Türkiye Cumhuriyeti AntlaÅŸmaları – KurtuluÅŸ Savaşı Dönemi – Moskova AntlaÅŸması | Sovyet Rusya Ä°le TBMM Hükümeti Arasında 16 Mart 1921’de Ä°mzalanan Ba..

Moskova Antlaşması

Türkiye Cumhuriyeti AntlaÅŸmaları – KurtuluÅŸ Savaşı Dönemi

Moskova AntlaÅŸması, Sovyet Rusya ile TBMM Hükümeti arasında 16 Mart 1921’de imzalanan antlaÅŸma.

Sovyet Rusya’nın genel siyasetini dikkate alan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bekir Sami Bey BaÅŸkanlığında Moskova’ya bir heyet göndermiÅŸti. Bu heyet, Sovyetler ile Ankara Hükümeti arasında yapılacak antlaÅŸmaya esas olacak ve Brest Litovsk Barış AntlaÅŸması’na dayanan bazı hususları tespit etmiÅŸ ve böylece 20 AÄŸustos 1920’lerde iki hükümet arasında olumlu görüşmeler baÅŸlamıştı. Ancak, Sovyet DışiÅŸleri Komiseri Çiçerin’in Kafkasya’da Türkiye’ye ait bazı bölgelerin Ermenistan’a verilmesini istemesi üzerine antlaÅŸmanın imzalanmasından vazgeçilmiÅŸti.

Bunun üzerine Eylül 1920’de harekete geçen Kâzım Karabekir komutasındaki 15. kolordu Kars, Ardahan, Artvin, Batum ve IÄŸdır’ı aldıktan sonra TaÅŸnakların idaresindeki Ermenistan ile Gümrü AnlaÅŸması imzalanarak sınır tesbit edilmiÅŸti. Bu sınırın Sovyetler BirliÄŸi tarafından da onaylanmasını isteyen Mustafa Kemal, Ali Fuat PaÅŸa‘yı Moskova elçiliÄŸine tayin etti. Ali Fuat PaÅŸa heyeti 14 Aralık 1920’de Ankara’dan ayrılmıştı. Keza, Çiçerin de Ekim ayında Gürcistan’ın Ankara elçisinin kardeÅŸi olan M. Budu Medivani’yi Ankara’ya elçi olarak görevlendirmiÅŸti. 19 Åžubat 1921’de Ankara’ya gelen Medivani, Mustafa Kemal PaÅŸa’ya itimatnamesini sunmuÅŸtu.

Bundan sonra Türk-Sovyet ilişkilerinin gelişmesi iki tehlike ile karşılaştı.

Bunlardan Birincisi: Türk-Sovyet görüşmelerinin yapıldığı sırada Enver PaÅŸa’nın Moskova’da bulunması idi.

Ä°kincisi ise; Azeri milliyetçilerinin teÅŸebbüsü ile Bakü’de Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ilan etmesi ve burada “DoÄŸu Milletleri Kongresi”nin toplanması idi. Ancak, her iki sorun da Türk-Sovyet görüşmelerinin olumlu sonuçlanmasına engel olamadı. Bunda, Türk ordularının DoÄŸu’da Eylül-1920’de Ermenileri; Batı’da da, Ocak-1921’de Birinci Ä°nönü Savaşı’nda Yunanlıları yenilgiye uÄŸratmalarının ve dolayısıyla Ankara temsilcilerinin Moskova’daki pazarlık gücünü artırmış olmasının saÄŸladığı etkinin varlığı idi.

Neticede taraflar, Batum’un ve Azerbaycan’ın Sovyetler BirliÄŸine terk edilmesi karşılığında Rusya’nın Türkiye’ye belirli miktarda altın ve silah göndermesi hususunda anlaÅŸtılar. Bu malzemelerin Ankara’ya taşınması iÅŸi de o sırada Moskova’da yaÅŸamakta olan Halil Kut PaÅŸa tarafından organize edildi.

Antlaşmayı Türkiye tarafından Ali Fuat Paşa, Dr. Rıza Nur ve Yusuf Kemal Tengirşenk, Rus tarafından ise Dışişleri Komiseri Çiçerin ve Merkez Komitesi üyesi Kumuk asıllı Celal Edin Korkmazov imzaladılar.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 01.12.2010 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 1421 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 5 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Antlaşmaları - Kurtuluş Savaşı Dönemi - Moskova Antlaşması | Sovyet Rusya İle TBMM Hükümeti Arasında 16 Mart 1921\'de İmzalanan Barış Antlaşması orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...