Çanakkale Savaşı | Çanakkale’de Hava Harekatı

Çanakkale’de Hava Harekatı

İlk motorlu uçağın uçuşundan yedi yıl gibi kısa bir süre geçtikten sonra, 1910 yılında uçaklardan askeri amaçlarla yararlanma düşüncesi ortaya çıkmış ve takip eden yıllarda uçak, yeryüzünde etkin bir taarruz silahı olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Dünyadaki bu geliÅŸmeyi yakından izleyen ve önemini deÄŸerlendiren zamanın Harbiye Nazırı Mahmut Åževket PaÅŸa‘nın direktifiyle, 1911 yılında, Genelkurmay baÅŸkanlığı bünyesinde askeri havacılıkla ilgili bir ÅŸube oluÅŸturulmuÅŸ ve Türk Askeri havacılığı’nın temeli olan teÅŸkilat kurulmuÅŸtur.

Bu yeni silahın edinilmesine büyük önem veren Mahmut Åževket PaÅŸa maaşının bir kısmını bağışlayarak uçak alımı için kampanya baÅŸlatmış ve bu kampanyaya baÅŸta padiÅŸah Sultan ReÅŸat olmak üzere Donanma Cemiyeti, subaylar ve bazı zenginler iÅŸtirak etmiÅŸtir. Ä°ki uçaklık para, kısa zamanda toplanmış ve Fransa’dan biri 25 Beygirlik, biri de 50 Beygirlik iki uçak satın almıştır.

Müteakiben, Yeşilköy Safra düzlüğünde Kara tayyare Mektebi, Yeşilköy Feneri yakınlarında da deniz tayyare Mektebi kurulmuş ve havacı personel yetiştirilmek üzere ordu ve donanmadan istekli subaylar seçilmiştir.

Çanakkale Muharebeleri başladığı zaman dünya ve Türk askeri havacılığı mütevazı ve geliştirilmeye muhtaç bir durumda idi.

Çanakkale Muharebeleri havacılık yönünden, yeni silahın gerçek değerinin anlaşıldığı ve bugünkü modern hava kuvvetlerinin temelini atan kahramanları kavramaya çalışırken, icra edilen hava harekatının sadece o günkü müşterek harekata katkısı değil aynı zamanda bugünkü havacılığımıza olan katkısı da düşünülmekte ve hava kuvvetlerinin temelinin atılarak, hava stratejisi ve taktiklerinin oluşturulmaya başlandığı bir harekat noktası olarak değerlendirilmektedir.

Havacılık açısından iÅŸte böyle bir ortam içinde, 2 AÄŸustos 1914 günü seferberlik ilan edilmiÅŸ ve buna paralel olarak YeÅŸilköy’de bulunan deniz uçaklarından 2’si Ä°zmir, birisi de Çanakkale Müstahkem Mevzi Komutanlığı emrine verilmiÅŸtir.

25 AÄŸustos 1914 tarihinde Çanakkale Nara Meydanı‘na konuÅŸlandırılan Nievport tipi deniz uçağı ile, Deniz Yzb. Savmi, ÃœtÄŸm. Fazıl ve ÃœtÄŸm. Cemal‘in yaptığı keÅŸif uçuÅŸları sayesinde, bölgedeki Ä°ngiliz ve Fransız gemilerinin faaliyetleri izlenmeye baÅŸlanmıştır.

18 Mart 1915 tarihine kadar olan dönemde yapılan başarılı hava keşif görevleri hem düşmanın elindeki gemi tip ve miktarını tespit, hem de taarruz hazırlıklarını devamlı takip imkanı sağlamıştır.

18 Mart 1915 günü, havacılarımız erken saatlerde yaptıkları keşif raporunu vermişlerdir.

” Bozcaada önünde, 40 düşman gemisi sayıldı. Bunlardan; 19’u ağır, 3’ü hafif olmak üzere 22’si kruvazör, diÄŸerleri; ÅŸilep, destek gemisi ve uçak gemisidir. Sayıları tam olarak saptanamayan denizaltılar görülmüştür. 6 adet zırhlı Ä°ngiliz gemisi, muharebe düzeninde boÄŸaza doÄŸru ilerlemekte ve Fransız gemileri de demir almaktadır. “

Bir süre sonra, boğaza giren ve kıyı bataryalarını şiddetle bombardıman eden düşman donanma topçusuna, Ark Royal uçak gemisinden havalanan İngiliz uçakları da ateş tanziminde geniş çapta yardım etmiştir.

18 Mart günü öğleden sonra, havacılarımıza; Limni Adası civarındaki düşman kuvvetlerinin durumunu keşfetmeleri emredilmiştir.

Bir saat içinde görev bölgesine ulaÅŸan pilotlar Mondros Koyu‘nda 13 harp, 4 nakliye, 29 kömür gemisi olmak üzere toplam 46 geminin bulunduÄŸunu, ayrıca Fransızların Gaulois gemisinin sahil topçumuzun ateÅŸi ile Çanakkale aÄŸzında yara aldığını rapor etmiÅŸtir.

Çanakkale Muharebeleri süresince, karşılıklı keÅŸif harekatı devam ederken; Türk havacıları, o tarihler için baÅŸarılı sayılabilecek diÄŸer hava görevlerini de icra etmiÅŸledir. Bu görevlerden biri 18 Nisan 1915‘de yapılmıştır.

O gün Çanakkale BoÄŸazı bölgesinde gittikçe kuvvetlenen ve hava üstünlüğü kurmasından endiÅŸe edilen düşman hava gücünü tesirsiz hale getirmek maksadıyla, Bozcaada’da 18 düşman uçağının konuÅŸlandığı meydana hava taarruzu planlamıştır. Ancak bu meydandaki uçaklar, keÅŸif görevi için daha önceden kalktığından, havada karşılaşılmış, kısa bir hava muharebesinden sonra zayiatsız olarak meydana dönülmüştür. Bu görev amacına ulaÅŸmadıysa da, asli taktik hava görevlerinden olan “mukabil hava harekatı” nın ilk ve tipik bir uygulaması olması açısından önem taşımaktadır.

Türk uçaklarının meydan taarruzu planlamasından esinlenen İngilizler aynı gün üçer uçaklık iki kol ile meydanımıza taarruz etmişler, ancak uçaklarımız daha önceden meydan içinde dağıtılarak gizlenmiş olduğundan, atılan bombalar hasar meydana getirememiştir. Bu da, ufki dağılma ve gizleme yapılarak, beka tedbirlerinin alınışına güzel bir örnek teşkil etmiştir.

14-19 Mayıs 1915 günleri, güney cephemizdeki karşı taarruzumuzu desteklemek amacıyla; düşman çıkarma gemileri ve ordugahı bombalanmış Mayıs ayı başından itibaren sabit balon ile boÄŸaz gözetlemesi ve topçu atış tanzimi ve birliklerimizi taciz eden manika balon gemisine taarruzlar yapılmış, her hava hücumunda gemi, balonunu toplayıp yer deÄŸiÅŸtirmek zorunda bırakılmıştır. Böylece bugün “yakın hava desteÄŸi” olarak bilinen görev tipinin basit bir uygulaması yapılmıştır.

25 Haziran’da; Arıburnu bölgesindeki düşman karargahı üzerine propaganda amacıyla 300 adet ingilizce yazılı bildiri atılmıştır. Bu görev, hava gücünün psikolojik harpte kullanılmasına iliÅŸkin güzel bir örnektir.

30 Kasım 1915‘te ise, ÃœsteÄŸmen Ali Rıza, TeÄŸmen Orhan‘la beraber, Çanakkale giriÅŸinde karaya oturmuÅŸ bulunan bir düşman kruvazörüne taarruz etmek için görevlendirilmiÅŸtir. Tam bu esnada bir düşman uçağının yaklaÅŸtığı görülmüş ve yapılan hava muharebesinde ÃœsteÄŸmen Ali Rıza fransız uçağını makinalı tüfek ateÅŸiyle düşürmeyi baÅŸararak Türk havacılık tarihine ilk düşman uçağını düşüren pilot olarak geçmiÅŸtir.

Sonuç olarak;

Çanakkale Muharebeleri‘nde, kahraman kara ve deniz kuvvetlerimiz gibi havacılarımız da, üstün silah ve teknik olanaklara sahip düşmanları karşısında, kendilerine düşen görevleri cesaret ve üstün görev bilinici içinde baÅŸarıyla icra etmiÅŸler ve resmi Ä°ngiliz harp tarihi kitaplarında:

“Harikulade müdafaasında yılmadan mücadele eden ve sonunda baÅŸaran düşmanımıza hayran kaldık” dedirtmiÅŸlerdir.

Çanakkale Muharebeleri’nin ileri görüşlü askeri önderleri yeni silahın gereksinimi olan strateji ve taktiklerin oluÅŸturulmasına öncülük etmiÅŸtir. Bu kapsamda ulu önder Atatürk şöyle buyurmuÅŸtur:

” GÖKLERDE BÄ°ZÄ° BEKLEYEN YERÄ°MÄ°ZÄ° ALMAK ZORUNDAYIZ. YOKSA O YERÄ° BAÅžKALARI Ä°STÄ°LA EDER VE Ä°ÅžTE O ZAMAN BU ÃœLKE VE MÄ°LLET ELDEN GÄ°DER. HALBUKÄ° BÄ°Z TÃœRKLER, BÃœTÃœN TARÄ°HÄ°MÄ°Z BOYUNCA HÃœRRÄ°YET VE Ä°STÄ°KLALE ÖRNEK OLMUÅž BÄ°R MÄ°LLETÄ°Z.

TAYYARECÄ°LER! ÅžUNU UNUTMAYIN KÄ° YARININ EN BÃœYÃœK TEHLÄ°KELERÄ° SEMALARDAN GELECEKTÄ°R. BU SEBEPLE SÄ°ZLER DAÄ°MA HAZIR BULUNMAYA VE O ÅžEKÄ°LDE YETÄ°ÅžMEYE GAYRET EDECEKSÄ°NÄ°Z.”

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 20.02.2008 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 979 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Çanakkale Savaşı | Çanakkale\'de Hava Harekatı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...