Türk Tarih Kurumu | Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti – Türk Tarih Kurumu’nun Amacı

Türk Tarih Kurumu – Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti

Türk Tarih Kurumu Atatürk’ün eseridir. Türk ulusunun büyüklüğüne ve üstün uygarlık yeteneklerine içten inanmış olan Atatürk, onu en uygar milletlerin düzeyine çıkarmak için önce tarihini bilmesi ve bunun içinde onu ilk kaynaklardan kendisinin araÅŸtırarak öğrenmesi gerektiÄŸine inanıyordu. Atatürk’ün direktifleriyle, 16 üye tarafından, 15 Nisan 1931′ de “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti” adı altında kurulan Kurum’un adı 3 Ekim 1935’te Türk Tarih Kurumu‘na çevrildi.

1931 – “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti” Mustafa Kemal PaÅŸa’nın talimatıyla kuruldu
(Daha sonra “Türk Tarih Kurumu” adına almıştır).

Türk Tarihi ve Türk Tarih Kurumu:

Türk Ocaklarının 27-28 Nisan 1930’daki kurultayına Aksaray delegesi olarak katılan Afet Ä°nan ve arkadaÅŸları Atatürk’ün emriyle kurultaya bir önerge vermiÅŸlerdir.

Bu ÅŸekilde, Türk Ocaklarına “Merkez Heyeti, Türk tarih ve medeniyetini ilmî bir surette tetkik ve tetebbu eylemek vazifesiyle mükellef olmak üzere bir Türk Tarih Heyeti teÅŸkil…” etme görevi verilmiÅŸtir.

Türk Ocakları Kurultayı’nda kurulması kararlaÅŸtırılan Türk Tarih Heyeti, Türk Ocakları Merkez Heyeti tarafından teÅŸkil edilmiÅŸtir. 16 kiÅŸiden oluÅŸan heyetin 4 Haziran 1930’da Türk Ocakları Merkez Heyeti Hamdullah Suphi Tanrıöver baÅŸkanlığında yapılan ilk toplantısında yönetim kurulu seçilmiÅŸtir.

Yönetim Kurulu, BaÅŸkanı olarak CumhurbaÅŸkanlığı Genel Sekreteri Tevfik BıyıklıoÄŸlu’nu seçmiÅŸtir. Böylece konunun CumhurbaÅŸkanı Atatürk’ün himayelerinde olduÄŸu açıkça ortaya konulmuÅŸtur. BaÅŸkanvekilleri Ankara Hukuk Fakültesi Siyasî Tarih Profesörü ve Ä°stanbul milletvekili Yusuf Akçora ve Çanakkale milletvekili Samih Rifat olurken, Genel Sekreter olarak da Aydın milletvekili Dr. ReÅŸit Galip seçilmiÅŸtir.

Türk Tarih Heyetinin diğer üyeleri de dikkat çekici kişilerdir:

1. Afet (İnan): Ankara Musiki Muallim Mektebi Tarih Öğretmeni,
2. İsmail Hakkı (Uzunçarşılı): Balıkesir Milletvekili
3. Hâmit Zübeyir (Koşay): Ankara Etnografya Müzesi Müdürü
4. Halil Edhem (Eldem): İstanbul Müzeleri Genel Müdürü
5. Ragıp Hulûsi (Özdem): Dil Encümeni Üyesi
6. ReÅŸit Safvet (Atabinen): Kocaeli Milletvekili
7. Zâkir Kadiri: Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti Üyesi
8. Sadri Maksudi (Arsal): Ankara Hukuk Fakültesinde Profesör
9. Mezaroş. Ankara Etnografya Müzesi Uzmanı
10. Mükrimin Halil (Yinanç): Tarih Öğretmeni
11. Vasıf (Çınar): Maarif eski Vekili, İzmir Milletvekili
12. Yusuf Ziya (Özer): İstanbul Hukuk Fakültesinde Profesör

Heyet Başkanı Tevfik Bıyıklıoğlu amaçlarını şöyle izah ediyor:

“MeÅŸgul olacağımız mesele millî Türk tarihidir. Bir millî Türk tarihinin yazılması, tesbiti lüzumu hakkında yüksek huzurunuzda söz söylemeyi fazla görürüm. Türk millî tarihi, dünya yüzündeki bütün diÄŸer milletlerin tarihleriyle kıyas edilemeyecek kadar yalnız ÅŸanlı ÅŸerefli tarih vesikalarıyla deÄŸil, fakat aynı zamanda bugünkü beÅŸeriyetin saadet ve refahını temin eden esaslı medeniyet vasıtalarını ilk olarak bulmuÅŸ, kullanmış ve neÅŸr ü tamim etmiÅŸ olmakla temeyyüz etmiÅŸtir. Bu kadar feyizli ve ÅŸerefli bir tarihi ihmal etmek bilhassa cumhuriyet devrinde hakikaten büyük günah olurdu.

Yakın zamanlara kadar şimdiki medeniyetimizin yegâne membaı Yunanistan ve Roma bilinirdi. Halbuki, bugün katiyen tahakkuk etmiştir ki, Yunan medeniyeti orijinal değildir. Yunan dediğimiz İyon medeniyeti, kendisinden daha eski Türk medeniyetlerinin ancak nakilidir.

“Vatanı düşman istilâsından eski zaman mucizelerini hakikaten gölgede bırakacak bir surette kurtardıktan sonra milletimizi esaslı bir inkılâbın siyasî içtimaî, iktisadî prensipleriyle techiz eden millî kahraman büyük Gazi’nin millî tarihimizle bizzat meÅŸgul olması ve heyetimizi yüksek himayelerine almaları Türk milletinin yüksek talihine, tezimizin ve davamızın doÄŸru olduÄŸuna parlak bir delil ve aynı zamanda bir teminattır.”

Türk Ocaklarının kendini feshederek CHP’ne katılmasından sonra Türk Tarih Heyeti Atatürk’ün emriyle ayrı bir dernek olarak faaliyetlerine devam etmiÅŸ ve Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adını almıştır. Cemiyetin tüzüğüne göre CumhurbaÅŸkanı Atatürk DerneÄŸin hamisidir ve DerneÄŸin Fahri BaÅŸkanı ve Türkiye Cumhuriyeti EÄŸitim Bakanıdır.

Cemiyet’in Nizamnamesinde maksat şu şekilde açıklanıyor:

1- Türkiye Cumhuriyeti Reisi Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek himayeleri altında ve Ankara şehrinde (Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti) adlı ilmî bir cemiyet kurulmuştur.
2- Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekili bu cemiyetin fahrî reisidir.
3- Cemiyetin maksadı, Türk tarihini tetkik ve elde edilen neticeleri neşir ve tamim etmektir.
4- Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti maksadına ermek için aşağıdaki vasıtaları kullanır:
Toplanıp ilmî müzakerelerde bulunmak;
Türk tarihî membalarını araştırıp bastırmak;
Türk tarihini aydınlatmaya yarayacak vesaik ve malzemeyi elde etmek için icap eden yerlere taharri, hafir ve keşif heyetleri göndermek;

Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti mesaisinin semerelerini her türlü yollarla neşre çalışmak.

Böylece Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti adeta Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî tarih görüşünü oluÅŸturmak gayesindedir.

3 Ekim 1935’te Türk Tarih Kurumuna dönüşecek olan cemiyet liseler için dört ciltlik tarih kitaplarını hazırlamıştır. Atatürk’ün ısrarlı takipleriyle kısa sürede tamamlanmıştır. Zaten Atatürk’ün cemiyetle iliÅŸkisi oldukça yakındır ve Cemiyet Nizamnamesinin teÅŸkilat kısmını düzenleyen 9. maddesine göre “Cemiyet, mesaisinin neticelerini her üç ayda bir defa tesbit ederek Yüksek Hamisine arzeder.” Lise tarih kitaplarını takiben ilk ve ortaokul tarih kitapları hazırlanmıştır.

Cemiyet 11 Temmuz 1932’de topladığı Birinci Türk Tarih Kongresi’nde bu kitaplarda ortaya koyulan Türk tarih tezini ve yeni tarih eÄŸitimi yolunu eÄŸitimcilere ve kamuoyuna anlatmıştır.

Cemiyet tarafından, 1935 yılından itibaren, önce Alacahöyük’te, bilâhare diÄŸer bölgelerde arkeolojik kazı ve araÅŸtırmalar yapılmaya baÅŸlanmıştır.

1935’ten sonra ise Atatürk’ün emriyle Türk Tarih Kurumunun hazırladığı programla Millî EÄŸitim Bakanlığı, CHP ve Hükümetin onayıyla bütün devlet kurumlarının Türk Tarih Kurumuna yardım etmesi millî ve kutsal bir görev olarak kabul ve ilân edilmiÅŸtir.

Türk Tarih Kurumu bu istikametteki faaliyetlerine daha sonra da devam etmiÅŸ, Atatürk hayattayken Ä°kinci Türk Tarih Kongresi’ni yabancı bilim adamlarının katılımıyla toplamış, Kurumun, adını Atatürk’ün koyduÄŸu, Belleten dergisi 1937’den itibaren yayımlanmaya baÅŸlamıştır.

Bakanlar Kurulu’nun 21.X.1940 gün ve 2/14556 sayılı kararnamesiyle kamu yararına çalışan dernekler arasına alınan Türk Tarih Kurumu, 11.VIII.1983 gün ve 2876 sayılı yasa ile T.C. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na baÄŸlı bir kuruluÅŸ durumuna getirilmiÅŸtir. Anayasanın Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile ilgili maddesi ise şöyledir :

Madde 134. – Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araÅŸtırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla; Atatürk’ün manevî himayelerinde, CumhurbaÅŸkanının gözetim ve desteÄŸinde, BaÅŸbakanlığa baÄŸlı; Atatürk AraÅŸtırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluÅŸan, kamu tüzelkiÅŸiliÄŸine sahip “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur.

Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu için Atatürk’ün vasiyetnamesinde belirtilen mali menfaatler saklı olup kendilerine tahsis edilir.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun; kuruluşu, organları, çalışma usulleri ve özlük işleri ile kuruluşuna dahil kurumlar üzerindeki yetkileri kanunla düzenlenir.

Atatürk, yaÅŸamının son günlerine dek Kurum’un çalışmalarına kendisi önderlik etmiÅŸ, çalışma planını kendisi çizmiÅŸtir. Türk ve Türkiye tarihini aydınlatacak araÅŸtırmacılara yol gösterici nitelikte aÅŸağıdaki direktifleri vermiÅŸtir:

“…. Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir, yazan yapana sadık kalmazsa, deÄŸiÅŸmeyen hakikat insanlığı ÅŸaşırtacak bir mahiyet alır.”

“Biz daima hakikat arayan ve onu buldukça ve bulduÄŸumuza kani oldukça ifadeye cüret gösteren adamlar olmalıyız.”

Atatürk’ün Türk Tarih Kurumu’na ve çalışmalarına verdiÄŸi önem, 5 Eylül 1938’de düzenlediÄŸi vasiyetnamesinde parasal varlığından Kurum için de bir pay ayırmasıyla kanıtlanmıştır. Türk Tarih Kurumu’nun ana geliri, bu vasi- yetnameye uygun olarak, Atatürk’ün Ä°ÅŸ Bankası’ndaki hisse senetlerinden oluÅŸmaktadır.

Atatürk’ten sonra gelen bütün CumhurbaÅŸkanları da Kurum’un koruyucu baÅŸkanlarıdır.

KuruluÅŸundan baÅŸlayarak çalışmalarını eski Türk Ocağı Halkevleri binasında sürdüren Kurum, 1940 yılı sonlarında Dil ve Tarih-CoÄŸrafya Fakültesi’nde ayrılan bir bölüme geçmiÅŸtir. Ancak her gün zenginleÅŸen kitaplığı, çalışmaları ve geliÅŸen basımevi için bu yer yetersiz kalmış, 12 Kasım 1967 günü yeni binasına taşınmıştır. Bu yeni ve modern bina, 1980 yılında “Uluslararası AÄŸahan Mimari Ödülü”nü almıştır.

Atatürk’ün kurucusu ve koruyucusu olduÄŸu Türk Tarih Kurumu’nun amacı Türk tarihi ile Türkiye tarihini ve bunlarla ilgili konuları incelemek ve elde edilen sonuçları her türlü yollarla yaymaktır. Kurum bu amaçlarını gerçekleÅŸtirmek için anma törenleri, konferanslar, seminerler, kongreler düzenler, kazılar yaptırır, Türk ve Türkiye tarihine ait kitaplar yayınlar.

Kurum, yeni buluÅŸları ve bilimsel konuları tartışmak üzere, geleneksel duruma gelen ve günümüze dek aralıklarla toplanan Türk Tarih Kongreleri düzenlemektedir. Ä°lk iki kongre Atatürk’ün koruyucu baÅŸkanlığında yapılmış, kongreleri kendileri izlemiÅŸlerdir.

I. Türk Tarih Kongresi, 2-11 Temmuz 1932 yılında Ankara Halkevi’nde yapılmıştır. Amacı yeni tarih görüşünün ve tarih öğretiminde tutulacak yolun öğretmenlere ve kamuoyuna anlatılmasıdır.

20-25 Eylül 1937 yılında Dolmabahçe’de yapılan II. Kongre, uluslararası nitelik kazanmış, yabancı bilim adamları da bu kongreye katılmışlardır. Bu Kongre, Türk tarihinin açıklanması ve belgelenmesi amacını gütmüştür. Ayrıca, Kongre dolayısıyla, tarih öncesinden Cumhuriyet dönemine dek yurdumuzda ve OrtadoÄŸu’da geliÅŸen büyük uygarlıkları, maketler, mülajlar, resimler ve grafiklerle canlandıran bir sergi düzenlenmiÅŸ ve bu sergi Atamızın ölümüne dek Dolmabahçe’de kalmıştır.

Türk Tarih Kurumu bundan sonra da uluslararası nitelikte;

15-20 Kasım 1943’te III.,
10-14 Kasım 1948’de IV.,
12-17 Nisan 1956’da V.,
20-26 Ekim 1961’de VI.,
25-29 Eylül 1970’te VII.,
11-15 Ekim 1976’da VIII.,
21-25 Eylül 1981’de IX.,
22-26 Eylül 1986’da X.,
5-9 Eylül 1990’da XI.,
12-16 Eylül 1994’te XII.,
4-8 Ekim 1999’da XIII.,
9-13 Eylül 2002’de XIV.
11-15 Eylül 2006’da XV.
kongrelerini düzenlemiştir. Kongre bildirileri Kurum yayınları arasında yayınlanmaktadır.

Kurum, kongreler dışında kurulduğu günden beri gerek üyeleriyle, gerekse üyeleri dışındaki bilim adamlarıyla çeşitli bilimsel toplantılar yapmış ve Türk tarihinin konularını, sorunlarını tartışmıştır. Ayrıca, Türk tarihinin büyük olaylarla, Türk büyüklerinin doğum ve ölüm yıldönümlerinde törenler ve seminerler düzenlemekte ve eserler çıkarmaktadır. Kongreleri sırasında ve belirli günlerde öğretici nitelikte sergiler düzenlemektedir.

Türk Tarih Kurumu, 1932’den bu yana çeÅŸitli uluslararası kongre, konferans ve sempozyuma katılmış; üyeler bu toplantılara orjinal nitelikte bilimsel bildiriler sunmuÅŸlardır.

Kurum, uluslararası bilim kurumlarının da üyesidir. “Uluslararası Akademiler BirliÄŸi” nin Türkiye’deki tek üyesi Türk Tarih Kurumu’dur.

Türk Tarih Kurumu, Türk ve Türkiye tarihi ve bunlarla ilgili çeÅŸitli konuları içeren ve 1963 yılından günümüze dek süren “Atatürk Yıllık Konferansları” düzenlemektedir.

Kurum, amacı olan Türk ve Türkiye tarihini ve bunlarla ilgili konuları, Türklerin medeniyete hizmetlerini incelemek ve elde edilen sonuçları yaymak için XXXI dizi halinde yayınlar yapmaktadır. Bu yayınlarla özellikle Atatürk ve Türk devrimi tarihine ağırlık verilmiÅŸtir. Yayınlarımızın, birçok yabancı üniversite, akademi, bilim kurumu ve bilim adamı ile deÄŸiÅŸimi yapılmaktadır. Ayrıca, Kurum’un süreli yayını olarak, adını Atatürk’ün koyduÄŸu “Belleten” 1937 yılından beri yayınlanmaktadır. Türk tarih biliminin sesini duyuran ve Türk araÅŸtırıcılarının çalışmalarını dünyaya tanıtan uluslararası bir üne kavuÅŸmuÅŸ olup, bilim dünyasında takdir ve güvenle izlenmektedir. Kurum’un diÄŸer bir yayını olan “Belgeler” 1964 yılından beri çıkmakta ve Türk arÅŸivlerindeki belgeler açıklamalı olarak yayınlanmaktadır. 1991 yılında yayınlanmaya baÅŸlanan “Höyük” ise kazı raporlarını içermektedir.

Kurum, Atatürk’ün direktifleriyle, Anadolu kültürünün eskiliÄŸini ve bunu Orta Osya’ya baÄŸlayan yolları ve belgeleri ortaya çıkarmak, ayrıca daha yeni ve klasik uygarlıkların Anadolu’daki kalıntılarını araÅŸtırarak, yurdumuzun tarih öncesi çaÄŸlarından bugüne kadar olan tarihini aydınlatmak için kazılar yaptırmaktadır. 22 AÄŸustos 1935’te, Kurum’un kendi parası ve kendi elemanlarıyla baÅŸlattığı ilk kazı “Alacahöyük Kazısı”dır. Bunu Trakya ve Anadolu’nun türlü bölgelerinde yapılan kazı ve arkeolojik araÅŸtırmalar izlemiÅŸtir. Bu kazılardan çıkan eserler pek çok müzemizde yer almaktadır.

Türk Tarih Kurumu’nun en baÅŸarılı iÅŸlerinden biri de bir ihtisas kütüphanesi kurmuÅŸ olmasıdır. Tarih ve arkeoloji alanında yurdumuzun en büyük kütüphanesi olan Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, araÅŸtırıcıların en büyük yardımcısıdır. Mevcut kitaplar, armaÄŸan, yayınlarımızla deÄŸiÅŸim ve satın alma yoluyla saÄŸlanmaktadır. Kurum, ayrıca son çaÄŸlar tarihimiz için zengin bir arÅŸive de sahiptir.

Bakınız, Atatürk’ün Tarih Kurultayı’ndaki Ä°ddiası | KurtuluÅŸ Savaşı Sonrası Kehanetleri – Bu bozkırlarda Uygur Türkleri oturuyordu.

Türk Tarih Kurumu Resmi Web Sitesi

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 01.04.2008 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 52188 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 26 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türk Tarih Kurumu | Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti - Türk Tarih Kurumu\'nun Amacı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...