Dil – Lisan Nedir? | Ana Dil Ve Ana Dili Nedir? Ana Dili – Anadili Öğretimi – Dil Ve Kültür Ä°liÅŸkisi

Dil – Lisan

Dil veya lisan, insanların düşündüklerini ve hissettiklerini bildirmek için kelimelerle veya işaretlerle yaptıkları anlaşmadır. İnsanlık tarihinin büyük bir bölümü boyunca, dillerin dağılımı kesintili ve bölük pörçük olmuş, insan grupları dağıldıkça zaten var olan karmaşık iletişim ağlarına uydu ve internet iletişimlerinin de eklenmesiyle insan ırkı, ilk kökenlerinden bu yana ilk kez tek bir topluluk halini almaktadır.

Dil İle ilgili Yargılar

• Dil, bir araçtır, kendine özgü kural ve kanunları vardır, irade sahibidir.
• Dil, anlaşma sağlar, bir gizli anlaşma sistemidir, tarihsel bir varlıktır. En geniş ve ilk anlaşma aracıdır.
• Dil, toplumsal bir varlıktır, toplumları birbirinden ayırır. Toplum gücü, dilin gelişimiyle doğru orantılıdır. Diller zamanla gelişebildiği gibi zamanla ölebilir. Dili bireyler değil toplumlar oluşturur.
• Dil, canlı, fiziksel bir varlıktır (ses titreşimi), yapay bir varlık değildir.

Dilin DoÄŸuÅŸu

1. Yansıma Teorisi: İlk insanlar, çevrelerindeki sesleri taklit ederek ilkel dilleri oluşturmuşlardır.

2. Ünlemler Teorisi: İlk insanlar, korkularını, acılarını, sevinçlerini, ruh hallerini dışa vuran sesler oluşturmuşlar, böylece dil oluşmuştur. Tüm dünya dillerinde yansıma ve ünlemler hemen hemen aynıdır.

3. Birlikte İş Teorisi: İlk insanlar, işleri birlikte yapmaya başlamışlar, birlikte tempo oluşturmuşlardır.

Dil DeÄŸiÅŸimleri

Diller zamanla değişime uğrarlar veya tamamen yok olurlar. Sözcük yazılışlarında, okunuşlarında ya da imlâ kurallarında oluşan yavaş ve küçük yenilikler birikerek ve büyüyerek bu değişimleri oluşturur. Bir dili konuşan ya da kullanan insanlar yeterince uzun bir süre fiziksel ya da kültürel olarak ayrı yaşarlarsa dilleri farklılaşmaya başlar. Bir dili belirgin farklılıklarla konuşan iki insan, birbirlerini anlayabiliyorlarsa ayrı lehçeleri, birbirlerini anlayamıyorlarsa ayrı dilleri konuşuyor olarak kabul edilirler. Dillerin birbiriyle ilişkili olup olmadıklarını anlamakta kullanılan göstergelerden biri de benzer anlamalar taşıyan, benzer yapılı kelimelerdir. Bu şekilde doğal olarak gelişmiş dillerin dışında, yapay olarak geliştirilmiş diller de vardır. Yapay dillere Esperanto ve Mondlango örnek verilebilir.

Türkçe zaman içinde aşağıdaki gibi şekillenmiş ve değişmiştir:

• Altay dil ailesi

o Türk dil ailesi

– Güney Dilleri
– Balkan GökoÄŸuz (Gagavuz) Türkçesi (Türkiye, Avrupa)
– GökoÄŸuz (Moldovya)
– Horasan Türkçesi (Ä°ran)
– Türkiye Türkçesi (Türkiye, Avrupa, Kuzey Amerika)

Dil Aileleri

Dünyada yaklaşık 5000 dil vardır. Dünya dilleri iki şekilde sınıflandırılır:

1. Yapılarına göre dünya dilleri (Bu sınıflandırmada kelimenin kullanılışı temel alınır.)

1. Yalınlayan diller: Kelimeler kullanım sırasında değişmeye uğramaz ve ek almaz. (Örnek: Çince)
2. Çekimli diller: Kelimeler kullanım veya türetim sırasında yapılarını, köklerini değiştirir, farklı kelime oluşturur. (Örnek: Arapça, Farsça, Almanca, Fransızca)
3. Eklemeli diller: Kelimeler kullanım sırasında kökler hiçbir değişikliğe uğramaz. Anlam farklılıkları eklerle sağlanır. (Örnek: Türkçe)

2. Kökenlerine göre dünya dilleri (Dil aileleri)

1. Hint-Avrupa dilleri ailesi
2. Çin-Tibet dilleri ailesi
3. Sami dilleri ailesi
4. Bantu dilleri ailesi
5. Ural-Altay dilleri ailesi

Türkçenin içinde yer aldığı Altay dilleri kolu, adını, Orta Asya’da bulunan Altay DaÄŸları’ndan alır. Göçebe yaÅŸayan bu insanların bir kısmı Avrupa’ya, diÄŸer kısmı ise Japonya’ya doÄŸru hareket etmiÅŸtir. Bu dil ailesinde en çok kullanılan (ve en AvrupalılaÅŸmış) dil, Türkçedir. Bu gruba ait diÄŸer diller, MoÄŸolca ve Mançucadır. Bazı dilbilimciler Japonca ve Kore dillerini de bu dil ailesine dahil etmektedir. Bunun yanında böyle bir dil ailesinin bulunmadığı ve bu dillerin bir dil grubu oluÅŸturduÄŸu görüşü de vardır.

Dil Bilimi

Dilbilim, insan dillerini formel (biçimsel) olarak inceleyen ve dil edinimini açıklamaya çalışan bilim dalıdır. Temel alt dalları şunlardır:

• Konuşulan dildeki temel ses bileşenlerini ve bunlarla ilgili kuralları inceleyen fonoloji
• Sözcüklerin en küçük anlamlı bileşenlerini inceleyen morfoloji

Dilbilim Araştırma Alanları

• Filoloji
• Kökenbilimi

Bazı önemli Dilbilimciler ve Düşünce Ekolleri

• Doğan Aksan: Türk Anlambiliminin kurucusu- Genel dilbilim- Halk kökenbilimi
• Ömer Demircan: Türkiye Türkçesi-Dilbilgisi-İşlevsel dilbilim
• V. DoÄŸan Günay: Sözcükbilim – Anlambilim – Göstergebilim ve sözceleme kuramı
• Zeynel Kıran: Genel Dilbilim-
• AyÅŸe Eziler Kıran: Anlambilim – Edimbilim- Göstergebilim ve sözceleme kuramı
• Algirdas-Julien Greimas: Anlambilim-Göstergebilim
• Anne Hénault: Göstergebilim
• Dominique Maingueneau: Sözceleme kuramı
• Émile Benveniste – Sözceleme Dilbilimi
• Ferdinand de Saussure – Modern yapısal dilbilim
• François Rastier: Sözcükbilim-Anlambilim
• George Lakoff: Bilişsel dilbilim
• Georges Mounin: Tarihsel dilbilim
• Jean-Michel Adam: Yazın kuramları-Metin tipleri- Söylem
• Johannes Schmidt: Dalga modeli
• Leonard Talmy: Bilişsel dilbilim
• Michael Halliday: Sistematik fonksiyonel gramer
• Noam Chomsky: Biçimsel dil modeli
• Oswald Ducrot: Sözceleme kuramı-edimbilim
• Roland Barthes: Göstergebilim – Yazınbilim
• Roman Jakobson: Ä°letiÅŸim kuramı – Çeviri kuramları – Çocuk dil edinimi – Yazınbilim
• Ronald Langacker: Bilişsel dilbilim

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 29.05.2009 tarihinde Hale tarafından, Güzel Türkçe'miz | Türkçe Dilbilgisi bölümünde paylaşılmıştır ve 1723 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 3 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Dil - Lisan Nedir? | Ana Dil Ve Ana Dili Nedir? Ana Dili - Anadili Öğretimi - Dil Ve Kültür İlişkisi orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...