Astrofizik’te Karanlık Madde Nedir? | Karanlık Madde Kavramı

Astrofizik’te Karanlık Madde Nedir?

Bu NASA şemasının gösterdiği gibi, evrenin %25 ya da daha fazlası, bir laboratuar ortamında henüz gözlenememiş olsa da, karanlık maddeden oluşmuştur.

Astrofizikte, ışın yaymayan ya da doğrudan algılanabilecek şekilde elektromanyetik ışınları (ışık, x-ışınları v.b.) yeterince yansıtamayan, varlığı görünür maddeler üzerindeki kütle çekimsel etki ile belirlenebilen maddelere Karanlık madde adı verilir. Karanlık maddelerin varlığını belirlemek için gökadaların döngüsel hızlarından, gökadaların diğer gökadalar içerisindeki yörüngesel hızlarından, geri planda yer alan maddelere uyguladığı kütle çekimsel mercekleme özelliğinden ve gökadaların içerisindeki sıcak gazların sıcaklık dağılımından yararlanılır. İncelemeler, gökadalarda, gökada gruplarında ve evrende, görülebilen maddelerden çok daha fazla karanlık madde olduğunu göstermektedir. Karanlık maddelerin bileşenleri tamamen bilinmemekle birlikte, WIMPler, aksiyonlar, sıradan ve ağır nötrinolar, gezegenler ve sönmüş yıldızlara birlikte verilen isim MACHOlar ile ışıma yapmayan gaz bulutlarından oluşur.

Mermi kümenin kırmızı renkte olan ve x-ışını yayınımı ile belirlenen sıradan maddeleri ile mavi renkte olan ve kütle çekimsel mercekleme ile belirlenen toplam kütlenin dağılımını gösteren kompozit resim.

Mermi kümenin kırmızı renkte olan ve x-ışını yayınımı ile belirlenen sıradan maddeleri ile mavi renkte olan ve kütle çekimsel mercekleme ile belirlenen toplam kütlenin dağılımını gösteren kompozit resim.

Evrendeki kütle çekimsel enerjinin incelenmesi sonucu, varsayılan toplam enerji yoÄŸunluÄŸunun sadece %4’ünün doÄŸrudan gözlemlenebilir maddelerden oluÅŸtuÄŸu gözlemlenmiÅŸtir. Yine bu toplamın %22’sinin karanlık maddelerden oluÅŸtuÄŸu hesaplanmaktadır. Kalan %74’ünün ise everene dengeli bir ÅŸekilde yayılmış olan karanlık enerjiden oluÅŸtuÄŸu kabul edilir.

Mermi kümenin kırmızı renkte olan ve x-ışını yayınımı ile belirlenen sıradan maddeleri ile mavi renkte olan ve kütle çekimsel mercekleme ile belirlenen toplam kütlenin dağılımını gösteren kompozit resim.

Karanlık madde kavramı, ilk olarak 1933 yılında, Kaliforniya Teknik Enstitüsünden İsviçreli astrofizikçi Fritz Zwicky tarafından öne sürülmüştür.

Fritz Zwicky’nin gözlemi ve iddiası kırk yıl boyunca hiçbir ortamda ciddiye alınmamıştır. Karanlık maddenin varolduÄŸuna dair en güçlü kanıt Spiral Gökadalar’ın düz dönme eÄŸilimleri, 1970 yılında Washington Carnegie Enstitüsü’nde Vera Rubin ve arkadaÅŸları tarafından ileri sürülmüştür. Vera Rubin de Fritz Zwicky ile benzer bir kaderi paylaÅŸarak, uzun yıllar ciddiye alınmamış, hiç bir ciddi yayın organı çalışmalarına yer vermemiÅŸtir. Master ve doktora tezleri de daha önce reddedilmiÅŸ olan Vera Rubin için bu durum pek ÅŸaşırtıcı olmamıştır. Onlarca yıl sonra, bugün hemen hemen tüm astrofizikçiler karanlık maddenin varlığını kabul ederler. AÄŸustos 2006’da yayınlanan, 150 milyon yıl önce gerçekleÅŸmiÅŸ olan iki gökada kümesinin çarpışmasına dair gözlem, karanlık maddelerin varlığına dair daha somut bir kanıt oluÅŸturmuÅŸtur. Çarpışma sırasında sıcak gazlar arasında bir etkileÅŸim olmuÅŸ ve daha sonra merkeze yaklaÅŸmışlardır. Gökadalar ve karanlık madde etkileÅŸime girmemiÅŸ ve merkezden uzak kalmışlardır.

Ä°ki ÅŸekilde karanlık maddenin ortaya çıktığı sanılmaktadır: Baryonik karanlık madde ve Baryonik olmayan karanlık madde. Evrenin kütlesinin yüzde 90’ını oluÅŸturduÄŸu varsayılmakla birlikte, karanlık maddenin henüz astronomlar için sırrı çözülmüş deÄŸildir. 1970’ler evrendeki maddenin yüzde doksanının görünmez olduÄŸunun keÅŸfedilmesiyle karanlık madde iddialarının güçlendiÄŸi yıllar olmuÅŸtur. Karanlık maddenin varolduÄŸu bilinmektedir, ancak ne olduÄŸu konusunda çok az açık bilgi vardır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 11.05.2008 tarihinde Hale tarafından, Astronomi - Uzay - Gokbilim Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 327 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Astrofizik\'te Karanlık Madde Nedir? | Karanlık Madde Kavramı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...