Türk Toplulukları | Ahıska Türkleri – Sürgünde 47 Yıl Tutulan Türkler

Ahıska Türkleri

1578 yılından 1828 Rus iÅŸgaline kadar Anadolu’dan bölgeye yerleÅŸtirilen ve Anadolu Türklüğü’nün ayrılmaz bir parçası olan Ahıska Türkleri’nin asıl vatanı bugünkü Gürcistan Cumhuriyeti’nin toprakları içinde kalan ve Türkiye ile komÅŸu olan Ahıska, Ahılkelek, Aspinza, Adıgen ve Bogdanovka vilayetleridir. Buraya yerleÅŸen Türkler’e Ahıska Türkleri denmesinin sebebi ise bu vilayetleri içine alan bölgenin coÄŸrafi isminin Ahıska olmasından ileri gelmektedir. Son 70 yılda 3 defa sürgüne uÄŸrayan ve 1944 yılında kanlı diktatör Stalin’in hışmına uÄŸrayan ve sürgüne tabi tutulan bir Türk grubu da Ahıska Türkleri’dir. Ahıska Türkleri bu kanlı sürgünde SSCB’nin birçok bölgelerine dağıtılmışlar ve binlerce ÅŸehit vermiÅŸlerdir.
Ahıska Türkleri bugün 13 Cumhuriyetin 264 deÄŸiÅŸik bölgelerinde yaÅŸamaktadırlar. Rusya Federasyonunu 28 yerleÅŸim biriminde 70 bin, Kazakistan’da 145 bin, Azerbaycan’da 106 bin, Kırgızistan’da 57 bin, Özbekistan’da 30 bin, Ukrayna’da 18 bin, Türkiye’de 200 bin, çeÅŸitli ülkelerde 3000 olmak üzere 629 bin Ahıska Türkü yaÅŸamaktadır.. Bunların sosyal, kültürel ve eÄŸitimle ilgili pek çok problemleri mevcuttur.

Tarihi Ahıska bölgesi bugün Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin bir parçası.

Bulundukları ülkelerde oluÅŸturdukları kültür merkezlerinde Ahıskalılar kimliklerini koruma mücadelesi vermektedirler. Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan’da Ahıska Türklerinin kurduÄŸu çok sayıda Türk Kültür Merkezinde bu çaba gösterilmektedir.Özbekistan’da bulunan Ahıskalılara ait kültür merkezi, Özbekistan Medeniyet Vakfı bünyesinde 1992 yılı başında “Türk Medeniyet Merkezi” adı ile kurulmuÅŸtur. Merkezin başında Dr. Ömer Salman bulunmaktadır. Kazakistan Ahıska Kültür Merkezi 1991 yılında Dr. Tevfik Kurdayev HaÅŸimoÄŸlu tarafından Almatı’da kurulmuÅŸtur. Merkezde Türkçe, din bilgisi gibi dersler verilmektedir. Ayrıca merkez, Türkiye’den Kazakistan’a giden Türk vatandaÅŸlarına da kapılarını açmaktadırlar.Kırgızistan’da bulunan Ahıska Türkleri tarafından 1991 yılında kurulan Türk Medeniyet Merkezi’nin başında eski milletvekili Ä°zzet Maksudov bulunmaktadır. Bu üç merkezin stratejik açıdan önemleri çok büyüktür. Türk, Kazak, Kırgız, Özbek kardeÅŸlikleri arasında nifak tohumları ekmek isteyenlere karşı bu merkez mühim görevler üstlenebilecek yapılanmalar haline getirilebilir.

Ahıska Türkleri’nin neden sürgüne tabi tutuldukları tam 47 yıl gizli tutuldu. Gerekçe olarak bu 47 yıl boyunca ileri sürülen ise yalnızca tahmin edilen, varsayılan gerekçelerdi… 1991 yılında sürgünle ilgili belgelerin önemli ölçüde yayınlanmasıyla konu açıklık kazandı. SSCB’nin Halk İçiÅŸleri Komiseri Gürcü asıllı Lavrentiy Beriya, savaÅŸ sebebiyle bütün yetkileri elinde toplayan Devlet Savunma Komitesi BaÅŸkanı Gürcü Ä°. V. Stalin’e gönderdiÄŸi teklif niteliÄŸindeki mektubunda (24 Temmuz 1944) “Gürcistan SSC’nin Türkiye sınırlı bölgelerinde oturan Türk nüfusun önemli bir kısmı yıllardır Türkiye tarafındaki akrabalarıyla temas etmek suretiyle muhaceret eÄŸilimi içerisinde olup, kaçakçılık yapmakta, Türk istihbarat organları için casus angaje etme kaynağı oluÅŸturmakta ve eÅŸkiyaya insan gücü temin etmektedir” diyerek, bu sebeple 16700 hanenin (86 bin kiÅŸilik nüfus, bazı kaynaklarda bu rakam 91 bin olarak ifade ediliyor, ayrıca 40 bin kiÅŸi de askerde) Ahıska bölgesinde Orta Asya’ya sürülmesini ve bunların yerine de Gürcistan’ın toprak sıkıntısı çekilen kazalarından 7000 Gürcü hanenin iskan edilmesini teklif ediyordu.

Bu teklifini bir hafta sonrasında Stalin tarafından imzalanan yukarıda zikredilen tarih sayılı Devlet Savunma Komitesi Kararıyla da “sürgün” baÅŸlıyordu. Ä°ÅŸin ilginç tarafı Beriya’nın hazırladığı gerekçeli teklif ile Stalin’in imzaladığı gerekçeli kararın aynı ifadelerden oluÅŸmasıydı. Şüphesiz ki bütün bunlardan daha ilginç olanı gerek teklifte, gerek kararda yer alan iddiaların gerçek dışılığı ve ciddiyetten uzaklığıdır.

Türk toplulukları içerisinde kendi yönetimi olmayan tek Türk topluluğu olan Ahıska Türkleri kendi okulları ve yayın organları yoktur. Yeni yeni kültür merkezleri, dernek veya cemiyet kurmaya başlamışlardır. Geniş bir alana sürüldükleri halde Türklüklerinden hiçbir şey kaybetmemişler, bugüne kadar Türk adını şan ve şerefle yaşatmışlardır.

Dede Korkut Kitabı’nda “Ak-Sıka” (Ak Kale), 481 yılına ait kayıtlarda “Akesga” adlarıyla anılan eski OÄŸuzlar beldesi Ahıska, Gürcüce “Yeni Kale” anlamına gelen Ahal-Thise’nin Türkçe ve Farsça ÅŸekli olarak da yorumlanmaktadır. Ä°slamın ilk fetihleri esnasında Hz. Osman’ın hilafetine rastlayan dönemde Åžam valisi Muaviye’nin kumandanlarından Habib b. Mesleme tarafından ele geçirilen Ahıska, 1267-68 yıllarında da MoÄŸolların hakimiyeti altına girmiÅŸ, daha sonraki yıllarda bölgenin yarı bağımsız valileri “AtabeÄŸ”ler tarafından yönetilmiÅŸtir.

Ahıska, AtabeÄŸleri Lala Mustafa PaÅŸa’nın, Çıldır Savaşı (1578) sonunda Osmanlı idaresine girdiler. Son atabek Minüçihr Osmanlı’ya baÄŸlılığını bildirerek müslüman oldu ve Mustafa PaÅŸa adını aldı. Bu tarihten sonra Ahıska yeni kurulan Çıldır eyaletinin merkezi haline getirildi ve tahriri yapıldı. Ancak, Çıldır’ın savaÅŸlarda harap olması üzerine Ahıska eyalet oldu, bir ara Safevilerin de eline geçen ÅŸehir, 1635 yılında tekrar Osmanlı hakimiyetine girdi. 1828 yılında Rusların idaresine girinceye dek tam 250 yıl Osmanlının serhat ÅŸehri olarak kalan Ahıska Türkiye sınırlarından kopunca bu bölgede yaÅŸayan Serhat Türklerinin kötü talihi de iÅŸlemeye baÅŸladı.

1853-1856 Osmanlı-Rus savaşı esnasında bir kısım Ahıskalı Osmanlı ordusuna yardımcı oldukları gerekçesiyle üzerlerinde yoÄŸunlaÅŸan baskılardan kaçarak Erzurum’a sığındılar. Yine bu savaÅŸ sonrasında Kars’ın Osmanlı sınırlarından koparılmasıyla Ahıska Türkiye sınırından bir hayli uzakta kaldı. Bu dönemde Kuzey DoÄŸu Anadolu’dan Ahıska bölgesine doÄŸru bir Ermeni göçü yaÅŸandı.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 07.05.2008 tarihinde Hale tarafından, Büyük Türk Tarihi | Türk Kültürü - Gelenekler ve El Sanatlarımız bölümünde paylaşılmıştır ve 1377 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türk Toplulukları | Ahıska Türkleri - Sürgünde 47 Yıl Tutulan Türkler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...