İlahi Komedya | Dante Tarafından 14. Yüzyılın İlk Yarısında Yazılmış, İtalyan Edebiyatının En Meşhur Epik Şiiri – Dünya Edebiyatını..

İlahi Komedya – Commedia, Divina Commedia

İlahi Komedya (İtalyanca: Commedia, Divina Commedia), Dante tarafından 14. yüzyılın ilk yarısında yazılmış, İtalyan edebiyatının en meşhur epik şiiri ve dünya edebiyatının önemli bir başyapıtı.

Michelino’nun freskinde Dante, cehennemin girişinde Araf Dağının yedi eteğinde ve Floransa şehrinde, üstte cennet küresi, elinde İlahi Komedya’yı tutuyor.

Komedya’da Dante, ölüm sonrası sırasıyla Cehennem, Araf ve Cennette geçen seyahati, hikâyenin kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır. Orta Çağda “Komedya”, “tragedya’nın” aksine sonu iyi biten hikâye anlamına gelirdi. Burada eserin adındaki “komedya” kelimesi, öyküsünün güldürü unsurları taşıdığı anlamına gelmez.

Orta Çağ ile Rönesans arasındaki geçiş döneminde yazılmış ortaçağın döneminin bu şiiri, hayalgücü ve alegorik tasavvuru, ölüm sonrası hayatı anlattığı öyküsü ile Hristiyan batı kiliseleri tarafından benimsendi. Eserin orijinal adı “Komedya” olmakla birlikte daha sonra 1360 yılında Giovanni Boccaccio tarafından başına “İlahi” kelimesi eklenerek Hristiyanlaştırılmıştır.

Toskana lehçesi ile yazılan eser, bu lehçenin modern İtalyan dili olarak gelişmesine yardım etmiştir.

Arkaplanı

Dante, İlahi Komedya’yı İtalya’nın Orta Çağ ile Rönesans arasındaki geçiş döneminde yazdı. Komedya’da bu durum açıkça yansıtılır: Hem ortaçağ hem de klasik temalar kuvvetle ifade edilir. Dante’nin çalışması Hristiyanlıkla ilgilidir ve yaşam sonrası kurgusal seyahatleri içerir.

İlahi Komedya İlk basılı eser, 11 Nisan 1472

Dönemin Kuzey İtalya’sının Guelfo ve Ghibellinolar arasındaki siyasi mücadele ortamında Dante, Kutsal Roma İmparatoru karşısında Papalığı destekleyen Guelfler arasında yer alır. Floransalı Guelfler 1300 yıllarında iki hizbe bölünmüşlerdi: Papa VIII. Boniface tarafından yürütülen laik idareye muhalif ve Floransa’nın bağımsızlığını savunan Beyaz Guelfler ve Floransa’da Papanın egemen olmasını savunan Siyah Guelfler. Dante 1302 yılında, Siyahlar ile ittifak halinde olan Papa VIII Boniface’nin buyruğu ile Charles of Valois’nın kumandasındaki askeri birliklerin şehre girmesi ile Şehremini Lord Cante de’ Gabrielli di Gubbio tarafından sürgün edilen Beyaz Guelfler arasında yer alıyordu. Papa eğer sürgünden dönerse Dante’nin kazığa bağlanıp yakılacağını söyledi. Dante’nin geri kalan hayatı boyunca süren bu sürgün, Komedya’nın birçok bölümünde Dante’nin sürgününün kehanetlerinden, Dante’nin siyasi görüşlerine ve bazı düşmanlarının sonsuza kadar lanetlenmesi şeklinde tesirini gösterir.

Dante muhtemelen Komedya’sını sürgünde olduğu ve hiç geri dönemediği 1308 yılları ile öldüğü 1321 yılı arasında yazmıştı. Cehennem ve Arafta, Dante sırasıyla günah ve tövbekarlık içinde başından geçenleri anlatır.

Yapısı

İlahi Komedya, Cehennem (İtalyanca: inferno), Araf (İtalyanca: Purgatorio) ve Cennet (İtalyanca: Paradiso) isimlerindeki herbiri 33 kıtadan (İtalyanca: Cantica-Kanto) müteşekkil 14,233 satırdan meydana gelir. Başlangıç kıtası şiire giriş bölümü olarak hizmet eder ve genellikle ilk bölüm içinde sayılmaz, böylece 33 kıtalık 3 bölüm ve bir ilave giriş kantosuyla toplam 100 kantodan oluşur. Eserde 3, 7, 22, 33 sayıları dikkat çeker, mesela şiirin bölümleri bu sayıların katları halinde kuruludur.

Şiir Terza Rima nazımına göre yazılmıştır, mısra sonlarında kafiyeler aba, bcb, cdc, ded,… şeklinde gider. Şiirin bu uyak yapısına uygun olarak Türkçe’ye aktarılmasının güçlüğü dolayısıyla uzun yıllar Türkçe çevirisi yayınlanamamıştır.

Eserdeki terza rima örgülü uyağının örneği:

Nel mezzo del cammin di nostra vita (a)
mi ritrovai per una selva oscura (b)
ché la diritta via era smarrita. (a)
Ahi quanto a dir qual era è cosa dura (b)
esta selva selvaggia e aspra e forte (c)
che nel pensier rinova la paura! (b)

İlahi Komedya’nın bu biçimi rastlantı eseri ortaya çıkmamıştır, diğer ortaçağ çalışmaları gibi semboller ve sayılarla kuruludur. İlahi Komedya’daki her üçparagrafın son kelimesi “yıldızlar”‘dır. Mısraların terza rima uyağıyla örülü olması ve 3 parça olması Hristiyanlıktaki teslise, Kantoların 33 kıtadan oluşması İsa Peygamber’in öldüğü zamanki yaşına işaret eder. Giriş kantosuyla birlikte elde edilen 100 sayısı ise kutsal ve mükemmel sayı olarak bilinirdi.

Luigi Valli gibi kimi araştırmacılara göre Fede Santa ya da Fedeli D’Amore (Aşk Sadıkları) adlı ezoterik örgütün bir üyesi olan ve “Tapınak Şövalyesi” ünvanını almış olan Dante’nin “İlahi Komedya” adlı yapıtı baştan aşağı ezoterik bilgilerin sembolizm içinde verildiği bir yapıttır. Dante ezoterik bilginin yoğun olarak kullanıldığı, içerdiği sembolizmi tam anlamıyla çözülememiş yapıtının cehennem adlı bölümünde bunu kendisi şöyle dile getirmektedir: “Sağlıklı bir akla sahipseniz, şu tuhaf dizelerin arasında saklı öğretiyi kavrayınız.” Dante’nin yapıtındaki “cehenneme iniş” aslında inisiyasyonlarda yaşanan bir deneyimdir. İnisiyasyonlardaki ilk aşamanın sonunda yaşanan bir deneyimi ifade eder. Kimi inisiyasyonlarda bir tabutta geçirilen, tüm inisiyasyonlarda mevcut bu deneyimi yaşayan inisiye adayı, nefsani öğelerden ya da karmik tortulardan arınarak “ikinci doğuş” diye adlandırılan saf bilinç halini elde eder. Dante’nin göklerin kat kat olduğunu belirtmesi de pek çok tradisyonda rastlanan bir sembolizmdir. Kimilerine göre Dünyanın kozmik tabakalaşmasını, dünyanın esîrî maddelerinin gitgide süptillik göstermek üzere derecelenmesini simgelemektedir. Dantenin bu yapıtında kullandığı sayısal sembolizm incelendiğinde en çok kullandığı sayılar, profesör Rodolfo Benini’nin de saptadığı gibi 3,7 ve 22’dir. Yani Dante “İlahi Komedya” adlı yapıtını 3,7 ve özellikle 22 sayısını esas alan bir sistem üzerine kurmuştur. 22 sayısı Kabala’da, tarotta, ezoterizmde önem verilen bir üstad sayıdır. Bu yapıtta geçen, anlamı çözülememiş “Can Grande della Scala” sözüyle de kimilerine göre “Merdivenin Büyük Köpek Takımyıldızı” ya da “Merdivenin Büyük Kaanı” demek istemişti.

Dili

Komedya, Floransa lehçesinde (Toskana Lehçesi) ve İtalyan anadilinde yazılan ilk önemli yapıttır. Dante’nin zamanında İtalya’da eserler çoğunlukla Latince yazılmaktaydı. Bu eser, Floransa lehçesinin standart İtalyanca olarak yerleşmesinde önemli rol oynamıştır. Bu durum hala geçerlidir ve standart İtalyanca Floransa Lehçesindedir.

Kâinatı tanımlaması

Komedya’nın arz merkezli, Batlamyus tarzı evren görüşüne göre arz yarıküre üzerine oturmuş bir küredir ve geri kalanı hemen hemen tamamen denizlerle kaplanmıştır. Kudüs yarı kürenin merkezindedir. Burada sunduğu tamamen Batlamyus modeline dayanan Evren Dizgesine göre, yer Evren’in merkezindedir ve hareketsizdir. Yer’in etrafında sırasıyla, Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter ve Satürn’ün küreleri bulunur. Satürn küresinden sonra, sabit yıldızlar küresi ve ondan sonra da ilk hareket ettirici küre gelir. Onuncu küre ise, en yüksek küre, yani Tanrının Evi’dir. Küreler, meleklerin yardımı ile hareket eder. Dante, Aristoteles’in etkisi ile ortakmerkezli küreler dizgesi’ni benimsemiş, dışmerkezli kürelerin olmadığını savunmuştur.

İçinde yaşanılan dünyanın altında yer alan cehennem bir huni şekilli delhiz biçimindedir ve merkezinde isyankâr melek İblis bulunur. Bütün bunlar insan için yaratılmıştır. Arzın tam merkezinde bulunan İblis aynı zamanda kâinatın da merkezindedir. Burda sembolik olarak İblisin evrendeki en dünyevi ve gökyüzünden (yani cennetten) en uzaktaki yaratık olduğu anlatılmak istenir.

Denizlerle çevrili yarı kürenin ortasında, dairesel olarak karşı tarafta Araf dağı arzın içinden cehennemin içinden çıkar. Araf dağının zirvesinden Adem ve Havva’nın kovulduğu cennet yer alır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 14.09.2010 tarihinde Hale tarafından, Dünya Edebiyatı ve Edebi Kişilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 588 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

İlahi Komedya | Dante Tarafından 14. Yüzyılın İlk Yarısında Yazılmış, İtalyan Edebiyatının En Meşhur Epik Şiiri - Dünya Edebiyatının Önemli Başyapıtı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...