Bizans İmparatorluğu Hakkında Detaylı Bilgiler

Medeniyetler Tarihi Ansiklopedisi: Bizans İmparatorluğu Hakkında Detaylı Bilgiler

Ä°mparator

Bizans’ın imparatorluk kavramı Roma ve Helen kaynaklıdır. Tanrı-imparator anlayışı ve uygulaması HıristiyanlaÅŸmış haliyle karşımıza çıkmaktadır. Ä°mparator, Tanrı iradesiyle gönderilmiÅŸ bir kiÅŸidir. Tanrı’nın seçilmiÅŸ kuludur ve onun himayesinde hüküm sürmektedir. Kilise ve imparator bir bütündür ve imparator kimsenin sorgulayamayacağı ve buna cüret edemeyeceÄŸi son derece önemli bir ÅŸahıstır.

Bu özellikler taşıyan kiÅŸinin başında olduÄŸu imparatorluk da, tüm devletlerin, kavimlerin içinde olduÄŸu ortaçaÄŸ hiyerarÅŸisinin tepesinde bulunmaktadır. Törenler hipodromda yapılır ancak hükümdarlık ünvanının veriliÅŸinin en önemli aÅŸaması, taç giyme, Ayasofya’da gerçekleÅŸirdi. Patrik yeni hükümdara tacını giydirir ve hükümdar kendini ” Tanrı’nın sevgili ve yeryüzündeki vekili” olarak tanıtırdı.

Hukuk

İmparator, adalet örgütünün başıydı. 14.yüzyılın başlarına kadar en yüksek mahkeme imparatorun başkanlık ettiği mahkemeydi. Üyeleri yüksek memurlardan seçilirdi. Ağır suçlar burada görüşülür ve karara bağlanırdı. Bu yüksek mahkemenin dışında, yüksek daire başkanlarının yönettikleri mahkemeler ve ayrıca kentlerde birçok ilk mahkemeler bulunmaktaydı.

Ordu

Bizans ordusu kara ve deniz kuvvetlerinden meydana geliyordu. İmparatorluğun kurulduğu dönemde kara ordusu iyi örgütlenmiş ve iyi eğitim görmüştü. Kara ordusu sınırlarda oturan birliklerle merkezde bulunan ve her cepheye gönderilen esas kuvvetlerden oluşurdu. 7. yüzyılda ordu ordu örgütünde önemli değişiklikler oldu.

Thema sistemi ile eyaletlerdeki askeri birlikler yeni bir sisteme baÄŸlandı. Strategos, aynı zamanda themasının askeri birliklerinin komutanıydı. Kara ordusu piyade ve süvari olmak üzere iki kola ayrılmıştı. Silah olarak kılıç, kalkan, mızrak, zırh ve çeÅŸitli savaÅŸ baltaları, mancınıklar kullanılıyordu. Bizans Ä°mparatorluÄŸu kurulduÄŸu zaman düzenli bir donanması olmadığı gibi 7. yüzyıla kadar Bizans’ın denizlerde kuvvetli bir düşmanı da yoktu. Fakat Müslüman donanmasının kurulmasından ve Bizans’a karşı ilk baÅŸarıları kazanmasından sonra donanmanın önemi anlaşılmış ve deniz kuvvetleri esaslı bir biçimde örgütlenmiÅŸti.

Herakleios reformları ile bütün deniz kuvvetleri tek bir ad altında birleÅŸtirildi. 3. Leon zamanında deniz kuvvetleri Ä°stanbul donanması ve deniz themaları donanması olarak ikiye ayrıldı. 10. yüzyılda donanma 3-5 Dromondan meydana gelen birliklere ayrıldı. Rum ateÅŸi en önemli silahlarıydı. 11. yüzyıldan itibaren Bizans donanması zayıfladı. 2. Andronikos donanmayı kaldırınca denizlerde üstünlük Venedik ve Cenova’ya geçti. 3. Andronikos donanmayı tekrar kurmaya çalıştıysa da baÅŸarılı olamadı.

Bilim

Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nda bilim ve fikir hayatı ilk iki yüzyıl boyunca Antik Yunan ve Latin dünyası arasındaki iliÅŸkilere sıkı sıkıya baÄŸlıdır. Büyük Constantinus ile birlikte Hıristiyanlık resmen kabul edilmekle beraber Antik geleneÄŸini devlet ve fikir hayatı üzerinde birinci derecede etkili olduÄŸu kesindir.

PutperestliÄŸin son kalıntıları 6. ve 7. yüzyılda kaybolmuÅŸ, Antik dşüncenin son kalesi olan Atina Okulu 529 yılında kapatılmıştır. Bu arada Hellenistik düşüncenin devam ettiÄŸi Mısır, Suriye ve Filistin’in müslümanlar tarafından alınması ile bütün bilim ve kültür hayatı Ä°stanbul’da toplanmıştır.

Tarihçilik

Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nda tarihçilik çok önemli idi. Bizans tarihçilerinin eserleri yanlız Bizans Ä°mparatoru için deÄŸil, iliÅŸkide bulunduÄŸu kavimlerin tarihi içinde deÄŸerli bilgiler içermektedir. Bizans tarihçiliÄŸi kilise tarihi ve dünya tarihi ile baÅŸlar. ÖrneÄŸin: Eusebios’un Khronogrophia’sı, Theophanes’in Khronogrophia’sı, Skylitzes’in Synopsis Historion adlı eserleri.

Genel dünya tarihine paralel olarak Antik tarzda yazılan monografilerde Bizans’ın kuruluÅŸundan yıkılışına kadar olan dönem konu alınır. Prikopius’un Gizli Tarih’i ve Yapılar adlı eserleri. Tıp, matematik, astronomi, kimya, botanik, zooloji gibi bilim dallarında ise çok fazla eser yoktur.

Edebiyat

Bizans edebiyatı, diÄŸer konularda olduÄŸu gibi ilk zamanlar Antik edebiyatın bir devamıdır. Hıristiyanlığın devlet dini olarak kabul edilmesine raÄŸmen eski putperest edebiyat hemen ortadan kalkmamıştır. Ancak Hıristiyan düşünüşü çok geçmeden edebiyatta da ağırlığını ortaya koymuÅŸtur. Åžekil olarak eskiye baÄŸlı kalmakla beraber ruh bakımından Hıristiyan idi. Bizans yazarlarının çoÄŸunda Kitab-ı Mukaddes’in bilinmesi, Antik eserlerin bilinmesi kadar önemli sayılırdı.

Bizans edebiyatı en parlak dönemini Justinianos zamanında yapmıştır. Ä°stanbul merkez olmakla beraber Anadolu, Suriye, Filistin ve Mısır’daki kentlerde de canlı bir edebi faaliyet göze çarpıyordu. Tarih, hukuk, bilim ve teknoloji ÅŸiirin konusunu oluÅŸturuyor ve her çeÅŸit düz yazı ÅŸiire çevriliyordu.

Önemli ÅŸairler arasında Nannos, Romanos, Musaios, Patrik Sergios’u sayabiliriz. 7. yüzyılın ortalarından itibaren Bizans edebiyatında bir duraklama dikkati çekmektedir. Özellikle ikon-oklazma yanlız kutsal resimleri yok etmekle kalmamış aynı zamanda bilim ve edebi faaliyetlerin de durmasına neden olmuÅŸtur. Bu dönemde çoÄŸunlukla din konuları iÅŸlenmiÅŸtir. Ayrıca din uÄŸruna ölenlerin biyografileri de bu dönemde oldukça yoÄŸun iÅŸlenen konular arasındadır.

Bizans’ın ilk kadın ÅŸairi Kosia bu dönemde yaÅŸamıştır. Ä°ki yüzyıl devam eden duraklama döneminden sonra yeni ve parlak dönem Ä°stanbul Ãœniversitesi’nin yeniden kurulmasıyla (863) baÅŸlamıştır. Antik ve Bizans eserleri toplanmış ve incelenmiÅŸ, özetlerini içeren ansiklopediler yazılmaya baÅŸlanmıştır. Bunun en önemli örneÄŸi Suidas’dır.

Bu dönemde ayrıca milli destanlar, epigramlar, ilahiler, manzumlar yazılmıştır. 12. yüzyıldan itibaren halk diliyle yazılmış didaktik, satirik, lirik şiirlere, atasözlerine ve hikayelere rastlanır. Diğer yandan eski mitolojik konular halk edebiyarı üzerinde etkili olmuştur.

EÄŸitim

Öğretim yaygın deÄŸildi. Daha çok erkek çocuklar okula gönderilirdi. Öğretimde Antik Yunan yazarlarının metinleri okutuluyor ve açıklanıyordu. Orta öğretimin amacı memur yetiÅŸtirmekti. Büyük Constantinus’un, Ä°stanbul’u baÅŸkent yapmasından sonra imparatorluÄŸun çeÅŸitli bölgelerinden, özellikle de Atina, Mısır ve Suriye’den gelen bilginler burada toplanıyor ve burasını bir bilim merkesi haline getiriyorlardı.

2. Thedosius döneminde Ä°stanbul’da ilk yüksekokul kurulmuÅŸtu. EÄŸitim süresi 5 yıldı. Sonraki dönemlerde kapatılan bu okul, 863 yılında tekrar açılmıştır. Burada felsefe, matematik, astronomi, gramer ve müzik okutulmaya baÅŸlandı. Ä°stanbul’da Thedosius’tan itibaren kurulan ve kapatılan üniversite ve yüksekokulların dışında patrikhaneye baÄŸlı olan ve teoloji öğretimi yapan okullar da bulunuyordu. Burada dini derslerin yanında Eski Yunan felsefesi, dil ve edebiyatı, matematik gibi dersler de veriliyordu.

Din

Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nda dinin ve dolayısıyla kilisenin önemi çok büyüktü. Hıristiyanlığın resmen kabulünden sonra kiliseye karşı zaman zaman imparatorların önlem almasına raÄŸmen kilise her zaman saygınlığını korumuÅŸtur. Patrik imparator tarafından seçiliyordu ve patrik imparatora taç giydiriyordu.

Kiliseye baÄŸlı olarak geniÅŸ bir manastır ağı kurulmuÅŸtu. Halkın manastırlara olan ilgisi oldukça fazlaydı. Kimileri hayatı boyunca buraya kapanırken kimileri de maddi destek saÄŸlıyordu. Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nda manastırların böyle önemli olmasını nedeni; çeÅŸitlilik gösteren, esnek ve akışkan bir kurum olması, toplumun ihtiyaçlarını karşılar nitelikte olması, her sınıftan insana açık olmasıydı. Ä°nsanlar buraya gelip, Tanrı’ya olan borçlarını ödemekte ve aynı zamanda huzur, mutluluk ve güven dolu bir hayat yaÅŸamaktaydılar.

Ekonomi

Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nda ekonomik hayatın temelini tarım meydana getiriyordu. Toprak devletin malıydı. Themalara bölünmüştü ve buralara askeri valiler atanmıştı. Valinin görevi theması içinden gelen toprak gelirlerini imparatora iletmektir. Devlet tarım yapması için kiÅŸiye toprak verir o da burayı iÅŸler, böylece hem ailesinin ihtiyacını karşılar hem de ürün fazlasını satarak vergi giderlerini karşılardı.

Genel olarak buğday, üzüm, tahıl ürünleri, meyve, pamuk yetiştirilir; arıcılık, hayvan yetiştiriciliği (koyun, keçi, sığır ve at) yapılırdı. Bizans sanayisi deyince akla tekstil gelmektedir. Başta pamuklu ve ipekli dokumacılık olmak üzere ketencilik ve halıcılık ileri düzeydeydi. Madencilik, camcılık, kuyumculuk da oldukça gelişmiştir. Her sanayi kolu loncalar şeklinde örgütlenmiş ve sıkı devlet kontrolü altında idiler.

Konstantinapolis

Büyük Constantinus, doÄŸudaki baÅŸkent olarak, Antik dönemin devamı olabilecek ÅŸehirleri deÄŸil, Ä°stanbul’u (konstantinapolis’i) seçti. Her taraftan işçi, sanatçı ve malzeme getirtti. Roma, Atina, Ä°skenderiye, Efes ve Antakya’nın en güzel tapınakları yeni kenti süslemek için kullanıldı.

Yeni merkezi Roma’ya benzetmek için elinden geleni yaptı ve 330 yılında ÅŸehri büyük bir törenle açtı. Ä°mparator, doÄŸudaki baÅŸkent olarak Antik devir devamı olabilecek ÅŸehirleri deÄŸil, Konstantinapolis’i seçmiÅŸti. Bunun nedenleri arasında kentin coÄŸrafi konumu, ekonomik ve siyasal koÅŸulları sayılabilir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 18.02.2008 tarihinde Erkan tarafından, Medeniyetler ve Ãœlkeler Tarihi Ansiklopedisi bölümünde paylaşılmıştır ve 311 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Bizans İmparatorluğu Hakkında Detaylı Bilgiler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...