Türkiye -Yunanistan Nüfus Mübadelesi – DeÄŸiÅŸimi – Ahali Mübadelesi AntlaÅŸması | 1923 Lozan AntlaÅŸması Ek Protokol Uyarınca Türkiye – Yunanistan Kendi ..

Türkiye -Yunanistan Nüfus Mübadelesi – Değişimi

Ahali Mübadelesi Antlaşması

Türkiye Cumhuriyeti AntlaÅŸmaları – KurtuluÅŸ Savaşı Dönemi

Türkiye -Yunanistan Nüfus Mübadelesi – DeÄŸiÅŸimi, Ahali Mübadelesi AntlaÅŸması, 1923 yılında Lozan AntlaÅŸması’na ek protokol uyarınca Türkiye ve Yunanistan’ın kendi ülkelerinin yurttaÅŸlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır.

Mübadele döneminin Türk-Yunan ilişkilerini tasvir eden bir karikatür

Mübadele ile, 1.250.000 Ortodoks Hıristiyan Rum Anadolu’dan Yunanistan’a, 500.000 Müslüman Türk de Yunanistan’dan Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmıştır. Mübadele kapsamına giren kiÅŸiler ile mübadele kapsamına girmeyen kiÅŸiler arasındaki ayrımın ana kriteri ırk ya da dil deÄŸil din olduÄŸu için Rum denilenlerin arasında, Türkçe’den baÅŸka dil bilmeyen ve konuÅŸmayan Türk Ortodoks Hıristiyan Gagavuzlar ile Karamanlı Ortodoks Hıristiyan Türkler, Yunanistan’dan gelen Müslümanların arasında da Türklerin yanında Bulgarca konuÅŸan Pomaklar, Romence konuÅŸan Ulahlar, Rumca (Yunanca) konuÅŸan Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuÅŸan Arnavutlar da bulunmuÅŸlardır.

Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye’de sadece Ä°stanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada’da oturan Rumlar, Yunanistan’da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutulmuÅŸlardır.

Mübadelede Yanya, Selanik, Drama, Kavala,Vodina ve Girit’ten Türkiye’ye gelen nüfus DoÄŸu Trakya ve Batı Anadolu’da Rum azınlığın ayrılışı ile boÅŸalan yerlere iskan edilmiÅŸlerdir. Mübadillerin yoÄŸun olarak iskan edildikleri ÅŸehirler Adana, Edirne, Balıkesir, Samsun, Ä°stanbul, TekirdaÄŸ, Kırklareli, Ä°zmir, Kocaeli, Mersin, Manisa, Çanakkale ve Bursa idi..

Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir. Zorunlu göç gerek Türk gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır bir krize yol açmıştır.

Anlaşma Öncesindeki Durum

Osmanlı Devleti 1912 yılında, Balkan Savaşı sonrasında Rumelideki topraklarının neredeyse tamamına yakınını kaybederken geride, Osmanlı tebaasıyken bir anda başka bir devletin azınlık statüsündeki vatandaşları konumuna düşen yüz binlerce Müslüman Türk bırakmıştı. Yunanlılar tarafından potansiyel tehlike olarak görülen Epir bölgesindeki, Selanik ve çevresindeki şehirler ile birlikte adalardaki Müslümanlara karşı yoğun baskı ve yer yer katliamlar yapılmaktaydı. Bu durum yaklaşık on sene sürmüştü.

1922’de Yunan Ordusu’nun Anadolu’dan maÄŸlup ayrılmasının ardından artık Anadolu’da can ve mal güvenliÄŸini kaybettiÄŸini düşünen 1,069,957 Anadolulu Rum’un Yunanistan’a göç etmesiyle göçmenleri boÅŸ arazi ve evlere yerleÅŸtirme sorununun baÅŸ gösterdiÄŸi Yunanistan’da, Anadolu’dan gelen göçmenler Müslümanları evlerinden çıkarmaya ve onların evlerine yerleÅŸmeye baÅŸlamıştı. Rum göçmenlerin barınması için gerekli arazi ve evlerin bir kısmı Müslümanların Türkiye’ye gitmesiyle saÄŸlanacaktı. Hem Yunanistan’daki hem de Türkiye’deki azınlıkların sorunlarının daha da artması üzerine Lozan ÅŸehrinde barış anlaÅŸmasının hazırlığı için görüşmelerin baÅŸladığı dönemde 30 Ocak 1923 tarihinde Türkiye ile Yunanistan arasında mübadeleyi öngören sözleÅŸme imzalandı.

AnlaÅŸma

Sözleşme 19 maddeden oluşuyordu. Sözleşme gereği 1 Mayıs 1923 tarihi itibariyle Türkiye topraklarındaki Rum Ortodoks nüfus ile Yunanistan topraklarındaki Müslüman nüfus arasında zorunlu göç uygulaması şarta bağlanmış oluyordu.

Mübadeleye tabi tutulmayacak olanlar sözleşmenin 2. maddesinde belirtildiği üzere Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları idi.

3. madde ile 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yerlerinden göç etmiş olanla da mübadele kapsamına alınıyordu.

6. ve 7. maddelere göre göçe tabi tutulanlara her iki hükümette gereken kolaylığı gösterecek, mübadil kişi terk ettiği ülkenin vatandaşlığından çıkacak yeni geldiği ülkenin vatandaşlığını alacaktı.

5. maddeye göre mübadillerin mülkiyet haklarına hiçbir zarar verilmeyecekti. 8. maddeye göre ise mübadiller her çeşit taşınır mallarını hiçbir vergiye tabi olmadan yanlarında getirebileceklerdi.

9. maddeye göre mübadillerin geldikleri yerde bırakmış oldukları mallar Karma Komisyon tarafından tasfiye edilecekti. Bu madde 18 Ekim 1912’den sonra yerlerinden ayrılanlarıda kapsayacaktı.

11, 12 ve 13. maddeler sözleşmenin uygulamasını üstlenecek karma komisyonun kurulması ile ilgiliydi. Karma Komisyonun sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen bir ay içinde kurulması öngörülüyordu.

14. maddede göçmenlere yeni geldikleri ülkede geride bıraktıkları mallara eş değer nitelikte ve değerde mal verileceği belirtilmişti.

15, 16, 17 ve 18. maddeler ise tarafların Karma Komisyona karşı yükümlülükleri, mübadelenin gerçekleşmesi sırasında sağlanacak kolaylıklar, mübadeleye tabi olacak kişilere duyuru yapılması, sözleşmenin yürürlülüğünün emniyete alınması için her iki hükümetin yapacağı yasal değişiklikler yer almıştır.

Karma Komisyon

Sözleşmenin 11. maddesin azınlıkların mübadelesini denetleyecek, mallarına değer biçmek ve bu malları tasfiye etmek üzere bir Karma Komisyonun kurulmasını ön görmekteydi.

Komisyonun dört üyesi Türkiye hükümetini, dördü Yunanistan hükümetini temsil edecek, geriye kalan üç üye ise 1914-1918 Birinci Dünya Savaşına katılmamış ülkelerin Milletler Cemiyeti tarafından seçilecek temsilcilerinden oluşacaktı.

Karma Komisyonun merkezi 8 Ekim 1923’den 21 Haziran 1924’e kadar Atina, bu tarihten sonra tasfiye edilene kadar ise Ä°stanbul’du.
1923-1926 arası Karma Komisyonun tahsis ettikleri ile Türkiye’ye gelen mübadil sayısı 355,635 idi. Bu sayıya kendi ulaşım olanaklarıyla Yunanistan’dan ayrılıp Türkiye’ye gelenler dahil deÄŸildir. 1921-1928 arası Türk hükümetinin iskan ettirdiÄŸi mübadil sayısı 463,534 kiÅŸidir. 1912-1914 arası Balkan Savaşı sonrasındaki süreçte Yunanistan’dan gelen göçmen sayısı ise 125.000 dir. Adana, Edirne, Balıkesir, Ä°stanbul, Bursa, TekirdaÄŸ, Kırklareli, Ä°zmir, Kocaeli, Manisa, Çanakkale, Mersin, ve Samsun gibi iller Yunanistan’dan gelen mübadillerin en yoÄŸun olarak yerleÅŸtirildiÄŸi illerdir.

1928 genel nüfus sayımına göre Yunanistan’daki göçmen nüfus 1,221,849 idi. Bunun 1,104,216 sı Türkiye’den, geri kalanı ise diÄŸer ülkelerden gelmiÅŸtir.

Türkiye’deki Mübadele örgütleri

• Samsun Mübadele Derneği
• Sarıyer lozan mübadiller derneği

Lozan Mübadilleri Vakfı

• Lozan Mübadilleri Derneği

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 30.01.2011 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 1848 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 5 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türkiye -Yunanistan Nüfus Mübadelesi – Değişimi - Ahali Mübadelesi Antlaşması | 1923 Lozan Antlaşması Ek Protokol Uyarınca Türkiye - Yunanistan Kendi Ülkelerinin Yurttaşlarını Din Esası Üzerine Zorunlu Göçe Tabi Tutması orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...