1. Dünya Savaşı Nedenleri | Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun Bu SavaÅŸa SürükleniÅŸi

Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun yıkılıp yokoluÅŸunu ve yıkıntıları üzerinde yeni bir bağımsız Türk Devleti’nin kurulmasını hazırlayan I. Dünya Savaşı, dünya tarihi açısından olduÄŸu kadar, Türkiye açısından da büyük önem taşır.

Bu savaşın çıkışı, olayların büyük bir savaÅŸa doÄŸru akışı, Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun bu savaÅŸa sürükleniÅŸi, tarihsel bir geliÅŸimin bir sonucudur. Bu savaÅŸ, Fransız Devrimi ve 25 yıla yakın süren devrim savaÅŸlarının meydana getirdiÄŸi politik, sosyal ve ekonomik geliÅŸmelerin devamlı ve doÄŸal sonucu oldu.

Ulusalcılık hareketlerinin, liberalizmden daha büyük güç kazandığı, ulusal devletlerin hammadde kaynakları ve üretim mallarına pazar bulmak için yaptıkları mücadele, sömürgecilik ve emperyalizm adı altında 19. yüzyılının 20. yüzyıla bıraktığı kötü bir mirastı.

19. yüzyılın ikinci yarısında, Ä°talya ve Almanya siyasal birliklerinin kuruluÅŸu, Avrupa dengesini bozmakla kalmadı, özellikle Balkan Uluslarının, ulusalcılık ve bağımsızlık hareketlerini kamçıladı. Avrupa’daki ekonomik-politik-askeri geliÅŸmeler Alman-Avusturya-Ä°talyan yakınlaÅŸmasına, Üçlü Ä°ttifak’ın kurulmasına yol açtı. Buna karşılık Ä°ngiliz-Fransız-Rus yakınlaÅŸması da Üçlü Ä°tilaf’ı oluÅŸturdu.

1871’de Alman BirliÄŸi’nin kurulmasından sonra BaÅŸbakan Bismark, Almanya’yı Fransız-Rus birleÅŸmesi karşısında bırakmamak, Fransa’nın Alsas-Loren’i geri almak için bir intikam savaşı çıkarmasına fırsat vermemek amacıyla, barışcı bir politika izledi. Slavcılık tehlikesi karşısında, 1879 yılında Avusturya ile bir Rus saldırısı tehlikesine karşı anlaÅŸtı.

1881’de Fransa’nın Tunus’u iÅŸgal etmesi, burada gözü olan Ä°talya’yı, Almanya’nın yanına itti. 1882’de Üçlü Ä°ttifak oluÅŸtu. Bu antlaÅŸma 1892, 1907, 1912 yıllarında üç kez yenilendi. Fakat Ä°talya, 1902 yılında Fransa ile gizli bir antlaÅŸma yapmıştı.

Bismark’ın politikası 1890’a kadar sürdü. Yeni Alman Ä°mparatoru II. Wilhelm, Bismark’ın politikasını beÄŸenmediÄŸi için onu görevden uzaklaÅŸtırdı ve böylece Almanya’nın da politikası deÄŸiÅŸmiÅŸ oldu. Almanya’nın, Avrupa’nın en güçlü kara devleti oluÅŸu, endüstrisinin her geçen gün dünya piyasalarında Ä°ngiliz mallarına üstün gelmesi ve özellikle Alman SavaÅŸ Donanması’nın denizlerde Ä°ngiltere’ye rakip olması, Kırım Savaşı’ndan beri Avrupa sorunlarıyla ilgilenmeyen Ä°ngiltere’yi uyandırıdı.

Üçlü Ä°ttifak’a dayanarak Avrupa’da üstünlük kurmaya çalışan Almanya, 1894’ten sonra, Fransız-Rus, Fransız-Ä°ngiliz ve en son 1907 yılında Ä°ngiliz-Rus AntlaÅŸmalarıyla oluÅŸan Üçlü Ä°tilaf Bloku ile karşılaÅŸtı. Bismark’ın korkulu rüyası gerçekleÅŸmiÅŸ oldu ve Almanya böylece Avrupa’da çember içine alınmış oldu.

Güçlenen Almanya ekonomisi için kendisine “hayat alanı” olarak Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nu seçmiÅŸti. Bu nedenle Osmanlı Devleti ile yakın iliÅŸkiler kurup, Ä°ngiltere’nin Hindistan yolu için büyük tehlike olan, “BaÄŸdat Demiryolu” projesini kabul ettirmiÅŸti. Böylece Üçlü Ä°ttifak’la, Üçlü Ä°tilaf’ın çıkarlarının çatıştığı önemli bir alan da Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu oluyordu.

1905 yılından itibaren, Almanya’nın her olayda karşı tarafla arası açıldı. Fas Buhranları’nda birÅŸey elde edemeyen Almanya, Balkan SavaÅŸları’nın çıkmasına da engel olamadı. Oysa, Balkan Savaşı, Almanya’ya ekonomik açıdan büyük zarar vermiÅŸti. Ayrıca BaÄŸdat-Berlin Demiryolu’nun gerçekleÅŸmesi de, Almanya ile Bulgaristan’ın dost olup olmamalarına baÄŸlı idi.

1914 yılına gelindiÄŸinde, blokların çatışmasının temel sorunları olan ekonomik çıkar, Alsas-Loren sorunu, üstünlük kurma, deniz silahlanması, Fas Buhranları, BaÄŸdat Demiryolu sorunu, Balkanlar’da Avusturya-Rusya çatışması, Balkan Savaşı gibi nedenlerden dolayı, savaşın çıkması yalnızca bir bahaneye bakıyordu.

Savaşın yakın nedeni de hazırdı. Avusturya’nın Sırbistan üzerindeki üstünlüğünü sürdürmek ve kendi sınırları içindeki Sırpların yaÅŸadığı ÅŸehirleri kaybetmemek için her fırsatta Sırbistan üzerine baskı yapıyordu. Bu sürtüşmeler, 28 Haziran’da Avusturya-Macaristan Veliahtı Franz Ferdinant ve eÅŸinin bir Sırplı tarafından öldürülmesi nedeniyle, dünyayı 4 yıl kana bulayacak bir savaÅŸa dönüştü.

Sırp sorununu kökünden çözmek isteyen Avusturya, Almanya’nın da aynı görüşte olduÄŸunu öğrenince Sırbistan’na 23 Temmuz’da sert bir nota verdi. İçiÅŸlerine karışma hükümleri taşıyan bu nota, Rusya’nın Sırbistan’ı yalnız bırakırsa, Balkanlar ve BoÄŸazlar üzerinde Almanya-Avusturya egemenliÄŸi kurulucağı endiÅŸesiyle, Sırbistan’ı desteklemesi üzerine reddedildi.

Rus desteÄŸini saÄŸlayan Sırbistan, seferberlik ilan edince de Avusturya, Sırbistan’a 28 Temmuz’da savaÅŸ ilan etti. Almanya’nın uyarılarına raÄŸmen Rusya’nın 30 Temmuz’da seferberlik ilan etmesi üzerine Almanya, 1 AÄŸustos’ta Rusya’ya savaÅŸ ilan etti. Aynı tarihlerde Fransa da seferberlik ilan etmiÅŸti.

Fransa’ya Belçika üzerinden saldırmayı planlayan Almanya, Belçika’ya bir nota vererek, bütün zararlarının ödeneceÄŸini ve toprak bütünlüğüne dokunulmayacağı konusunda güvence vererek, topraklarından geçiÅŸ izni istedi. Belçika, bunu reddedince de 3 AÄŸustos’ta Belçika’ya saldırdı. Bunun üzerine Ä°ngiltere, 4 AÄŸustos’ta Almanya’ya bir nota vererek Belçika’yı boÅŸaltmasını istedi. Almanya bu isteÄŸi reddedince, Ä°ngiltere aynı gece Almanya’ya savaÅŸ ilan etti. Böylece Avrupa Savaşı çıkmış oldu.

BaÅŸlangıçta hemen herkes bu savaşın 19. yüzyıldaki gibi cephe savaÅŸları olacağını, en çok 1-1,5 yıl süreceÄŸini sanıyorlardı. 1871’den beri Avrupa, uzun bir barış dönemi geçirmiÅŸti. Bu arada ekonomik iliÅŸkiler, teknik buluÅŸlar, savaÅŸ sanayiinin geliÅŸmesi ile yeni savaÅŸ silahlarının tahrip gücü artmış, savaÅŸ yöntemleri deÄŸiÅŸmiÅŸti.

Bu savaÅŸ, yalnız Avrupa Topraklarında kalsaydı belki bu tahminler doÄŸru çıkabilirdi. Fakat savaşın gerek yer, gerekse zaman bakımından sınırlarını büyüten bir olay oldu. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, kısa bir süre sonra savaÅŸa katıldı. Bu yüzden savaÅŸ bir Dünya Savaşı oldu. Daha savaÅŸ baÅŸladığı zaman kuvvetler dengesi, Ä°tilaf Devletleri’nin tarafına ağır basıyordu.

Almanya, Avusturya-Macaristan’ın toplam nüfusu 120 milyon kadardı ve savaÅŸ için tüm kaynakları Avrupa’da sahip oldukları topraklarda idi. Halbuki Ä°ngiltere, Fransa ve Rusya’nın oluÅŸturduÄŸu Ä°tilaf Devletleri’nin yalnızca Avrupa Topraklarındaki nüfusları 238 milyon idi.

Ayrıca sömürgelerde sınırsız hammadde ve insan kaynakları bulunduÄŸu gibi, savaşın ilk üç yılında ABD de kendilerine büyük ekonomik destek saÄŸladı. Almanya’nın kara ordusu güçlü olmakla beraber, Rusya’nın da zengin insan kaynakları bulunuyordu. Denizlerde ise tek başına Ä°ngiltere bile üstün durumdaydı.

SavaÅŸ baÅŸladıktan sonra Ä°ngiltere, denizlerde üstünlüğü saÄŸladı. Savaşı kim daha zengin kaynaklara sahipse onun kazanacağı daha Marn Savaşı’nda anlaşılmıştı.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 29.09.2007 tarihinde Erkan tarafından, Medeniyetler, Ãœlkeler ve Dünya Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 10057 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

1. Dünya Savaşı Nedenleri | Osmanlı İmparatorluğu\'nun Bu Savaşa Sürüklenişi orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...