Manuçehr Camii – Ani Ulu Cami – Kars | Emir Manuçehr Tarafından Yaptırıldığı Söylenmekte

Manṳer Camii РAni Ulu Camii РKars

Arpaçay’a nazır, koyağın hemen kenarında inÅŸa edilmiÅŸ bu caminin, Emir Manuçehr tarafından yaptırıldığı söylenir. Emir Manuçehr, Kürt asıllı Åžeddatlı sülalesinin Ani’yi 1072’den itibaren yöneten ilk mensubuydu. Ancak, bu binanın yapım tarihi ve aslı, çok sayıda tartışmaya konu olmuÅŸtur, tartışmalar ki, mimari veyahut arkeolojik verilerden ziyade, Ermenistan ile Türkiye’nin milliyetçi çekiÅŸmelerinden kaynaklanır. Kimisi (çoÄŸu Ermeni olmak üzere), binanın Türk istilası öncesine ait olduÄŸunu ve ilkin Bagratid döneminden bir köşk olduÄŸunu ve daha sonra bir camiye dönüştürüldüğünü iddia eder. Kral AÅŸot’un duvarına yakın konumu ve tahkimli görünüşüne dayandırılarak, yapının bir gümrük olduÄŸu da iddia edilmiÅŸtir.

Ä°nanılmaya layık olmayan bir baÅŸka Ermeni iddiası ise, yapının, bir yıkık kilisenin jamatunu olduÄŸu ve kilisenin yıkımından sonra camiye çevrildiÄŸidir. Bu iddiaların hepsi, aynı güvenilmez kaynaktandır – Türklerin (ve ardılları Kürtlerin), Ani’yi yönettikleri dönemde kalıcı yapı yapma kabiliyetine sahip olmadıkları inancı.

BaÅŸkaları (bunda Türkler başı çeker), bu yapının Türk istilasından hemen sonra yapıldığını iddia eder – bu da bu yapıyı, Anadolu’daki en eski süregelmiÅŸ cami yapar. Yine baÅŸkaları, yapının cami olarak inÅŸa edildiÄŸini fakat daha sonraki bir döneme ait olduÄŸunu önerir, çünkü iç mimarisi 12nci ve 13üncü yüzyıl binalarınınkine benzer. Ben bunun en olası seçenek olduÄŸuna, ancak aynı zamanda daha eski bir yapının temelinin de kısmen kullanıldığına inanıyorum, ki bu da yapının garip hiza çizgisini açıklar. Bir de, minare, camiden eskidir, dolayısıyla konumu da böylesine gariptir, ve muhtemelen aynı temellerde kurulmuÅŸ bir eski caminin parçasıydı.

Caminin giriÅŸ cephesi, 19uncu yüzyılın sonuna doÄŸru yıkılmıştı, ama cami, 1906’ye kadar yakında oturan köylüler tarafından kullanılmıştır. O sene, cami, Nikoli Marr’ın kazı bulgularını barındırmak üzere bir müzeye çevrilmiÅŸtir. Binayı takviye maksadıyla, kuzeybatı tarafındaki çatı kemerleri duvarla kapatılmıştır. Bu duvarlar, aÅŸağıdaki planda gri gösterilmiÅŸtir.

Bu küçük müze Birinci Dünya Savaşı’nda muhtemelen yaÄŸmalanmıştır. 1990’ların sonlarına kadar dahi, muhtemelen sergi vitrinlerinin parçalanmasından yerde cam kırıntıları görmek mümkündür ve caminin dibinde, pencerelerden fırlatılmış olması olası heykellerin parçaları vardır. 1999 “restorasyon”u, caminin içinden baÅŸlamıştır (ve yer yeniden döşenmiÅŸtir), ve ertesi yıl, yıkık duvarları örme çalışmaları baÅŸlatılmıştır.

Yapının İncelemesi

Binanın hizası, bir cami için normal değildir (20 derecelik sapma mevcuttur). Geniş bodrum katı, büyük pencereleri, ve tasarımının birçok ögesi, camilerde tipik değildir. Birçok Ani ziyaretçisi, yapının daha ziyade 19uncu yüzyıl Kraliçe Viktorya dönemi pamuklu bez fabrikasına benzediğini söyleyerek şakalaşır.

İçerisi, ilkin, beş büyük, kemerli pencere ile aydınlanan açık dikdörtgen holü kapsıyordu. Koyağa dönük dış cephede, pencerelerin altında, dışta bir zamanlar bir tahta balkon olduğunu ima eden direk yuvaları vardır. Bu pencerelerin üstünde ise, amaçları, süslü tavanı aydınlatmak olan dikdörtgen açıklıklar vardır. Bunlar gibi üst pencerelere, bazı Osmanlı evlerinde (özellikle Kayseri civarında) sıkça rastlanır. Çatı, iç hacmi on bir bölmeye ayıran altı bağımsız sütunla desteklenmiştir. Bugün, bu bölmelerin sadece altısı ayaktadır. Bölmelerin her birinin tavanının tasarımı, diğerlerinkinden farklıdır ve polychrome (çok renkli) taş kakma ile zengince süslenmiştir. Güneydoğu bölmelerinin altında, kendisi de dört bölmeli bir bodrum katı vardır. Bodrumun kuzeybatı duvarı, binanın geri kalan kısmından daha eskidir, çünkü bodrumun mahzenleri, ona yapışık değildir, sadece ona dayalıdır.

Caminin kuzey köşesinde, kuzey cephesinin tepelerinde bir yerde Kufi harflerle “Bismillah” yazan, yüksek sekizgen minare vardır. Minarenin konumu, camiye göreceli olarak uyumsuzdur ve bu da minarenin, caminin yapımından önce veyahut hemen sonra yapıldığını ima eder.

Minarenin tepesine, bir sütunun etrafında dönen dik merdivenle çıkılır. Tepesi, günümüzde tamamen açıktır; ilk haliyle belki de taş korkuluk vardı.

Bu sayfada kullanılan cami planı, Beyhan KaramaÄŸaralı’nın yayınlanmış mesaha çizimlerinden uyarlanmıştır.

Kral AÅŸot’un Duvarı

Ermeni Bagratid Kralı III. AÅŸot 961 yılında baÅŸkentini Kars’tan Ani’ye naklettiÄŸinde, Ani belki de iç kale etrafında toplanmış bir hisar kasabasından fazla bir ÅŸey deÄŸildi. 964 yılı civarında AÅŸot, alanın en dar mevkiine, iç kalenin altına ve biraz kuzeyine yeni surlar inÅŸa ettirmiÅŸtir. Aynı yol üzerinde önceden de bir topraktan duvar olmuÅŸ olabilirdi, çünkü yeni surlar, toprak sete inÅŸa edilmiÅŸe benzer. AÅŸot’un duvarının yedi adet yarım daire kulesi vardır ve bu sur, Manuçehr Camii’nin yanında biter. Her kulenin içinde birer ÅŸapel olduÄŸu söylenmiÅŸtir. Ani o kadar çabuk geliÅŸmiÅŸtir ki, daha kuzeydeki daha büyük dış surlar 989 yılında tamamlanmıştır. AÅŸot’un duvarları muhtemelen zamanla kullanımdan düşmüştür. Nikoli Marr’ın kazılarından önce, yerin üstünde sadece birkaç toprak yığını olarak görünürlermiÅŸ.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 19.05.2009 tarihinde Esesli tarafından, Camilerimiz | Åžehir Åžehir Cami ArÅŸivi bölümünde paylaşılmıştır ve 322 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Manuçehr Camii - Ani Ulu Cami - Kars | Emir Manuçehr Tarafından Yaptırıldığı Söylenmekte orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...