Viking Mitolojisi | Ä°skandinav Mitolojisi – Ä°skandinav Mitlerinde Yaratılış – Tanrılar Krallığı

Viking Mitolojisi

MÖ 1000’li yıllardan sonra Avrupa ülkelerinin büyük çoÄŸunluÄŸunda Hint-Avrupa dilleri yaygınlık kazanmaya baÅŸlar.

MÖ ilk bin yılın ortalarından itibaren, Germen kabileleri kuzey Ä°skandinavya’da ve kuzey Almanya’da yaÅŸadılar. Ä°skadinav ve Alman mitolojileri temelde ortak bir kültürel yapıya sahiptir. Romalı Julius Caesar (Sezar) ve Tacitus’un gözlemleri dışında Germen mitolojisi Hıristiyan kaynaklarına dayanmaktadır. Efsanelerin büyük çoÄŸunluÄŸu hakkındaki bilgiyi, eski Ä°skandinav mitlerini tercüme eden, Ä°zlandalı tarihçi Snorri Sturluson’un (1179-1241) Prose Edda’sından almaktayız. Yaratılış mitinin en detaylı örneÄŸini yine birçok versiyonu gözden geçirip tutarlı bir hale getiren Snorri vermektedir:

Ä°SKANDÄ°NAV MÄ°TLERÄ°NDE YARATILIÅž

BaÅŸlangıçta yalnızca büyük bir boÅŸluk vardı (Ginnungagup). Yeryüzü biçimlenmeden önce, ölüler dünyasından (Niflheim) baÅŸka hiçbir ÅŸey yoktu ve burası içinde 11 nehri barındıran büyük bir kuyuydu. Niflheim’ın güneyi aşırı sıcaktı ve muhafızlığı Sutr (zifir anlamında) adlı bir dev tarafından yapılırdı. Niflheim’ın geri kalanındaki tüm nehirler donmuÅŸtu ve bu nehirler Ginnungagup tarafından çepeçevre sarılıyordu. Ta ki sihirli kıvılcımlar donmuÅŸ nehirlerin üzerine düşene ve onları eritene dek. Eriyen sulardan sızan damlalar Ymir’in, bir devin, ÅŸeklini alır ve Ymir’in terinden diÄŸer diÅŸi ve eril devler meydana gelirler. Mitolojinin bir baÅŸka anlatımına göre eriyen damlalar Audumbla adlı bir ineÄŸi oluÅŸturur, Ymir bu ineÄŸin sütüyle beslenir. Audumbla, ayrıca tuzlu buz parçalarını yalayarak ilk tanrı Buri’ye biçim verir. Bir zaman sonra, Buri’nin oÄŸlu Bor, Bolthorr adlı devin kızıyla evlenerek Odin, Vili ile Ve’den oluÅŸan tanrılar birliÄŸini meydana getirirler.
Odin ve erkek kardeÅŸleri tanrıların düşmanı olan Ymir’i ve ondan meydana gelen devleri öldürdükten sonra iki kutsal aÄŸacın gövdesine sahip oldukları maharetlerinden bazılarını sunarlar: düşünme, nefes alma, iÅŸitme, görme. Gerçekte bu aÄŸaçlar insan ırkının arketipidir. Erkek Askr’dır (kül aÄŸacı) ve kadın Embla’dır (sarmaşık).

Ardından Asgard’ı, tanrıların krallığını inÅŸa ederler. Snorri diÄŸer versiyonlarda kader aÄŸacı Yggdrasil’in nasıl dünyanın merkezinden filizlenip büyüdüğünü anlatır. AÄŸacın altındaki diÅŸi olarak tarif edilen kader kuyusunda insan yaÅŸamının yönü tayin edilir. Bir diÄŸer versiyonda, tanrılar meclisi aÄŸacın etrafında toplanır. AÄŸaç iki kökten destek almaktadır; köklerden biri yeraltı dünyasına uzanır (Hel), diÄŸeri buz devlerinin dünyasına ve sonuncusu insan varlıklarının dünyasına. Tüm dünyanın refahı Yggdrasil adlı bu ilkel aÄŸaçla iliÅŸkilidir.

TANRILAR KRALLIÄžI

Viking tanrıları iki ana grupta toplanırlar: Aesirler ve Vanirler. Aesirler’in en önemlileri, Odin, Thor ve bazen de Tyr’dir. Vanirler arasında onlara derece eÅŸit önemdekilerse Njord, Frey ve Freya’dır. Vanirler, zenginliÄŸi ve bereketi sembolize ederler. Denizi ve toprağı yönetirler. Aesirler ise baÅŸka kavramlara karşılık gelirler: Odin büyücüdür, tanrıların başıdır ve tüm kahramanların lideridir. Thor, çekiçli tanrı, yıldırımlara hükmeder. Birçok viking efsanesi barış içinde yaÅŸayan ve ortak evrenlere sahiplik eden iki tür tanrının çevresinde ÅŸekillenir. Ancak kayda deÄŸer bazı versiyonlarda, Aesir ve Vanirlerin arasında geçen çetin savaÅŸların olduÄŸu göze çarpmaktadır. Birçok uzman bu savaÅŸların Germenlerle yerli halk arasındaki sıcak temasın bir yansıması olduÄŸunu düşünmektedir.

Kuzey mitlerinde en büyük mücadele baÅŸ tanrılar Odin ve Thor’un Vanirler’in tanrısal konuma sahip oluÅŸlarına karşı çıkmalarıyla baÅŸlar. Aesirler, Vanirler’i çöküşe uÄŸratmak için Gullveig (altın içki) adlı kadını aracı ederler. Ve savaÅŸ böylece baÅŸlar. Her iki grubun da tamamen güçten düşmesiyle, tanrılar taraf deÄŸiÅŸtirirler. Vanirler, Njord ve oÄŸlu Frey’i; Aesirler ise Mimir ve Hoenir’i deÄŸiÅŸ tokuÅŸ için gönderirler. AteÅŸkesi kutlamak üzere toplanan tanrıların tümü bir kaseye tükürerek, aralarındaki ahengin ve barışın alameti olan Kvasir adlı devi yaratırlar. Kvasir bir süre sonra kurban edilir ve yeni tanrıların meydana getirilebilmesi için kanından güçlü bir içki yapılır. Kvasir, tanrıların yeni içeceÄŸi olur ve birçok ÅŸiire de ilham kaynaklığı eder böylelikle.

ÅžEYTAN LOKÄ°

Mitolojinin önemli bir bölümü Balder ve Loki adlı tanrılara iliÅŸkindir. Odin’in oÄŸlu Balder, zekanın, dindarlığın ve bilginin kaynağı olarak karşımıza çıkar. Balder’in Glitnir adı verilen cennette bir sarayı vardır. Tanrılar ve insanlar yasal konuları danışmak, onun fikrini almak ve sonsuz adaletinden istifade etmek için Balder’in kapısını çalarlardı sık sık. Loki, Aesirler tarafından evlat edilen bir devdi. O ve Odin bir dostluk andı etmiÅŸlerdi.

Bir gece Balder oldukça rahatsız edici bir düş görür. Düşe göre yaÅŸamı büyük bir tehdit altındadır. Bu durumu hemen Aesirler’e haber vermesi üzerine, annesi Frigg ateÅŸ ve sudan, tüm metallerden, kuÅŸ ve vahÅŸi hayvanlardan, toprak ve taÅŸtan oÄŸluna zarar vermemeleri için söz alır. Daha sonra Balder’i aralarına alan Aesirler ona ok ve taÅŸ atarak eÄŸlenmeye baÅŸlarlar. Çünkü verilen söz onu tüm zararlara karşı korumaktadır. Loki bu durumu sezer ve durumu sorgulamaya baÅŸlar. KardeÅŸinin neden acı çekmediÄŸini araÅŸtırdığında annesi ona doÄŸanın yeminini anlatır. Ayrıca doÄŸada yalnızca ökseotunun bu sözü vermediÄŸini de ekler. Loki ökseotunu bulup hemen Aesirler’in arasına getirir ve onu Balder’in kardeÅŸi, kör tanrı Hoder’e, kötü oyununa ortak olması için sunar. Hoder ökseotuyla Balder’e saldırınca, Balder oracıkta ölür. Aesirler intikam almak isterler ancak sarayın kutsiyeti nedeniyle bunu yapamazlar.

Bir Viking rölyefinden örnek. ‘Ölülerin Son YolculuÄŸu’

Çünkü Balder bir savaşçı deÄŸildir, bir savaÅŸta ölmemiÅŸtir, bu yüzden ölü kahramanların toplandığı devasa salona, Valhalla’ya gidemeyecektir. Balder, ölülerin koruyucusu Hel’in eline düşer. Odin, Balder’in serbest kalmasını talep ettiÄŸinde Hel, dünyada ölü veya canlı her ÅŸey Balder için aÄŸlarsa onun Aesirler’e dönebileceÄŸini söyler, aksi takdirde daima Hel ile kalacaktır. Aesirler mesajı doÄŸanın, insanların, tanrıların ve hayvanların Balder’e aÄŸlaması için dünyaya yayarlar. Tümü buna olumlu cevap verirler; Balder’in Hel’in krallığında kalmasını isteyen dev kadın, Thokk hariç (aslında kılık deÄŸiÅŸtiren Loki’den baÅŸkası deÄŸildir).

BÜYÜK SAVAŞ: RAGNARÖK

Aesirler sonunda Loki’yi yakalamayı baÅŸarırlar ve ÅŸeytani numaralarını yapmasını engellemek için her yanını zincirlerler. Loki kılık deÄŸiÅŸtiremez ama bir gün zincirlerini kırar. Bu tüm kötülüklerin, canavarların ve devlerin tanrılara saldıracağının alametidir aslında. Tanrıların ÅŸafağında büyük Ragnarok savaşı baÅŸlamıştır. Odin, daha sonra oÄŸlu Vidar tarafından öldürülecek olan kurt Fenrir tarafından yenir. Korkunç mücadelelerin tanrılar ve kötü kuvvetlerin arasında yarattığı öfke tanrı Heimdall ve Loki’nin yüzyüze gelmeleri ve birbirlerini öldürmeleriyle son bulur. Dünya ateÅŸle yok edilir ve bütün kainat sulara gömülür. Bu son yıkımı bir yeniden doÄŸuÅŸ, dünyanın denizden yeniden yükselmesi, yeÅŸille çepeçevre sarılması ve bitkilerin ortaya çıkması izler. Ölen Aesirler’in oÄŸulları Asgard’a, hükümdarlıklarına geri dönerler. Tıpkı babalarının yaptığı gibi.

VALHALLA

Vikinglerin, ‘ölülerin toplandığı salon’ olarak tahayyül ettikleri Valhalla, kesinlike bizim anladığımız cennet kavramına benzemez. Çünkü dünyada iyilikler yaparak yaÅŸayanların öldükten sonra ikamet edecekleri bir mekan deÄŸildir. Asgard’ın 12 krallığından biridir ve Ragnarok savaşına kadar tanrılara ev sahipliÄŸi yapmıştır. Bundan sonra tanrılar, Odin’le birlikte devlere karşı savaÅŸ yapabilmek için yola çıkmışlardır.

Kahramanlar zorlu bir mücadelenin ardından öldüklerinde Valhalla’ya getirilirler. SavaÅŸ meydanlarında ölenleri taşıma iÅŸi Valkyry’lere düşer. Bu savaşçı kadınlar Odin’in hizmetkarlarıdır, ancak asıl görevleri savaÅŸlara gözetmenlik yapmak ve kimin ölüp kimin yaÅŸayacağına karar vermektir.

Valhalla’da yapılan ziyafet sofralarının en başında her iki omzundaki kuzgunuyla Odin oturur. Kuzgunlardan biri Huginn (düşünce) ve diÄŸeri Muninn’dir (hafıza). Ä°kisi de dünyadan Odin’e mesaj getirirlerdi.

Tanrılar Krallığında Kim Kimdir, Nedir?

Odin (Woden ya da Wotan): Tanrıların babası; ışıldayan ÅŸehir Asgard’dan yeryüzünü ve cenneti yönetir; kutsal bilgelik çeÅŸmesinden içebilmek için bir gözünü feda etmiÅŸtir; habercileri Valkyry’ler ölü savaşçıların ruhlarını Valhalla’ya taşırlar. Ä°ngilizce’deki “çarÅŸamba (Wednesday) günü” Woden isminden gelir.

Thor: ÅžimÅŸek tanrısı. Çekici Mjollnir’in fırlatıldığında geri dönmesi gibi olaÄŸanüstü güçleri vardır. Thor’un baÅŸ düşması kötülüğün sembolü olan yılan Jormungand’dır. Yılanı öldürmeyi baÅŸaramayan tanrı, dünyanın sonu olan Ragnarok’ta herkesle dövüşmeye ve önüne çıkanı öldürmeye mahkum olur. Ä°ngilizce’deki “perÅŸembe (Thursday) günü” onun adından gelir.

Tyr: Vikinglerin savaÅŸ tanrısı, kurt Fenris’le mücadelesi sırasında bir elini kaybetmiÅŸtir. Ä°ngilizce’deki “salı (Tuesday) günü” Tyr’dan gelir.

Sleipnir: Odin’in atı; sekiz bacağı vardır. Suda ve karada seyahat edebilir. Hermod’u Hel’e götürmüştür.

Ragnarök: İskandinav mitolojisinde, yeryüzü tanrılarının yokedildiği savaş. Yeni bir dünya bu savaştan sonra yaratılır.

Wagner’in Die Gotterdammerung operası bu mit üzerine dayanır.

Balder: Işığın tanrısı. Tanrılar arasında en sevilenidir. Odin ve Frigga’nın oÄŸludur. KardeÅŸi Loki ondan nefret eder. Loki, bir baÅŸka tanrı olan Hoder’i ökseotuyla Balder’i öldürmesi için kandırmıştır.

Frey: Barış, refah ve verimlilik tanrısı. Freyja’nın kardeÅŸi. Eski bir efsanaye göre Danimarka kralının reenkarnasyonudur.

Freyja (Freyia ya da Freya): AÅŸk tanrıçası. Frey’in kızkardeÅŸi. Geç dönem Alman halk kültürüne göre Odin’in karısı olarak kediler tarafından çekilen bir arabada resmedilmiÅŸtir.

Frigga: Odin’in karısı, evlilik ve ev yaÅŸamının tanrıçası. Ä°ngilizce’deki “cuma (Friday) günü” Frigga’dan gelir.

Hel (Hela): Ölüm tanrıçası. Ölüler krallığını yönetir. Loki’nin kızkardeÅŸi.

Heimdall: Tanrıların gökkuşağı köprüsünün bekçisi. Gece ve gündüz her şeyi mükemmel görebilir. Çalıların uzayışının sesini bile duyabilir. Nadiren uyur.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 23.06.2008 tarihinde Hale tarafından, Felsefe - Arkeoloji - Mitoloji ve Efsaneler bölümünde paylaşılmıştır ve 2800 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 4 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Viking Mitolojisi | İskandinav Mitolojisi - İskandinav Mitlerinde Yaratılış - Tanrılar Krallığı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...