Türkler’in Ä°slamiyeti Kabulü | Türk Ä°slam Devletleri-6

Türkler’in Ä°slamiyeti Kabulü

Türk İslam Devletleri-6

HarzemÅŸahlar(1097-1231)

Ceyhun ırmağının Aral gölüne döküldüğü yerin güney kesimleri Harezm (Harzem) adıyla anılır. Öteden beri burada hüküm sürenlere HarzemÅŸah (HarezmÅŸah) denilmiÅŸtir .HarzemÅŸahlar sülâlesinin atası AnuÅŸ-Tegin isminde, Begdili Türk zümresine mensup bir kiÅŸidir. AnuÅŸ- tegin Selçuklu Sultanı MelikÅŸah’ın saray hizmetinde bulunuyordu. OÄŸlu Kudbeddin Muhammed, Selçuklulara baÄŸlı kalarak, HarzemÅŸah unvanı ile bu bölgenin valiliÄŸini üstlenmiÅŸtir (1097-1128). Daha sonra baÅŸa geçen Atsız ve Ä°l-Arslan devirlerinde hem Irak Selçukluları hem de Kara-Hıtaylarla mücadele edildi. Nitekim Ä°l-Arslan, Sultan Sencer’in ölümü üzerine bağımsızlığını ilân etti (1157).

HarzemÅŸahların en büyük hükümdarı Alaaddin TekiÅŸ’tir (1172 -1200). TekiÅŸ, önce Kara-Hıtaylar’ı, ardından son Selçuklu Hükümdarı II. TuÄŸrul’u yendi. HarzemÅŸahlar kısa sürede sınırlarını DoÄŸu Anadolu’dan Maverâünnehir’e kadar geniÅŸlettiler. Âdeta Selçuklu devletinin vârisi oldular. Karahanlı ve Kara-hıtay devletlerine son verdiler. Ancak bu parlak dönem uzun sürmedi. 1220’de bütün ülke Cengiz MoÄŸolları’nın istilâsına uÄŸradı. Celâleddin HarzemÅŸah devleti yeniden toparlamak için uÄŸraÅŸtıysa da baÅŸarılı olamadı. Ölümü üzerine HarzemÅŸahlar Devleti tamamen ortadan kalktı (1231).

Eyyubiler (1171-1348)

Haleb Atabeyi Nureddin Mahmut’un komutanlarından Selâhaddin, Haçlılarla iÅŸbirliÄŸi yapmakla Mısır’daki Fatımî devletine son vermiÅŸti (1171). Burada güçlü bir idare kuran Selahaddin, Nurettin Mahmut’un ölümünden sonra bağımsızlığını ilân etti (1174). KurduÄŸu devlet babasının adından dolayı Eyyûbîler olarak bilinir.

Selahattin Eyyûbî, emrinde bulunan Türk askerleriyle beraber Haçlılara karşı çetin mücadeleler verdi. Ãœnlü Hıttîn savaşı ile Haçlıları Kudüs’ten çıkardı ve Ä°slâm dünyasında bir efsane hâline geldi (1187). Nitekim bir Arap ÅŸairi Selahattin Eyyûbî’nin Halep’i de alması üzerine “Arap milleti, Türklerin devletiyle yüceldi. Ehl-i Salib (Haçlılar) davası Eyyûb’un oÄŸlu tarafından periÅŸan edildi” demiÅŸtir.

Eyyûbî Devleti’nin sınırları kısa sürede Mısır, Suriye, GüneydoÄŸu Anadolu ve Arabistan’ın güneyine kadar geniÅŸledi. Ancak Selahattin Eyyûbî’nin ölümü üzerine devlet hanedan üyeleri tarafından paylaşıldı(1193). Mısır’daki asıl kol, ordu komutanlarından Aybeg tarafından yıkıldı ve yerine Memlûkler devleti kuruldu (1250). Hama kolu ise 1348’e kadar varlığını devam ettirmiÅŸtir.

Memlükler (1250-1517)

Memlûk kelime manasıyla beyaz köle demektir. Ancak bu söz zamanla bir terimi ifade eder olmuÅŸtur. SavaÅŸ esiri veya satın alınanların oluÅŸturduÄŸu hükümdarın muhafız birliklerine bu isim verilmiÅŸtir. Ä°lk defa Abbasi halifeleri Türk asıllı Memlûkleri kullanmış, zamanla bunlar güçlenerek kendi devletlerini kurmuÅŸlardır. Mısır’da kurulan TolunoÄŸulları ve IhÅŸidîler böyle ortaya çıkmışlardır.

Ä°ÅŸte Mısır’ da kurulan Memlûk Devleti’nin kurucusu Ä°zzettin Aybeg de, Memlûk adı verilen askerî komutanlardan biriydi. Eyyûbîlerin son hükümdarı ölünce tahta, karısı Åžecerüddür geçmiÅŸti. Ancak bu durum hoÅŸ karşılanmadığından komutanlardan Ä°zzettin Aybeg ile evlendi. Ordu, Ä°zzettin Aybeg’i sultan ilân etti. Böylece Eyyûbî hanedanına son verilmiÅŸ oluyordu (1250).Memlûkler, Haçlıları ve o zamana kadar yenilemeyen MoÄŸolları durdurarak Ä°slâm dünyasının koruyuculuÄŸunu üstlenmiÅŸlerdir. Aybeg’den sonra tahta çıkan Kotuz, MoÄŸol-Ermeni ve Haçlı müttefik ordusunu Ayn-Câllûd Savaşı’nda bozguna uÄŸratmıştır(1260). Bir Kıpçak Türk’ü olan Baybars, Suriye’yi Haçlılardan kurtarmış, MoÄŸollara karşı baÅŸarılar kazanmıştır. MoÄŸolların Abbasi halifesini öldürmesi üzerine, aynı aileden birini halife ilân ederek , halifeliÄŸi Mısır’a taşımıştır. Döneminin en güçlü devleti hâline gelen Memlûklar arasında zamanla iç çekiÅŸmeler baÅŸlamış ve bu durumdan faydalanan Çerkes kölemenleri devleti ele geçirmiÅŸtir (1382). Nitekim Yavuz Sultan Selim, Mısır’ı alarak bu devletin varlığına son vermiÅŸtir (1517).

Tolunoğulları (875-905)

Abbasi HalifeliÄŸi sınırları içerisinde kurulan müstakil ilk Türk devletinin kurucusu TolunoÄŸlu Ahmet’tir. OÄŸuz Türklerinden olan Tolun, Halife Mu’tasım zamanında cesareti ve bilgisi ile ün yapmış bir kiÅŸiydi.

Aynı ÅŸekilde cesur ve kültürlü olan oÄŸlu Ahmet, ordu komutanı iken, Mısır’a vali tayin edilmiÅŸti. Ahmed Mısır’ı baÅŸarıyla yönetmiÅŸ ve kuvvetli bir ordu kurmuÅŸtu. BaÄŸdat ile arası açılınca bağımsızlığını ilân etti (875-884). Mısır maliyesini düzeltip, halkı darlıktan kurtardığı için oldukça seviliyordu. Kısa zamanda Suriye ve Çukurova yöresini ele geçirdi. Ahmet’ten sonra yerine geçen oÄŸlu Humâreveyh zamanında devletin sınırları Toroslara ve Irak’a kadar geniÅŸledi. Ancak onun yerine geçenler devleti koruyamadılar. Nihayet 905 yılında Abbasi kuvvetleri Mısır’a girerek TolunoÄŸullarına son verdiler.

Ihşîdiler (935-969)

Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir. Devletin kurucusu Maverâünnehir Türk beyleri sülalesinden olan Muhammed Ebubekir adında bir komutandır. Babası ToÄŸaç, TolunoÄŸullarının hizmetinde bulunmuÅŸtur. Mısır valisi iken bağımsızlığını ilân eden Muhammed Ebubekir (935), önce topraklarını Dicle’ye kadar geniÅŸletti. Daha sonra Ä°slâm’ın mübarek ÅŸehirleri olan Mekke ve Medine’yi devletine baÄŸladı. Ölümünden sonra oÄŸulları baÅŸa geçtiyse de asıl idare kölesi Kafur’un elindeydi. Kafur’un ölümüyle baÅŸlayan iç mücadelelerden faydalanan Fatimîler, Mısır’ı zaptederek IhÅŸidîlere (AkÅŸitler) son verdiler (969).

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 15.12.2007 tarihinde hale tarafından, Büyük Türk Tarihi | Türk Kültürü - Gelenekler ve El Sanatlarımız bölümünde paylaşılmıştır ve 3915 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türkler\'in İslamiyeti Kabulü | Türk İslam Devletleri-6 orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...