Enderûn – Enderun Mektebi | II. Murat Zamanında Kurulup Zamanla DeÄŸiÅŸikliklere UÄŸramakla Beraber Osmanlı Devleti’nin Son Zamanlarına Kadar (19..

Enderûn – Enderun Mektebi

Enderûn Mektebi, II. Murat zamanında kurulup, zamanla çeÅŸitli deÄŸiÅŸikliklere uÄŸramakla beraber Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına kadar (1908) varlığını sürdüren bir saray okuludur. Hristiyan ailelerden devÅŸirilen çocukların zekî ve gösteriÅŸlileri saraya alınarak özel bir ÅŸekilde yetiÅŸtirilirlerdi. Fatih Sultan Mehmet döneminde geliÅŸtirilmiÅŸtir.

Enderûn Mektebi’ne alınan çocuklara, Kur’an-ı Kerim, tefsir, hadis, kelâm gibi dini dersler, edebiyat, inÅŸa (ÅŸiir), dil bilgisi, Arapça, Farsça gibi dil ve edebiyat dersleri ve matematik, coÄŸrafya, mantık gibi müsbet ilimler dersleri okutulurdu. Bir taraftan da Osmanlı saray geleneÄŸi ve görgüsüyle, protokol kaideleri ve bürokratik iÅŸler öğretilirdi. Bunların yanında çeÅŸitli sanat kollarında beceriler kazandırıldığı gibi sportif faaliyetlere de yer verilirdi.

Topkapı Sarayı’ndaki Enderun Kütüphanesi

İç oÄŸlanı denilen Enderûn talebesi ortak bir kültürü özümseyerek, saray ve padiÅŸah hizmetlerinin yürütülmesini saÄŸlarlar, böylece Osmanlı Devleti’nin sarayda, yönetimde, ordu ve bürokraside ihtiyaç duyulan kadrolarının bir kısmı bu ÅŸekilde yetiÅŸtirilmiÅŸ olurdu.

Sarayda kademe kademe yükselerek sancakbeyi rütbesiyle taşrada görev alırlardı.

• Osmanlı Devleti, kendinden önceki Türk devletlerine göre daha merkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Bu sebepten dolayı kendi kurumlarından yetişmeyen kimselere görev vermemiştir. Bu durum, bazı çevreler tarafından Türkleri dışlamak şeklinde yorumlanmıştır.

• Osmanlı Bürokrasisi sadece devÅŸirmelerden ibaret deÄŸildir. Divan ve taÅŸra teÅŸkilatında da yükselme olup buralar genelde Türklerin hakim oldukları kurumlardır. Esasen Kanunî Devrinden itibaren Türk çocukları da Enderûn Mektebi’ne alınmıştır.

Osmanlı devrinde Türkçenin devlet dili olarak hâkim olmasının bir başka sebebi de Enderûn Mektebi’dir. Enderûn, saray içinde bir okuldur. Sarayda, orduda ve hükûmet işlerinde çalışacak memurları ve hizmetlileri yetiştirmek bu okulun görevi idi. Fatih tarafından açıldığı bilinen bu okula, acemi oğlanlar arasından öğrenci seçilirdi.

Enderûn Mektebi’nda eÄŸitim dört konu üzerinde toplanmıştı:

• Beden eğitimi
• Uygulamalı saray işleri eğitimi
• Yeteneklerine uygun bir sanat eğitimi
• Teorik olarak islamî bilgiler eğitimi

Enderûndan sadrazamlar, kaptan paşalar, yeniçeri ağaları, eyalet valileri, sancak beyleri, daha başka hizmetler için ünlü kişiler, ayrıca şairler, edipler, ressamlar, mimarlar, müzikçiler, tarihçiler ve daha bunlar gibi medresenin yetiştirmediği bilginler de yetişmiştir.

Askerlik, siyaset ve teknik konuların ağırlıklı olarak okutulduğu Enderûn okulunun temel özelliği, saray içinde bulunması ve bütün derslerin Türkçe okutulmasıdır.Fatih kanunnameleri ve Enderûn mektebinin durumu da gösteriyor ki, Osmanlı devrinde Türkçeye devlet dili olarak gereken önem verilmiştir.

Enderûn mektebinden eÄŸitim ve öğretim sultan II. Mahmud devrine kadar sistemli bir ÅŸekilde devam etti. 18. yüzyılın sonlarında devÅŸirme sisteminin bozulmasıyla darbe yiyen okul, 1826’da Yeniçeri ocağının kaldırılmasından sonra Asâkîr-i Mansûre-i Muhammediyye ordusu için yetiÅŸtirilmesi gereken küçük ve büyük rütbeli subayların büyük bir kısmının Enderûn mektebinden seçilmesi ile sarsıldı.

Daha sonra batı metodları ile harp okullarının açılması ve bunların gitgide çoÄŸalmasıyla mektebin önemi iyice azaldı. Modern eÄŸitimin gittikçe yerleÅŸip yayılması karşısında, Enderûn mektebi de modern eÄŸitimin ilkelerini uygulamaya baÅŸladı. Ancak ÅŸehirde Türk ve ecnebi olmak üzere çeÅŸitli genel kültür kurumlarının ve meslek okullarının açılması, özellikle Enderûnmektebinden çıkanların, Tanzimât’tan önceki devirde olduÄŸu gibi, devlet görevlerine tâyinlerdeki üstün durumlarını kaybetmeleri, halk arasında özellikle devlet ileri gelenleri katındaki deÄŸerini sarstığından bu eÄŸitim yuvası kalkınamadı ve 1908 Ä°kinci MeÅŸrutiyetin îlânını tâkip eden günlerde tamâmen kapatıldı.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 19.12.2009 tarihinde Hale tarafından, Büyük Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu bölümünde paylaşılmıştır ve 1306 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Enderûn - Enderun Mektebi | II. Murat Zamanında Kurulup Zamanla Değişikliklere Uğramakla Beraber Osmanlı Devleti\'nin Son Zamanlarına Kadar (1908) Varlığını Sürdüren Saray Okulu - Kamu Yönetimi Okulu orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...