Fransız Devrimi (1789) | Nedenleri, Gelişimi, Sonuçları

1789 yılında Fransa’da patlak veren devrim, burjuvazinin iktidara geliÅŸine baÅŸlangıç oldu, derebeyliÄŸi ve mutlak monarÅŸiyi ortadan kaldırdı ve ülkenin birliÄŸini gerçekleÅŸtirdi. Yüzyıl baÅŸlangıcı filozoflarından (Rousseau, Voltaire, Diderot) esinlenmiÅŸ özgürlük, kardeÅŸlik ve eÅŸitlik ideallerinin, Avrupa’ya yayılmasına imkân verdi.

XVIII. yy. sonlarında iktidarı elinde tutan aristokrasi (soylular sınıfı), zayıflamış ve yoksul düşmüştü: ticaretin gelişmesiyle zenginleşen burjuvazi kendisini eskisinden daha güçlü buluyor ve iktidara katılmak hakkı istiyordu. Yetersiz ürünlerin ve fiyat yükselişlerinin kurbanı olan halk, açlık tehlikesiyle karşı karşıyaydı. O dönemde devlet maliyesi de durmadan açık veriyordu.

Bunun için, kral Louis XVI Üçlü Meclis’i (Etats generaux) toplantıya çağırmaÄŸa karar verdi; buna, her türlü fazla vergi ödemeyi reddeden ve imtiyazlarının korunmasını isteyen soylu sınıf da taraftardı. Üçlü Meclis toplantısında soyluların, din adamlarının ve halkın temsilcileri, isteklerini dile getireceklerdi. Bunun için de bütün Fransa’da, ÅŸikâyet defterleri kaleme alınmaÄŸa baÅŸlamıştı.

Kurucu Meclis (Constituante)

Üçlü Meclis 5 mayıs 1789’da toplandı. Ama pek kısa zamanda, halk temsilcileri, imtiyazlılara karşı çıktılar ve bir Kurucu Meclis toplayacaklarını bildirdiler. 20 haziranda 600 temsilci bir Anayasa tespit etmeden dağılmamaÄŸa ant içti. Kralın reddetmesine karşı Paris halkı (baldırıçıplaklar deniyordu) onların bu eylemini destekledi: 14 temmuzda Bastil’i aldı.

Yeni bir Fransa örgütleniyordu: az-çok her yerde patlak veren ayaklanmaları yatıştırmak için, soylu sınıfın imtiyazları kaldırıldı (4 ağustos gecesi), insan ve Yurttaş Hakları Bildirisi oya konulup kabul edildi. Kurucu Meclis, tanrısal hakka dayanan monarşiyi lâğvetti: artık kral, ülkeyi yasalara göre yönetecekti, idare, adliye, maliye yeniden örgütlendi; din adamları devlet otoritesine tabi tutuldu.

«Silâh başına, yurttaşlar!»

l ekim 1791’de Kurucu Meclis’in yerini alan Yasama Meclisi’nde (Assemblee legislative), ticaret burjuvazisinden gelme jirondenler hâkimdi. Bu meclis, yurt dışına göç etmiÅŸ olan ve yabancı krallıkları Fransa’ya askeri müdahalede bulunmaları için kışkırtan soyluların iÅŸini bitirmek amacıyla, Avusturya’ya savaÅŸ ilân etti (nisan 1792). Ama jirondenlerin monarÅŸi karşısındaki politikası fazlasıyla uzlaÅŸtırıcı görüldü. 10 aÄŸustosta baldırıçıplakların bir baÅŸkaldırısı, kralı devirdi ve hapsettirdi.

O zaman iktidar jakobenlerin eline geçti ve bunlar, hem devrimci hareketi canlandırdılar, hem de eski imtiyazlılara karşı baskıyı arttırdılar (birinci terör, eylül kıyımları). Genel seçim ve oy hakkı tanındı.

Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik

21 eylül 1792’de, bir gün önce kazanılan Valmy Zaferi’nin sevinciyle, Yasama Meclisi yerini bir Ulusal Konvansiyon’a bıraktı, o da cumhuriyeti ilân etti; daha sonra kralı idama mahkûm etti ve bu hüküm, 21 ocak 1793’te yerine getirildi.

Louis XVI’nın ölümü, Fransa’ya karşı, Avrupa devletlerinin çoÄŸunun oluÅŸturduÄŸu bir ortak cephe kurulmasına yol açtı. Daha mart ayında, Belçika’yı istilâ etmeyi baÅŸarmış olan Fransız ordusu geri püskürtüldü. Ä°stilâ korkusu, kralcı köylülerin Fransa’nın batısında ayaklanması ve ekonomik bunalım, baldırıçıplaklarla montanyarları (aşırı jakobenler) jirondenleri devirmeÄŸe, sonra da tutuklatıp hapse tıkmaÄŸa yöneltti.

Bir Rüyanın Sonu

Montan3’ar temsilcilerden oluÅŸan ve Danton’un, sonra da Robespierre’in önayak olduÄŸu Halk KurtuluÅŸ Komitesi, kitle halinde askere almalar, elkoymalar, tutuklamalar, idamlar, hayat pahalılığına karşı kararnameler, zenginlerin mallarına vergi koymalar gibi bir dizi sert tedbirler aldı. Bu, iç ayaklanmalara hızla son verdiren ve sınırları güvenliÄŸe kavuÅŸturan «büyük terör» dönemiydi.

Ama Konvansiyon, Robespierre ile Saint Just’ün giderek daha kanlı bir niteliÄŸe bürünen diktatörlüğüne de tepki gösterdi; ikisi de 27 temmuz 1794’te giyotine gitti: Thermidor tepkisi. Bu tepkiyle Halk KurtuluÅŸ Komitesi’nin aldığı tedbirler kaldırıldı ve terör sorumluları idam edildi.

Ãœlkede ciddi bir ekonomik bunalım baÅŸgöstermiÅŸti, ama Fransız ordusu bu sıra Avrupa’da zafer kazanıyordu. Fransa’yı yönetmek için. Konvansiyon, 26 ekim 1795’te beÅŸ üyeden meydana gelen bir Direktuvar kurdu. Ä°ktidar, burjuvazinin eline geçmiÅŸ ve eÅŸitlik ilkesine dayalı bir cumhuriyet kurma rüyası da uçup gitmiÅŸti.

Kordelyelerle Jakobenler

Montanyarlar’dan çoÄŸu, Danton (1759-1794), Camille Desmoulins (1760-1794) ve Marat (1743-1793) tarafından kurulmuÅŸ olan Kordelyeler Kulübü’ne veya Jakobenler Grubu’na (Robespierre, Saint Just) baÄŸlıydı. Marat dışında (Charlotte Corday tarafından katledildi) birinciler, ılımlılıkla suçlanarak ikinciler tarafından giyotine gönderildi. Sonunda Jakobenler de Thermidor tepkisi döneminde idam sehpasında can verdi.

Marseillaise (Marseyez)

Bu yurtseverlik ÅŸarkısı, 1792 yılında genç bir Fransız subayı olan Claude Rouget de Lisle tarafından Ren Ordusu için SavaÅŸ Åžarkısı baÅŸlığıyla bestelenmiÅŸti. Marsilyalı federasyon temsilcileri tarafından Paris’e getirildi ve 1795 yılında Marseillaise adıyla milli marÅŸ olarak kabul edildi.

DaÄŸ ve Ova

Kurucu Meclis’te jironden temsilciler (en tanınmışları Gironde Bölgesi’nden gelmiÅŸlerdi) saÄŸda oturuyorlardı. En baÅŸkaldırıcılar, basamakların solunda, ta yukarıda otururlardı: bunun için bunlara «daÄŸlı» anlamına montanyarlar denmiÅŸtir. Tarafsız ve kararsızlara gelince, onlar aÅŸağıda oturur ve «ova» veya «bataklık» kesimini oluÅŸtururlardı.

(Solda) Saint Just (1767-1794) kuramcı ve eylemci olarak cumhuriyet ordularını yeniden örgütlendirdi. David’in eseri. Duruy koleksiyonu.

(Sağda) Sambre ve Meuse ordusunun kazandığı (26 haziran 1794) Fleurus Savaşı, «baldırıçıplaklar»ın koalisyon ortaklarına karşı kesin zaferi olmuştur. Milli Kitaplık, Paris.

Halk temsilcilerinin coÅŸkuyla tekrarladığı 20 haziran 1789 «Jeu de Paume» yemini, Meclis’i, «bir Anayasa gerçekleÅŸtirilinceye ve rejim saÄŸlam temeller üzerine oturtuluncaya kadar asla dağılmama» konusunda baÄŸlamış oluyordu.

Louis XVI’nın idamı (21 Ocak 1793): cellat Sanson. kralın kesik hafini halka gösteriyor, Carnavalet Müzesi, Paris.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 07.10.2007 tarihinde Erkan tarafından, Medeniyetler, Ãœlkeler ve Dünya Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 4718 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Fransız Devrimi (1789) | Nedenleri, Gelişimi, Sonuçları orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...