Epigenetik Nedir? | Etimoloji Ve Anlamları – Epigenetik’in Yanıtlamaya Çalıştığı Sorular – Epigenetik Mekanizmalar – Epigenetik Olgular – Epi..

Epigenetik Nedir?

Epigenetik, biyoloji’de, DNA dizisindeki deÄŸiÅŸikliklerden kaynaklanmayan, ama aynı zamanda ırsi olan, gen ifadesi deÄŸiÅŸikliklerini inceleyen bilim dalıdır. DiÄŸer bir deyiÅŸle, ırsi (kalıtımsal) olup genetik olmayan fenotipik varyasyonları incelemektedir. Bu deÄŸiÅŸiklikler hücreyi ya da organizmayı doÄŸrudan etkilemektedir ancak, DNA dizisinde hiç bir deÄŸiÅŸiklik gerçekleÅŸmemektedir.

DNA molekülünün ikili sarmal yapısı

Etimoloji ve Anlamları

Eski Yunanca; επί- (epi-) öneki; “üstü(nde)”, “üzeri(nde)”, “ötesi(nde)”, “öncesi(nde)”anlamlarını taşır. Γένεσις (Genesis) ise; “doÄŸuÅŸ”, “köken”, “yaratılış” veya “oluÅŸum” demektir.

Aristoteles, epigenesis “oluÅŸum öncesi” sözcüğünü; biyolojide, o zaman en kabul gören teori olan preformasyona “önceden oluÅŸum”a karşıt bir teori olarak kullanmıştır. Aristoteles’in epigenez teorisine göre, canlının ÅŸekli ve yapısı döllenme sırasında mevcut deÄŸildir. Bu yapı, doÄŸuma kadar, baÅŸkalaşımlar yoluyla yavaÅŸ yavaÅŸ geliÅŸmektedir.
Epigenetik sözcüğü (επιγενετικός – epigenetikÏŒs) iÅŸte ilk defa Aristoteles tarafından, epigenez’e (epigenesis’e) ait, ona dair anlamında bir sıfat olarak kullanılmıştır. Hayvanların “epigenetik oluÅŸumlarından” ya da “epigenetik geliÅŸimlerinden” bahsederken, onların – o günkü kanıya ters olarak – rahimde ya da yumurtada yavaÅŸ yavaÅŸ, aÅŸama aÅŸama geliÅŸimlerini kastetmektedir. Böylelikle epigenetik, ilk anlamıyla, embriyolojik bir süreci anlatan bir sıfat olarak 1940’lara kadar kullanılmıştır.

Epigenetik sözcüğü 1942’de, ilk kez bir bilim dalı anlamıyla, Conrad Waddington tarafından kullanılmıştır. Onu bir isim olarak “Epigenetic Genetics” (Epigenez GenetiÄŸi) sözcüklerinden, “Epigenetics” (Epigenetik) kelimesini türetmiÅŸtir. Waddington’a göre epigenetik; geliÅŸim esnasında genotipin fenotipi nasıl oluÅŸturduÄŸunu inceleyen bilim dalıdır.

Waddington’un daha çok, embriyolojik bir anlam ile oluÅŸturduÄŸu “epigenetik” terimi, moleküler tekniklerin geliÅŸmesiyle, daha moleküler seviyeye indirilmiÅŸ ve de kalıtımsal anlam eklenmiÅŸtir. Bu anlamda, bugün en çok kullanılan ve de kabul gören tanımı şöyledir:

Epigenetik; DNA dizisindeki değişikliklerle açıklanamayan, mitoz veya mayoz yoluyla kalıtılan gen ekspresyonu (ifadesi) değişikliklerini inceleyen bilim dalıdır.

Gerçekte, gen ifadeleri, fenotipi belirlediÄŸinden, Waddington’un tanımı da yanlış kabul edilmemektedir. Ancak ırsilik faktörü bulundurmadığından eksik görülmektedir.

Böylelikle; “Epigenetik” teriminin Türkçe’de beÅŸ anlamı vardır diyebiliriz.

Bunlar:

1) Epigenez teorisine dair anlamında sıfat, (Aristoteles)
2) Irsi kavram içermeyen Epigenetik bilimi (Waddington)
3) Bu bilime dair anlamında sıfat
4) Irsi kavram içeren Epigenetik bilimi (çağdaş)
5) Bu bilime dair anlamında sıfat

Her ne kadar, geçmişten bugüne bu beş anlama sahip olmuş olsa da, son ikisi, çağdaş bilim tarafından kabul edilen ve bundan sonra bu makalede yer verilecek olan anlamlardır.

Yanıtlamaya Çalıştığı Sorular

1) Fenotipi belirleyen nedir?
2) Çok hücreli bir organizmada; örneğin bir karaciğer hücresi ile bir kas hücresi, tamamen aynı genotipi paylaşırlarken, nasıl olur da, apayrı – yine de stabil – gen ifade profillerine ve de farklı ve bağımsız hücre fonksiyonlarına sahip olabilmektedirler?
3) Fibroblastlar veya lenfositler gibi farklılaşmamış hücreler, nasıl hücre bölünmesi yoluyla fenotiplerini stabil bir şekilde korumaktadırlar?
4) Nasıl, bir farklılaşmamış kök hücre, bazen bölündüğünde iki yeni kök hücre verirken, bazen de bir kök hücre ve de bir farklılaşmış hücre verebilmektedir?
5) Memelilerin, bizim de dahil olduğumuz Eutheria altsınıfına ait dişi bireylerinin her hücresinde; ayni nükleoplazma içinde bulunan ve de neredeyse özdeş DNA dizinlerine sahip iki X kromozomundan biri inaktive edilmektedir. İki X kromozomundan hangisinin inaktive edileceği nasıl belirlenmektedir ve de inaktivasyon hangi yolla/yollarla gerçekleşmektedir?
6) Tamamen aynı genotipe sahip tek yumurta ikizlerinin, nasıl olur da hastalıklara genetik yatkınlıkları farklı olur?
7) Çevremiz ve de yaşam tarzımız bizi (gen ifademizi dolayısıyla bizi) ne kadar, nasıl etkiler?
8) Bu etkiler bizden sonraki jenerasyonlara da aktarılır mı?

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 29.08.2008 tarihinde Hale tarafından, Bilimsel GeliÅŸmeler - Sosyal ve Fen Bilimleri bölümünde paylaşılmıştır ve 1522 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Epigenetik Nedir? | Etimoloji Ve Anlamları - Epigenetik\'in Yanıtlamaya Çalıştığı Sorular - Epigenetik Mekanizmalar - Epigenetik Olgular - Epigenetik Çalışmalar orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...