Türk Süsleme Sanatında Desen Ve Motif | Süslemenin OluÅŸumu Ve Motifler – Türk Süslemesinde Kullanılan Bazı Kelimeler Ve Anlamları

Türk Süsleme Sanatında Desen Ve Motif

Süslemecilik insanlık tarihi ile beraber baÅŸlar. Kendini, yaÅŸadığı ortamı ve kullandığı eÅŸyayı göze en hoÅŸ gelecek ÅŸekilde süslemek, onu sanat anlayışı ile biçimlendirmek, insanoÄŸlunun adeta doÄŸal bir tutkusudur denilebilir. GelmiÅŸ geçmiÅŸ uygarlıkların arasında, süsleme sanatları en olgun ve seçkin bir seviyeye ulaÅŸmış milletlerden biri de şüphesiz Türklerdir. Türkler, Orta Asya’dan baÅŸlayarak yakın doÄŸuyu da içine alan milli sanat kültürünü yıllardan beri Anadolu ve Trakya’da çok baÅŸarılı bir ÅŸekilde yürütmüştür.

Orta Asya ve Uzak DoÄŸu Etkileri: Uygur, Hun ve Çin sanat anlayışlarının izleri, Türk SüslemeciliÄŸinden hiçbir zaman kaybolmamıştır denilebilir. Birçok motif ve desenin kökenlerini özellikle Uygur resimlerinde aramak yanlış olmaz. BaÅŸta on bir ve on ikinci yüzyıl Ä°ran Selçuklularının kendilerine öz kavramları, Ä°lhanlıların parlak ve atak sanat anlayışları, Timurluların ince ve zarif sanat görüşleri Memlukluların, Celayirlilerin, Muzafferilerin, Akkoyunlu ve Karakoyunlu Türkmenlerinin ve nihayet Safavilerin süsleme sanatlarında gösterdikleri baÅŸarılı buluÅŸların, Türk Süslemesinin oluÅŸmasında büyük rol oynadığı kesin olarak kabul edilebilir. Türk süslemelerinde görülen diÄŸer bir etki de Yakın doÄŸu ve Anadolu’da hakimiyetlerini sürdürmüş olan eski uygarlıkların izleridir. ÖrneÄŸin; Helenistik çağın, Hititlerin, Sümerlerin, Sasanilerin ve Bizans’ın sanat kavramlarını bir karşılaÅŸtırma zemini olarak göstermek mümkündür.

Yöresel etkiler: İklimler, doğa örtüleri, imparatorluğun o yere verdiği önem ve ihtiyaç, çeşitli bölgelerde paralel üsluplar ve ekoller oluşturmuştur. Örneğin; Bağdat, Musul, Tebriz, Diyarbakır, Orta Anadolu (Konya, Kayseri ve Sivas), Amasya, İstanbul, Bursa, Edirne ekolleri kendilerine özgü özellikler taşıyan süslemelerle doludur. Bu etkilerin yanı sıra, her devrin kendine göre değişen bir sanat kültürü anlayışı da göze çarpmaktadır. Yeni icatlar ve keşifler, batı dünyası ile ilişkilerin çoğalması Türk süslemeciliğine yeni renkler, motifler, desenler getirmiştir.

Bu açıdan ele alındığında süslememizin tarihsel gelişimi beş bölüm üzerinden programlanabilir.

1. On altıncı yüzyıldan evvelki süslemeler.

2. On üç ve on dördüncü yüzyıl, Selçuklu ve Beylikler dönemi süslemeleri,

3. Osmanlı erken devir ve on beşinci yüzyıl süslemeleri.

4. On altıncı yüzyıl ve on yedinci yüzyılın ilk yarısının süslemeleri ki bu dönemde sanatımız doruğuna ulaşmış ve her dalında çok başarılı olmuştur. Böylece bu bölüm süslemeciliğimiz -klâsik devir- olarak tanımlanmaktadır.

5. Türk Rokokosu- başlığı altında toplanan on sekiz ve on dokuzuncu yüzyıl süslemeleri.

Türk Süslemeciliğinin bu tarihi gelişimi zaman içerisinde kendi köken, gelenek ve yorumlarına sıkı sıkıya bağlı kalarak İslam dünyasında seçkin bir yeri bulunduğu ne kadar gerçekse, bu gelişmede İslam düşüncesine de önemle sadık kaldığını belirtmek de o kadar yerinde olur.

Süslemenin Oluşumu Ve Motifler

Süsleme genel anlamda şöyle tarif edilebilir: Resim sanatının bir kolu olup, belirli bir yerin, eşyanın, abidenin daha da güzelleştirilmesi için üslup kazandırılmış şekil, resim ve motiflerle değerlendirilmesidir. Demek ki ana teması desen, deseni de oluşturan motiflerdir. Türk süslemesinin zenginliği motif çeşitlerinin bolluğu ve motiflerinin son derece estetik bir yapıya sahip oluşlarından ileri gelmekledir. Yüzyıllar boyu devam eden geleneklerle yoğrulmuş olarak dekoratif sanatlarımızın ileri bir düzeye ulaşmasını sağlamışlardır. Bu denli bir oluşumun nedenlerinden birini de Türk sanatkârının, dini yasaklar nedeniyle resim ve heykel sanatlarında kısıtlanmasında, benliğini süsleme sanatları kanalıyla korumaya çalışmasında aramak gereklidir.

Hayal gücünü bu sahalarda sürdürerek bazen ileri derecede bir stilizasyona, bazen ise soyutlamaya kadar giden, modası geçmeyen yapıtlar meydana getirmiştir. Örneğin; Selvi ağacı motifinin yanı sıra, aynı büyüklükte bir gül motifini işleyerek ölçü birimini ortadan kaldırması gibi. Ayrıca süslemede, doğanın güzelliği ve verdiği ilham göz önüne alınacak olursa, yüzyıllar boyu kendilerine en güzel yöreleri yurt edinen Türk insanının, gerçek bir sanatçı olarak, doğayı aynen taklit etmek yerine onu üsluplandırarak uygulamayı doğru bulduğu görülür.

Türk motifleri, tahminlerin üstünde olağanüstü geniş bir konudur. Kendi çalışma ve araştırmalarımızın oranında bu bin bir çeşit motifleri ve oluşturdukları desenleri, on ana kol altında yorumlamayı ve programlamayı uygun buluyoruz.

1. Bitkisel motifler
2. Hayvansal motifler
3. Geometrik ve sembolik motifler
4. Geçmeler
5. Mimari ve insan yapısı formlardan esinlenen motifler
6. DoÄŸadan stilize edilen motifler
7. Barok, ampir ve rokoko motifler
8. Yazının dekor ve motif olarak kullanılması
9. İnsan, giysilerinin ve takılarının motifleri

Bakınız, Türk Kültürü ve El Sanatlarımız

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 23.06.2011 tarihinde Hale tarafından, Türk Kültürü ve El Sanatlarımız bölümünde paylaşılmıştır ve 663 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 12 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Türk Süsleme Sanatında Desen Ve Motif | Süslemenin Oluşumu Ve Motifler - Türk Süslemesinde Kullanılan Bazı Kelimeler Ve Anlamları orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...