Hititler – Hitit Devleti – Hitit Uygarlığı – Hitit Sanatı

Alacahöyük, BoÄŸazköy, Bitik, KaraoÄŸlan, Dündartepe, Karahöyük örenlerinde, Erken Tunç Çağı tabakalarının üzerlerinde kalın bir yangın izi vardır. Ahlatlıbel ve EtiyokuÅŸu örenlerinde Erken Tunç Çağından sonra yerleÅŸme görülmez. AliÅŸar’da ise yalnız Akropolde yaÅŸam devam etmiÅŸtir.

Yani Anadolu 2000 yılına doÄŸru büyük bir saldırıya ve istilaya uÄŸradı. Bilinmeyen bir sebepten Hind-Avrupa boyları Anadolu’ya göç etmiÅŸlerdi. Bunlar Hititlerdi.

Hititler kendilerini “Nesili” yani nesice konuÅŸanlar adını vermiÅŸlerdir. YaÅŸadıkları Anadolu topraklarını “Hatti Ãœlkesi”, oturanlarına ise “Hattilili” diyorlardı.

Hititler yeni yurtlarında, kendilerinden daha gelişmiş bir uygarlığa sahip Hattilerle kaynaşmışlar, onların tanrılarını, mitolojilerini benimsemişler, kullandıkları isimlere sahip çıkmışlardır.

Ä°lk Hitit izlerine Kültepe/KaniÅŸ/NeÅŸa’ da rastlanır. Burada bulunan ve Hitit izlerini taşıyan Asurca metinler XIX. Yy. tarihlenir.

HÄ°TÄ°TLER’Ä°N KEÅžFÄ°

Yazılıkaya Kabartmaları, C.Texier-1839

Boğazköy arşivleri bulunmadan önce de Mısır, Babil, Asur ve İncil kaynaklarından, Hititlerin varlığı biliniyordu.

Ä°ngiliz bilgin A. H. SAYCE, 1880’de Bible Arkeoloji DerneÄŸi önünde okuduÄŸu bildirisinde, Anadolu’daki hiyeroglifli kaya kabartmalarının ve onlara benzeyenlerinin Hititlere olduÄŸunu ve bütün Anadolu’nun Hitit ülkesi olduÄŸunu açıkladı.

*Ä°ngilizCharles Texier 1839’da Yazılıkaya’yı keÅŸfetti

*Alman Carl Humann, Yazılıkaya ve Boğazköy kabartmalarının kalıplarını çıkardı. ( Bergama Zeus Sunağını keşfeden demiryolu mühendisi)

*British Museum Kargamış’ta (1879), Almanlar Zincirli’de (1888 ve 1892) kazılar yaptılar.

*1887’de Orta Mısır’da Tell El-Amarna’da bulunan bir tablet, Hitit Büyük Kralı Åžuppiluliuma’nın IV. Amenophis’e tahta çıkışı ile ilgili tebrik mektubuydu. Ve Hititçe idi.

*Alman Dr. Hugo Winekler 1906’da BoÄŸazköy kazılarına baÅŸladı. Ä°lk yıl 10 bin den fazla çivi yazılı tablet bulundu. Ve Dünyanın ilk yazılı antlaÅŸması, KadeÅŸ Barış AntlaÅŸması. Bunlar Akkadca ve Hititçe idiler. BoÄŸazköy’ün yani HattuÅŸa’nın Hatti Ãœlkesinin baÅŸkenti olduÄŸu anlaşıldı.

*Hitit dilini 1917’de Hrozny çözdü.

HİTİT BEYLİKLERİ DÖNEMİ (2000-1700)

2000-1700 yılları arasını Hititler, göç, istila, kaynaşma, kendilerini kabul ettirme uğraşısı içinde geçirmişler ve küçük beylikler kurarak yörelerine hakim olmuşlardır.

Bu dönemin en ilginç özelliÄŸi, Asurlu tüccarların Anadolu içlerinde ticaret sömürgeleri kurmuÅŸ olmalarıdır. (1900-1800) Bunlardan NeÅŸa ve HattuÅŸ/BoÄŸazköy karumlarının yerleri tesbit edilmiÅŸtir. Ticaret eÅŸya deÄŸiÅŸtirme yoluyla yapılıyordu. Anadolu’dan ucuz bakır alıyor karşılığında kalay ve kumaÅŸ veriyorlardı. Yollar bozuk
olduğu için taşıma aracı olarak eşek kullanılıyordu.

SANAT

Hatti sanatının etkisi sürüyordu. Çok renkli seramikler ve geometrik desenler ortaya çıktı.
Tanrıya içki sunmak (Libation) için kullanılan ve Ryton denilen, aslan, boğa, koç
şekilli seramik eserler, uzun gagalı, yüksek kulplu kaplar ürettiler.

Kültepe’de orthostadlar, Konya-Karahöyükte muazzam kent duvarları ve büyük bir saray bulundu. Bu sarayda bir banyo odası ve piÅŸmiÅŸ topraktan küvet ele geçti.
Temelleri taş, duvarları kerpiçten çok odalı evlerde oturuyorlardı. Sokakları taş döşeliydi ve kenarlarında su tahliye olukları vardı. Bu devre ait Kültepe evlerinde erzak büyük küplerde saklanıyordu. Üzüm salkımı biçimli
kandillerle aydınlanma sağlanıyordu.
Nimet Özgüç, Acemhöyük’te Anadolu’nun en büyük sarayını ortaya çıkardı. Henüz 40 odası kazıldı.

ESKİ KRALLIK DÖNEMİ (1660-1460)

Beyliklerin birbirleriyle yaptıkları savaÅŸlar sonunda HattuÅŸa’da Eski Hitit Krallığı kuruldu. Bu krallığın kurulmasına dışarıdan gelecek yabancı güçlerin tehdide etkili olmuÅŸtur.

Bu dönem 11 kral gördü.

*I. HattuÅŸili (1660-1630) Hitit Ä°mparator Kurucusu.

BÃœYÃœK KRALLIK ( 1460-1190)

*II. Tuthaliya (1460-1440)

Büyük Krallığın kurucusudur. Yazılı kaynaklara göre, I. Hattuşili, I. Murşili ve I. Şuppiluliuma ile birlikte Hititlerin dört büyük kralından biridir. Kurban törenlerinde bu dörtlünün heykellerine kurban sunulurdu.

*I. Åžippiluliuma (1380-1345)

Ä°daresinde Hititler en parlak dönemlerini yaÅŸadılar. Babil ve Mısır’la birlikte döneminin üç büyük devletinden biri oldular. Åžu ünlü Mısır Fravunu Tutankamon ölünce, genç yaÅŸta dul karan karısı I. Åžippiluliuma’ya bir mektup göndererek hem tahtını güçlendirmek hem akraba olmak istemiÅŸtir. “Kocam öldü, bir oÄŸlumda yok, Senin ise bir çok oÄŸlun olduÄŸu söyleniyor. Sen oÄŸullarından birini bana gönder, o benim kocam olacak, Mısır’ı idare edecek.”

*Mutavalli (1315-1282)

Hiti İmparatorluğunun en büyük ve en başarılı krallarından biridir.

II. Ramses’in krallığı döneminde (1290-1224) Mısır’la savaÅŸtı.

Kadeş (Kuzey Suriye) Meydan Savaşı 1286 tarihinde yapıldı. Bu savaşla ilgili bilgiler Karnak, Luxor, Abydos, Ramasseum tapınaklarının duvarlarında kazılıdır.

Ramses 20 bin kiÅŸilik orduyla, Mutavalli 35 bin asker ve 3500 savaÅŸ arabasıyla KadeÅŸ yakınlarında karşılaÅŸtılar. Mısır ordusu darmaduman oldu. Ramses canını zor kurtardı. Mısır yazılı kaynakları, Hititlerin casusluk ve haber alma teÅŸkilatının mükemmel, ani baskın taktiklerinin ustalıklı olduÄŸunu yazarlar. Bu savaÅŸ sonucu Ramses geri çekilmiÅŸ, Hititler ÅŸam’a kadar dayanmış ve bu bölgeyi talan etmiÅŸlerdir. Suriye ve Amurru devletlerinde Mısır egemenliÄŸi sona erdi. Hitit egemenliÄŸine girdiler.

*III. HattuÅŸili (1275-1250) , KADEÅž BARIÅž ANTLAÅžMASI

II. Ramses’le geciken barış antlaÅŸmasını yapan kraldır.

KadeÅŸ Barış AntlaÅŸması 1269 tarihinde yapıldı. Tarihteki ilk barış antlaÅŸmasıdır. Bu antlaÅŸmanın bir kopyası BoÄŸazköy/HattuÅŸa’da bulundu. Ä°st. Ark. Mz. de sergilenmektedir. » »»»

Antlaşma metninde, iki kralın isimleri, soy ağaçları, dostluk ilişkileri, şahit olarak Hitit ve Mısır tanrılarının çağrılması, antlaşmayı bozacak olana lanet, koruyana mutluluk dilekleri yer almaktadır.

Rahip olarak yetişen III. Hattuşili, bir Huri rahibinin kızı olan eşi Puduhepa ile birlikte dini siyasete alet edince, İmparatorluk çöküş sürecine girdi.

IV. Tuthaliya (1250-1220)

Parlak bir dönem geçirdi. Kendini “Evrenin Kralı” olarak anan ilk Hitit hükamdarıdır.

Assuva ülkesine iki akın yaptı. 10 bin tutsak, 600 at koÅŸulu araba elde etti. Bu zaferin anısına, Ä°zmir KemalpaÅŸa yakınlarındaki Karabel Kabartmasını yaptırdı. Assuva, Batı Anadolu’dur. Romalılar Döneminde dahi Ä°zmir-Efes yöresine Asia deniliyordu.

Taruişa ülkesi için, Vilusa Prensi Alaksandu ile saldırmazlık ve dayanışma anlaşması yaptı.

TaruiÅŸa; Troia, Vilusa ise Ä°lios ‘dan baÅŸkası olamaz. Homeros Troia kralı Priamos’un oÄŸlu Aleksandros’tan bahseder. Bu da anlaÅŸmayı imzalayan Vilusa prensi Alaksandu idi. Hitit metninin tarihlendirmesi Troia VIh dönemine denk gelir.

IV. Tuthaliya, Alasia/Kıbrıs sefer yapıp ele geçirdi. Altın ve bakır ile ödenecek vergiye bağladı.

IV. Tudhaliya döneminde Hitit sanatı doruklarına çıkmıştır. En bol ve en güzel kral betimlemeleri bu kralındır. Yazılıka’da iki kabartması birde heykelinin kaidesi bulundu.

Hitit Karabel kaya kabartması

Kemalpaşa-Torbalı yolunun 6. Km.de

II. Åžuppiluliuma (1200-1190)

Son Hitit hükümdarıdır.

“Deniz Kavimleri” /” Kuzey Kavimleri” denen istilacılar, Anadolu’yu ele geçirdiler. İç kargaÅŸalarla zayıflayan Hitit Krallığı son buldu.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 17.12.2008 tarihinde HeaT tarafından, Medeniyetler ve Ãœlkeler Tarihi Ansiklopedisi bölümünde paylaşılmıştır ve 1353 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Hititler - Hitit Devleti - Hitit Uygarlığı - Hitit Sanatı orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...