[Ä°catlar ve KeÅŸifler] Takvim: Geçen zamanı ölçmek için, hareketleri düzenli …

Zaman bölümleme sistemi. Yılın günlerini gösteren cetvel.

Geçen zamanı ölçmek için, hareketleri düzenli olan ve kolaylıkla gözlemlenebilen iki yıldızdan yararlanılır: bunlardan biri Ay, öteki GüneÅŸ’tir. Ay’ın 29,5 günde bir tekrarlanan ve l yılda 12 evreden oluÅŸan bir hareketi vardır. GüneÅŸ ise, mevsimlere göre deÄŸiÅŸen bir yüksekliÄŸe ulaşır ve hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu nedenle de ay ve güneÅŸ takvimleri yapılmıştır.

Ay takviminde, Ay’ın evrelerini izleyen 29 ve 30 günlük almaşık 12 ay vardır; bu 12 ay, 354 günlük bir ay yılı oluÅŸturur. Ancak bu yıl mevsimlerin ritmine uymaz (11 gün kısa). GüneÅŸ takviminde ise yıl, tersine, mevsimlerin ritmini izler, ancak aylar (30 ya da 31 günlük), Ay’ın evrelerine denk düşmez (l gün fazla).

JÃœLYEN TAKVÄ°MÄ°

M.Ö. 46’da Julius Sezar, astronomları, GüneÅŸ’in hareketine tam anlamıyla uyabilen bir takvim yapmakla görevlendirdi. GüneÅŸ yılı iÅŸte o zaman 365 gün 6 saat olarak hesaplandı. «Jülyen» adı verilen bu takvim bu nedenle 365 günden, 4 yılda bir de 366 günden (artık yıl) oluÅŸur.

Ancak bu takvim tam anlamıyla kusursuz bir takvim değildir. Yer, Güneş çevresindeki dolanımını 365 gün 5 saat 48 dakika ve 46 saniyede tamamlar. Şu halde Jülyen takvimi 11 dakika 14 saniye kadar uzundur. Bu fark ilk bakışta önemsiz gibi görünürse de her yıl tekrarlanınca 100 yılda 18 saatlik, 400 yılda da 3 günlük bir farka yol açar.

GREGORYEN TAKVÄ°MÄ° (TAKVÄ°MÄ° GARBÄ°)

XVI. yy. da, aradaki bu fark 10 güne ulaÅŸmıştı (ilkbahar 21 yerine 11 martta baÅŸlıyordu). Ä°ÅŸte bu nedenle papa Gregorius XIII, bu hatayı düzeltmek için 4 ekim 1582’den sonraki günün 15 ekim 1582 olmasına karar verdi. Ayrıca bu farkın yeniden oluÅŸmasını önlemek için artık yılların dört yılda bir tekrarlanmasına karar verildi. Artık yıllar 00 ile biten yıllar dışındakilerdi. Böyle yıllar da 400’e bölünebilirlerse artık olabilirdi. Sözgelimi 1600 artık yıldı, 2000 de artık yıl olacaktır; ancak, 1700, 1800, 1900 yıllar artık sayılmadı. 400 yıldaki 3 günlük hata da böylece giderilmiÅŸ oldu. «Gregoryen» diye bilinen bu takvim bugün bütün dünyada kullanılmaktadır.

Yılın on iki ayı ve bu ayların gün sayısı şöyledir: ocak (31), şubat (28 veya 29), mart (31), nisan (30), mayıs (31), haziran (30), temmuz (31), ağustos (31), eylül (30), ekim (31), kasım (30), aralık (31). Yıl, her biri kavuşum ayının dörtte birine denk 52 haftaya bölünmüştür.

DÄ°ÄžER TAKVÄ°MLER

Birçok toplum resmî olarak Gregoryen takvimini kullanıyorsa da, dinî tarihler için daha eski ve geleneksel bir takvimden yararlanılır. Sözgelimi Müslümanların bir ay takvimi vardır; ÅŸu halde Müslüman takvimi yılı, Hıristiyan takviminin yılından 11 gün eksiktir. Müslüman takviminin birinci yılının ilk günü 16 temmuz 622’ye tekabül eder. O tarihte Hz. Muhammet Mekke’den Medine’ye Hicret etmiÅŸtir. Museviler ise, M.S. IV. yy.da, ayları (30 ve 29 günlük) Ay’ın hareketine göre hesaplanmış bir takvimi kullanmaÄŸa baÅŸladılar. 12 ay 354 gün tuttuÄŸu için bu takvime zaman zaman bir 13’üncü ay eklenir.

TÃœRK TAKVÄ°MLERÄ°

Türkler Ä°slâm dinini kabul etmeden önce, güneÅŸ yılına dayanan ve yılları sayıyla deÄŸil de hayvan adlarıyla belirtilen bir takvim kullanırlardı (on iki hayvanlı takvim). Ä°slâmlığın kabulünden sonra hicrî-kamerî denen Müslüman takvimini (alaturka takvim de denir) benimsediler. Sonra Osmanlılarda Mahmut I zamanında hicrî takvimle birlikte rumî takvim de kullanılmaÄŸa baÅŸladı. Malî veya hicrî-ÅŸemsî takvim de denen bu takvim gene Hicret’ten baÅŸlatılıyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nde bunların hepsi bırakılarak Gregoryen esasına uygun miladî takvim benimsendi (26 aralık 1925).

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 07.11.2007 tarihinde Erkan tarafından, Dünya CoÄŸrafyası | Ä°catlar ve KeÅŸifler bölümünde paylaşılmıştır ve 26358 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 8 adet mesaj daha bulunmaktadır.

[İcatlar ve Keşifler] Takvim: Geçen zamanı ölçmek için, hareketleri düzenli ... orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...