere bırakılması gereken bu konular, siyasetçilerin elinde çıkar aracı haline dönüştürülmektedir.

Tarih boyunca Romalılar, Persler ve Bizanslılar tarafından Anadolu’nun bir yerinden diÄŸerine sürülen, savaÅŸlara itilen ve çoÄŸu kez üçüncü sınıf vatandaÅŸ muamelesi gören Ermeniler, Türklerin Anadolu’ya giriÅŸlerinden sonra Türklüğün adil, insani, hoÅŸgörülü, birleÅŸtirici anlayış ve inancından yararlanmışlardır. Bu iliÅŸkilerin geliÅŸme ve doruÄŸa ulaÅŸma çağı olan 19. Yüzyıl sonlarına kadar süren devir, ‘Ermenilerin altın çağı’ olmuÅŸtur. Osmanlı devletinin çalışan, liyakatli, dürüst ve becerili her vatandaşına saÄŸladığı imkanlardan gayr-i müslimler içinde en çok faydalananlar Ermeniler olmuÅŸtur. Askerlikten, kısmen de vergiden muaf tutulurken, ticarette, zanaatta, çiftçilikte ve idari iÅŸlerde yükselme fırsatını elde etmiÅŸler ve devlete baÄŸlı, milletle kaynaÅŸmış ve anlaÅŸmış olduklarından dolayı “millet-i sadıka’ olarak kabul edilmiÅŸlerdir. Bu çerçevede Türkçe konuÅŸan, ayinlerini bile Türkçe yapan bu topluluktan devlet kademelerinde önemli görevlere yükselenler, hatta Bayındırlık, Bahriye, Hariciye, Maliye, Hazine, Posta-Telgraf, Darphane Bakanlıkları, MüsteÅŸarlıkları yapanlar olmuÅŸtur. Hatta Osmanlı devletinin meseleleri üzerinde Türkçe ve yabancı dillerde eserler de yazmışlardır.

Ancak Osmanlı devletinin zayıflamaya baÅŸladığı dönemlerde, hemen her konuda Avrupa’nın müdahalesi baÅŸ gösterince, Türk-Ermeni iliÅŸkilerinde de bir bozulma baÅŸlamıştır. Batılıların özellikle misyoner din adamı kisvesinde, Osmanlı devleti içine soktuÄŸu provokatörlerin faaliyetleriyle Ermeniler; dini, kültürel, ticari, sosyal ve siyasi açılardan Türk toplumundan uzaklaÅŸtırılmaya çalışılmıştır. Böylece, çoÄŸu defa Türklerin zararlı çıktığı trajik olaylar baÅŸlamış, DoÄŸu Anadolu’da baÅŸlatılan ve Ä°stanbul’a kadar yayılan isyan hareketlerinde binlerce Türk ve Ermeni hayatlarını kaybetmiÅŸtir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında ise; Osmanlı askeri olarak düşmanlara karşı savaÅŸan veya geri hizmetlerde çalışan Ermenilere karşılık, Ermenilerin önemli bir kısmı düşman kuvvetlerinin yanında Türklere karşı savaÅŸmıştır. Cephe gerisinde de komitacı Ermeniler kadın, çocuk, yaÅŸlı ayrımı yapmaksızın katliamlara giriÅŸmiÅŸler, yüz binlerce Müslüman’ın hayatına kastederek DoÄŸu Anadolu’yu bir harabe haline çevirmiÅŸlerdir.

Devletin bunları yatıştırmak ve durdurmak için aldığı tedbirler istismar edilmiş ve dış devletlerin tahrik ve vaatleriyle Ermeniler, bin yıl refah içinde yaşadıkları ülkeyi parçalamaya çalışmışlardır.

Anadolu dışında kurulan Hınçak, TaÅŸnak, Ramgavar, Hınçak Ä°htilal Komitesi, Silahlılar Cemiyeti, Ermenistanl’a DoÄŸru Cemiyeti, Genç Ermenistan Cemiyeti, Ä°ttihat ve Halas Cemiyeti ve Karahaç Cemiyeti gibi örgütler, halkı silahlı ayaklanmaya sevk etmiÅŸlerdir.

Osmanlı devleti, Birinci Dünya Savaşı içinde, Ermeni isyanının yoÄŸun olduÄŸu DoÄŸu Anadolu’da, bir yandan cephede Rus ordularıyla ve Rusların yanında yer almış olan Ermeni kuvvetleriyle savaÅŸmak zorunda kalmıştı. DiÄŸer yandan da cephe gerisinde Türkleri katleden, Türk köy ve kasabalarını yakıp yıkan, ordunun ikmal tesislerine ve konvoylarına saldıran Ermeni çeteleri ile mücadele etmek zorunda kalmıştır.

Ayrıca hem cephede hem de cephe gerisinde savaÅŸmak durumunda bırakılmasına raÄŸmen, 9-10 ay, cephe gerisindeki önemli tehlikeyi ‘mahalli tedbirlerle’ çözüme ulaÅŸtırmaya çalışmıştır. Bu arada, 24 Nisan 1915’te, cephe gerisinde faaliyette bulunan Ermeni komitecilerine yönelik bir operasyon yapmış ve vatana ihanet eden 2345 komiteciyi tutuklamıştır.

Komitecilerin dışında özellikle Rus sınırına yakın bölgelerdeki Ermeni halkın da devlete isyan halinde olduÄŸunu görünce, son çareye baÅŸvurmuÅŸ ve bölgedeki Ermenilerden sadece isyan hareketine karışanları savaÅŸ bölgesinden alıp, ülkenin emniyetli bölgelerine “sevk ve iskâna”, o dönemdeki ifadesiyle tehcir’e tabi tutmuÅŸtur. Bu uygulama ile aynı zamanda her ÅŸeyden önce cephe gerisinde iç savaÅŸ ortamında bulunan Ermeni halkın can güvenliÄŸi saÄŸlanmıştır. Çünkü Ermenilerin bölgedeki Türklere yaptıkları katliam ve mezalimin karşılığını müslüman halk da vermeye baÅŸlamıştı.

Ermenistan ile bir takım siyasi ve ekonomik çıkarlar için Ermenileri kullanan bazı devletler, yer deÄŸiÅŸtirme uygulamasını ve 24 Nisan’daki tutuklamaları bir “soykırım” gibi göstermek ve dünya kamuoyunu bu konuda ikna etmek için yoÄŸun bir propaganda faaliyetine giriÅŸmiÅŸlerdir.

Oysa Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Osmanlı devletini iÅŸgal eden devletlerden Ä°ngilizler, aralarında Osmanlı siyasi ve askeri liderleriyle önde gelen aydınların da bulunduÄŸu 143 kiÅŸiyi “Ermeni olaylarında savaÅŸ suçu iÅŸledikleri” gerekçesiyle tutuklayarak Malta adasına sürmüş ve hapsetmiÅŸtir. Suçlamalarla ilgili olarak Osmanlı, ABD ve Ä°ngiliz arÅŸivlerinde geniÅŸ çaplı araÅŸtırmalar yapılmıştır. Buna raÄŸmen, Malta’daki tutuklular hakkında iftiraları kanıtlayacak deliller mahkemeye sunulamamıştır. Sonuç olarak Malta’daki tutuklular, kendilerine hiçbir suçlama dahi yöneltilmeden ve duruÅŸma yapılmadan 1922’de serbest bırakılmışlardır.

Ancak Türkleri sözde soykırımla suçlama gayretleri durmamış; Malta’daki yargılama sürecinde Ä°ngiliz basınında Osmanlı Hükümeti’ni sözde soykırım ile suçlayan ve bu konuyu ispata yeltenen bazı uydurma belgeler yayınlanmıştır. Söz konusu belgelerin General Allenby komutasındaki Ä°ngiliz Ä°ÅŸgal Kuvvetleri tarafından Suriye’deki Osmanlı Devlet Dairelerinde ortaya çıkarıldığı iddia edilmiÅŸtir. Ancak, Ä°ngiliz DışiÅŸleri Bakanlığı tarafından sonradan yapılan soruÅŸturmalar, Ä°ngiliz basınına verilen bu belgelerin Ä°ngiliz ordusu tarafından ele geçirilen belgeler olmayıp, Paris’teki Milliyetçi Ermeni Delegasyonu tarafından müttefik delegasyonlara gönderilen yazılar olduÄŸu anlaşılmıştır.

Bütün bu gerçeklere raÄŸmen, sözde soykırım iddialarını gündemde tutmak için olaÄŸanüstü gayret sarf eden Ermeni komiteleri, terör eylemlerine yönelmiÅŸlerdir. 1965’ten sonra, çeÅŸitli ülkelerdeki Ermenilerin, Türkiye aleyhine baÅŸlattıkları karalama kampanyasıyla dünya ve Türkiye kamuoyunda varlığını hissettiren sözde Ermeni Sorunu, 1970’li yıllardan itibaren yurtdışındaki Türk temsilciliklerine yönelik terör eylemlerine dönüşmüştür.

Gurgen (Karekin) Yanikan adlı bir yaÅŸlı Ermeni’nin 27 Ocak 1973’de ABD’nin Santa Barbara kentinde, Türkiye’nin Los Angeles BaÅŸkonsolosu Mehmet Baydar ile Konsolos Bahadır Demir’i katletmesiyle baÅŸlayan “Bireysel Ermeni Terörü”, 1975’den itibaren tıpkı 1915 öncesinde olduÄŸu gibi “Örgütlü Ermeni Terörü”ne dönüşmüştür. Yurtdışındaki Türk görevliler, diplomatlar, elçilikler ve kuruluÅŸlarına yönelik Ermeni saldırıları, kısa sürede hızlı bir tırmanma göstererek yoÄŸunluk kazanmıştır.

Ermeni teröründe, Türkiye’deki iç huzursuzluÄŸun zirveye çıktığı 1979 yılından itibaren büyük bir artış gözlenmeye baÅŸlanmıştır. Ermeni teröristler, 21 ülkenin 38 kentinde, 39’u silahlı, 70’i bombalı, biri de iÅŸgal ÅŸeklinde olmak üzere toplam 110 terör olayı gerçekleÅŸtirmiÅŸlerdir. Bu saldırılarda 42 diplomatımız ile 4 yabancı hayatını kaybederken, 15 Türk ve 66 yabancı uyruklu kiÅŸi de yaralanmıştır.

Ermeni terör örgütleri, dış dünyanın tepkileri üzerine 1980’li yıllarda taktik deÄŸiÅŸtirerek, PKK terör örgütü ile iÅŸbirliÄŸine girmiÅŸlerdir. 1984 yılında PKK sahneye çıkarılmış ve Asala-Ermeni terörü geri plâna çekilmiÅŸtir. Belgeler, Bekaa ve Zeli kamplarında ASALA ile PKK militanlarının birlikte eÄŸitim gördüklerini ortaya koymuÅŸtur.

Türk güvenlik güçlerinin PKK terörü ile mücadelede baÅŸarı saÄŸlamasının ardından Ermeni komiteleri, sözde iddialarını Ermenistan devletinin açık desteÄŸi ve Ermeni Diasporası aracılığıyla sürdürmeye devam etmektedirler. ÇeÅŸitli ülke parlamentolarından “sözde Ermeni Soykırımı”nı kabul eden yasaların ve önerilerin çıkmasını saÄŸlamaya çalışarak, asılsız iddialarını dünya kamuoyuna kabul ettirmeye çalışmaktadırlar.

Amaçları, sözde iddialarını tüm dünyaya “tanıtmak”, Türkiye’yi bu temelsiz iddiaları “tanımak” zorunda bırakmak, sözde soykırımdan dolayı Türkiye’den “tazminat” ve “toprak” almak ve “Büyük Ermenistan” rüyasını gerçekleÅŸtirmektir.

DÄ°PNOTLAR

1) Osmanlıdan Günümüze Ermeni Sorunu, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2000.

2) Yıldırım, Dr. Hüsamettin, Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara 2000, s. 38 (PRO.FO. 13 Temmuz 1921, 371 / 6504 / E.8519)

3) Şimşir, Bilal, Şehit Diplomatlarımız, Bilgi Yayınevi, Ankara 2000, 2 Cilt.

OSMANLI DEVLETİNDE GÖREV ALAN BAZI ERMENİLER

Agop Gırcikyan : Osmanlı imparatorluÄŸunun ilk elçisi (Paris),ReÅŸid PaÅŸa’nın müşaviri
Osmanlı imparatorluğunun Paris’teki Elciliğinin Maslahatgüzarı (1834-)

Krikor Agaton : Osmanlı PTT Umumi Müdürü (1864)
Hariciye Vekaletinde görevli (1848-1850)

Sahak Abro : Hariciye Vekaleti Umumi Katibi (1850-)

Sebuh Laz Minas : Paris Türk Elçiliği’nde Katip (1863)

Serkis Efendi : Hariciye’de Baş Sır Katibi (1870-1871)

Ovakim K. Reisyan : İstanbul Vize kasabasının Mahkeme Reisi (1879)
Sakız Adası İhzari Mahkeme Reisi (1885)
Rodos Adası İhzari Mahkeme Reisi (1887)

Artin Dadyan Paşa : Hariciye Müsteşarı (1880)

Diran Aleksan Bey : Belçika’da Türk Sefiri (1862)
PTT Müfettişi

Sarkis Balyan : Kardağ’da ve İtalya’da Türk Konsolosu (1900-)

Krikor Ağaton : PTT Umumi Müdürü (1864)

Jorj Serpos Efendi : Türkiye Telgrafları Umum Sekreteri (1868)

Krikor Zohrap,Bedros Hallacıyan : İstanbul Mebusları

Kaynak : Türk Devleti Hizmetinde Ermeniler (1453-1953), Rahip Komidos Çarkçıyan, İstanbul.

Temel Kaynaklar:
British Documents on Ottoman Armenians (4 cilt),1983,1989,1990,Türk Tarih Kurumu

Osmanlı İdaresinde Ermeniler,Nejat Göyünç,1983

Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ili İlişkileri Sempozyumu, Atatürk Üniversitesi,1985

Türk Tarihinde Ermeniler(Tebliğler ve Panel konuşmaları),9 Eylül Üniversitesi,1985

Osmanlı Ermenileri,Bilal Şimşir, 1986

Osmanlı Arşivleri ve Ermeni Sorunu,Türkkaya Ataöv,1989

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 08.03.2008 tarihinde Sema tarafından, Büyük Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu bölümünde paylaşılmıştır ve 2208 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 4 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu\'nda Ermeni Sorunu ve Osmanlı-Ermeni İlişkileri.. orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...