Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

Mecelle – Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye | 1868-1878 Yılları Arasında Ahmet Cevdet PaÅŸa BaÅŸkanlığındaki Bir Komisyon Tarafından Derlenen Ä°slami ..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 26.03.2011 tarihinde Hale tarafından, Dinimiz Ä°slam | Ä°slam Büyükleri bölümünde paylaşılmıştır ve 1069 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Mecelle – Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye

Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, 1868-1878 yılları arasında Ahmet Cevdet PaÅŸa baÅŸkanlığındaki bir komisyon tarafından derlenen Ä°slami özel hukuk (medeni hukuk) kuralları kodeksidir. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun son yarım yüzyılında ÅŸer’i mahkemelerde hukuki dayanak olarak kullanılmıştır. Bir giriÅŸ 16 bölümden oluÅŸur ve 1851 madde içerir.


Ahmed Cevdet PaÅŸa

Bakınız, Ahmed Cevdet Paşa


Mecelle kendi çağında 13 yüzyıllık İslam fıkıh geleneği üzerinde inşa edildiği halde, maddeler halinde düzenlenmiş analitik ve pozitif bir hukuk sistemi oluşturma çabasıdır.

DoÄŸu Roma Ä°mparatoru Jüstinyen tarafından 6. yüzyılda Konstantinopolis’te hazırlatılan ilk (code civil) derlemesinden sonraki ilk örnek olması özelliÄŸiyle Ä°stanbul’u özel bir konuma kavuÅŸturur. Batı ülkelerinin Medeni Kanun (code civil) geleneÄŸi Büyük Jüstinyen’in 6. yüzyılda hazırlattığı ilk (code civil) düzenlemesine dayanır. Mecelle, Tanzimat Fermanı ile açılan dönemin en önemli kanunu ve Osmanlı modernleÅŸmesinin en önemli anıtlarından biridir. Bu anlamda (modernleÅŸme) olarak adlandırılan istikametin aslında kökü Konstantinopolis’te, yani Ä°stanbul’da olan bir sürecin ihyası olduÄŸunu da gösterir.

Arapça “çok büyük boy kitap” anlamına gelen mecelle,

Fransızca

“1) büyük kitap,
2) hukuk ilkeleri derlemesi” anlamına gelen codex sözcüğünün çevirisi olarak kullanılmıştır.

Türk Medeni Kanunu’na ek olarak çıkarılan 864 sayılı Tatbikat Kanunu’nun 43. maddesiyle 4 Ekim 1926’da Mecelle yürürlükten kaldırılmıştır. Halen Ä°srail devletinde, Müslümanlar arası muamelelerde geçerli hukuk kaynağı olarak kullanılmaktadır.


Mecelle’nin Konuları

99 genel hukuk ilkesini içeren giriÅŸ bölümünden sonra Mecelle ÅŸu konulara deÄŸinir: Büyu’ heeeÄ°car (kira), Kefalet, Havale, Rehin, Emanet, Hibe, Gasp ve Ä°tlaf, Hacir, Ä°krah ve Åžuf’a, Enva-ı Åžirket (ortaklık çeÅŸitleri), Vekâlet, Sulh ve Ä°bra, Ä°krar (borcu kabul etme), Dava, Beyyinat ve Tahlif (kanıt ve delil), Kaza (yargı).

Mecelle’nin Hazırlanması

1868’de sadrazam Âli PaÅŸa Sultan Abdülaziz’e sunduÄŸu ünlü reform tasarısında Fransız Medeni Kanunu’nun aynen çevrilerek benimsenmesini önermiÅŸ, hatta çeviri için bir komisyon kurulmuÅŸtu. Ancak aynı yıl bu projeden vazgeçilerek, Ä°slam medeni hukukunun derlenip modernleÅŸtirilmesi fikri ağırlık kazandı. Adliye Nazırı ve eski Meclis-i Ahkâm-ı Adliye Reisi Ahmet Cevdet PaÅŸa baÅŸkanlığında yedi kiÅŸilik bir heyet bu iÅŸle görevlendirildi. Batı ve DoÄŸu kültürlerine eÅŸit derecede vakıf olan Cevdet PaÅŸa dışında heyet üyeleri, genellikle muhafazakâr ve Ä°slam’ın Hanefi mezhebine baÄŸlı ulemadan oluÅŸuyordu.

Mecelle’nin birinci kitabına ekli olarak yayımlanan mazbataya göre Mecelle fıkıh ilminin dünya iÅŸlerine iliÅŸkin kısmıyla ilgiliydi. Uygar uluslar (milel-i mütemeddine) bu konuyu Medeni Kanun ile çözerken, Osmanlı devletinde bu konuda pek çok kanun ve nizam yapılmıştı.

Bunların eksikleri her ne kadar Ä°slami fıkıh ilminde eksiksiz bir ÅŸekilde giderilmiÅŸ ise de eski içtihat ve fetvaları bir araya getirmek güçtü ve yeni kurulan temyiz mahkemelerinin hakimleri bu kaynaklara yeterince vakıf olmadığından yanlış kararlar verilebiliyordu. Bu nedenle Hanefi mezhebinin saÄŸlam kaynaklarına dayanarak kanun kuvvetinde bir derleme hazırlanmalıydı. Böylece hem ÅŸer’i mahkemeler için güvenilir bir kaynak oluÅŸturulmuÅŸ olacak, hem nizami (laik) mahkemelerde kullanılmak üzere yeni kanunlar çıkarılmasına gerek kalmayacaktı.

Mecelle’nin Genel Hükümleri

Mecelle’nin Genel Kuralları; Ä°lk 100 Madde, (Kelime Anlamlı ve Kısmen Örnekli). 1869–1876 yılları arasında Ahmet Cevdet PaÅŸa baÅŸkanlığındaki bir heyet tarafından bölüm bölüm hazırlanarak kabul edilen, Ä°slam dünyasının ilk ve en önemli medeni kanunu. Bir giriÅŸ ile 16 bölümden oluÅŸmuÅŸtur ve 1851 madde içerir.

Mecelle’nin ilk 99 hükmünden örnekler:

• Beraat-ı zimmet asıldır. Borçlu olmamak asıldır. Borç ileri süren, ispatla mükelleftir.
• Def’-i mefasid celb-i menafiden evladır. Zararın defi, faydanın celbinden evladır.
• Ezmanın tağayyürü ile ahkâm tağayyür eder. Zaman değişince hükümler de değişir.
• Ukudda itibar makasıt ve maaniyedir, elfaz ve mebaniye değildir. Sözleşmenin amaç ve anlamı göz önüne alınır, söz ve yazılışı değil.
• Şekk ile yakin zail olmaz. Kuşku, kesin bilgiyi gidermez.
• Kadim kıdemi üzere terk olunur. Eskiden varolanın (yeni bir etken ortaya çıkmamışsa) aynen devam ettiği varsayılır.
• İçtihat ile içtihat nakzolunmaz. İçtihat içtihatla bozulmaz.
• Zarar-ı ammı def için zarar-ı hass ihtiyar olunur. Özel zarar, genel zarara tercih edilir.
• Alması memnu olan şeyin vermesi dahi memnu olur. Alması hukuka aykırı olanın vermesi de hukuka aykırıdır.
• Beynel tüccar maruf olan şey beynlerinde meşrut gibidir. Ticari örf ve adetler ticari sözleşmelerin şartı gibidir.
• Kelamın i’mali ihmalinden evladır. Söze bir anlam vermek, yok saymaktan iyidir.
• Beyyine hüccet-i müteaddiye ve ikrar hüccet-i kasıradır. Kanıt herkesi, ikrar ise sadece ikrar edeni bağlar.

Açıklamalı Kaynakça

Mecelle, Ali Himmet Berki tarafından yeni harflerle Açıklamalı Mecelle baÅŸlığıyla yayımlanmıştır (Hikmet Y. 1978). Dr. Osman Öztürk’ün Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle (1973) adlı eseri de Mecelle’nin tam metnini içerir.

Ä°stanbul Ãœniversitesi’nde uzun süre mecelle ve medeni hukuk profesörü olan Ebululâ Mardin’nin Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet PaÅŸa adlı kitabı (1945, 1996), konuya iliÅŸkin en ciddi kaynaklardan biridir.

Ömer Nasuhi Bilmen’in Hukuku Ä°slamiye ve Istılahat-ı Fıkhiye Kamusu (1955) Osmanlı hukuku konusundaki temel baÅŸvuru kitabıdır. Rum asıllı Hariciye Nazırlarından, Girit Valisi ve Mekteb-i Hukuk hocalarından Sava PaÅŸa’nın Ä°slam Hukuku Nazariyatı Hakkında bir Etüd (çev. Baha Arıkan, 2 cilt, 1955) adlı kitabı, Batılı düşünce sistematiÄŸi çerçevesinde Ä°slam özel hukukunu ele alan çok deÄŸerli bir incelemedir.

Bakınız, Osmanlı Tarihçileri – Müverrihleri | Osmanlı Tarihçileri Ve Eserleri

Osmanlı Vakanüvislerinin Eserleri

.

(Visited 4 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 26.03.2011 tarihinde Hale tarafından, Dinimiz Ä°slam | Ä°slam Büyükleri bölümünde paylaşılmıştır ve 1069 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Mecelle - Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye | 1868-1878 Yılları Arasında Ahmet Cevdet Paşa Başkanlığındaki Bir Komisyon Tarafından Derlenen İslami Özel Hukuk - Medeni Hukuk Kuralları Kodeksi – İslam Hukuku orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki Makale1922 Ä°zmir Yangını - Büyük Ä°zmir Yangını | 13 Eylül 1922 Günü Basmane'de BaÅŸlayan Ve Dört Gün Sürerek Ä°zmir Åžehir Merkezini GeniÅŸ Sonraki MakaleBilimsel Devrim Nedir? | Ä°nsan Düşüncesinde Deneyiminde Ve Deney Araçlarında Görülen Topyekün Yenilenmenin Adı

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz