Tacik Dili | Tacik Alfabesi – Arap – Latin Ve Kiril Alfabelerinin Farklı Sürümleri Ä°le Toplam Üç Ayrı Yazı Sistemi

Tacik Dili – Tacik Alfabesi

Tacikçe, tarih boyunca Arap, Latin ve Kiril alfabelerinin farklı sürümleri ile toplam üç ayrı yazı sistemi ile yazılmıştır.

Tacikçeye ait kullanılan herhangi bir sürüm, Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede, F ars-Arap alfabesi, Kiril alfabesi, Latin alfabesi olarak gösterilmektedir.

Herhangi bir alfabenin kullanışı genellikle Tacikistan tarihi ile iliÅŸkilendirilmiÅŸtir. Önce Arap alfabesi, daha sonra kısa bir süreliÄŸine Latin alfabesi ve ondan sonra Kiril alfabesi kullanılmıştır. Kiril alfabesi bugüne kadar Tacikistan’da en çok kullanılan yazı sistemidir. Mamafîh Tacikistan, bazı koÅŸullar tamamlandıktan sonra, Kiril alfabesinden Fars-Arap sistemine döneceÄŸini ilan ederek Ä°ran ve Afganistan (Farsça konuÅŸan ülkeler) ile daha yakın kültürel baÄŸlar kurmayı amaçlamaktadır.

1929’da Tacik Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin arması. Tacik Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (üstten alta) Latin Tacikçe, Fars-Arap Tacikçe ve Kiril Tacikçe’de yazılıyor.

Siyasî bağlamı

Sovyetler BirliÄŸi’nin parçalanmasıyla bağımsızlıklarını ilan eden birçok devlet gibi, Tacikistan’da da kullanılan yazı sistemin deÄŸiÅŸimi, ve bu konu hakkındaki tartışmalar, siyasî temalara yakın bir baÄŸa sahip olmuÅŸtur. Basit terimlerle, Kiril alfabesinin uygulamasından itibaren Latin alfabesi kullanılmamasına karşın, Latin alfabesi Turancılar tarafından savunulmaktadır, çünkü Turancılar, Tacikistan’ın diÄŸer Türki Cumhuriyetleri ile daha yakın olmasını amaçlamaktadırlar. Fars-Arap alfabesi, muhafazakârlar, Ä°slamcılar ve Tacikistan’ı Ä°ran’a ve Fars mirasına daha yakın getirmek isteyen kiÅŸiler tarafından savunulmaktadır. Åžu anki de facto standartına göre, Kiril alfabesi, statükoyu saÄŸlamak isteyenler ve Tacikistan’ın Rusya’dan uzaklaÅŸmasını istemeyenler tarafından savunulmaktadır.

Tarih

Tacikistan’da Ä°slam’ın etkisine raÄŸmen, 1920li yıllara kadar, Tacikçe, Fars-Arap alfabesi ile yazılmıştır. Bu zamana kadar, bu dil ayrı bir dil olarak düşünülmedi ve sadece Fars dili olarak tanımlanıldı. Sovyet BirliÄŸi 1923-1927 arası Fars-Arap sistemini basitlendirmeye baÅŸladılar. 1927’de Sovyetler, Tacikçe’nin yazı sistemini temeli Latin alfabesi olan bir sistemle deÄŸiÅŸtirdiler. SSCB’liler, okuryazarlık sayısını artırmak ve Tacikistan’ı, büyük kısmı Müslüman olan Orta Asya’dan uzaklaÅŸtırmak amacıyla Latin yazı sistemini uygulamaya koydular. Pratiksel düşünceler de bu deÄŸiÅŸimin uygulanmasını etkiledi. Fars-Arap alfabesi, abcad yazı sistemine sahip olmasına raÄŸmen, Tacikçe’nin ünlü harflerini göstermek için yeterince harfi yoktur. Ayrıca, Fars-Arap alfabesini öğrenmek daha zordur, çünkü harfleri konumlarına baÄŸlı olarak ayrı ÅŸekillere sahip olmaktadır.

Bu, Nisan 1928’de Romanizasyon Kararnamesi tarafından kanun haline getirildi.Tacikçe’nin Latin sürümünün temeli, amacı birleÅŸmiÅŸ Türk alfabesini yaratmak (Tacikçe bir Türk dili olmamasına karşın) Türkofon bilim adamların eserleriydi. Bununla hedeflenen okur yazar oranını bir kampanya ile yükseltmekti. Bu kampanya ile istenilen hedefe 20. yüzyılın ortalarında ulaşıldı.
Orta Asya’nın <>sı ile, 1930lu yıllarının son senelerinde Kiril yazı sistemi uygulanıldı. 1980li yılların sonlarına kadar özerk Tacikistan Cumhuriyeti’nde Kiril alfabesi kullanıldı. 1989’da, Tacik milliyetçiliÄŸi nedeniyle, Tacikçe’yi resmî dili olarak tanımlayan bir kanun yürürlüğe konuldu. Ayrıca bu kanun, Tacikçe kelimesinden sonra <> kelimesini koyarak, Tacikçe’yi Farsça ile resmî olarak eÅŸit hale getirdi.

Fars-Arap yazı sistemi, eÄŸitime ve genel hayata uygulanmayla hayata geçirildi. Ancak 1993’te Tacikistan Ä°slamî Rönesans Partisi’nin yasaklanılması, Fars-Arap sisteminin uygulanılmasını yavaÅŸlandırdı. 1999’da <> kelimesi, millî dil kanunundan çıkarıldı. 2004 itibarıyla, de-facto olarak kullanılan standart, Kiril alfabesinin Tacikçe sürümüdür ve 1996 itibarıyla çok az kiÅŸi Fars-Arap alfabesini okuyabilir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 23.10.2009 tarihinde Hale tarafından, Dünya Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 601 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 7 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Tacik Dili | Tacik Alfabesi - Arap - Latin Ve Kiril Alfabelerinin Farklı Sürümleri İle Toplam Üç Ayrı Yazı Sistemi orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...