Kütüphane | Belli Sisteme Göre Düzenlenen Kitap Ve Benzeri Materyallerin Toplandığı Saklandığı Okuyucu Araştırmacıların İstifadesine Sunulduğu Yerler..

Kütüphane

Kütüphane, belli bir sisteme göre düzenlenen kitap ve benzeri materyallerin toplandığı, saklandığı, okuyucu ve araÅŸtırmacıların istifadesine sunulduÄŸu yerlerdir. Farsçada ev manasına gelen hane ile Arapçada kitaplar manasına gelen kütüb kelimelerinin birleÅŸmesinden meydana gelen kitaplar evi isim tamlamasındaki tamlama i’sinin düşmesi ve kelimelerin yer deÄŸiÅŸtirerek birleÅŸmesinden meydana gelmiÅŸ, Kütüphane ÅŸeklinde söylenen birleÅŸik bir isimdir. Günümüzde yeni bilimsel materyallerin çeÅŸitlenip çoÄŸalması neticesinde ortaya çıkan, süreli yayın, grafik, sesli ve görüntülü yayınların meydana getirdiÄŸi koleksiyonlardan meydana gelen kütüphaneler de bulunmaktadır.

Bir fikir gayretinin sonucu olarak yazılmış eserleri korumak, toplamak, organize etmek, onları insanların faydalanmasına hazır hale getirmek için kurulmuş olan kütüphaneler, yapılmış ve yapılacak olan bilimsel araştırmaları, zamanımızda ve gelecekteki araştırıcıların yararına en ucuz en çabuk ve kolay şekilde sunulmasını sağlar. Kütüphaneler eğitim ve öğretime de yardımcı olurlar.

Çağdaş tarzda bir kütüphane

İlkokuldan üniversite bitinceye kadar çeşitli okullarda okuyan öğrenciler, öğrencilerin yetişmesinde emek sarf eden öğretmenler,bilimsel ve teknik gelişmeleri takib eden kimseler de kütüphanelerden faydalanmaktadır.

Tarihçe

Efes Harabeleri’ndeki Celsus Kütüphanesi

Asur, Babil ve Hitit medeniyetlerinden günümüze ulaşan ve yazı yazmak için kullanılan kil tabletler çok eski devirlerdeki kitap ve kütüphanecilikle ilgili bilgi vermektedir. Kütüphaneyle ilgili olarak yapılan araştırmalar ve kazılarda elde edilen bilgiler M.Ö. 2400 yıllarına kadar uzanmaktadır.

Asur Devleti Hükümdarı Asurbanipal tarafından M.Ö. 625 yılında kurulan Ninova Kütüphanesi bilinen en eski kütüphanedir. Yapılan kazılar neticesinde elde edilen ve bu kütüphanede bulunan çivi yazısıyla yazılmış kil tabletlerden 20.000 kadarı bugün Ä°ngiltere’deki British Museum koleksiyonları arasında yer almaktadır. Son zamanlarda Irak’ta yapılan kazılar, Nippur civarında Milattan 3000 sene öncesine ait olduÄŸu tahmin edilen zengin bir kütüphanenin enkazını ortaya çıkarmıştır.

Mısır Hükümdarı S. Ptolemeus tarafından M.Ö. 3. yüzyılın ilk yarısında kurulmuÅŸ olan Ä°skenderiye Kütüphanesi devrinin en büyük kütüphanesidir. Bu kütüphanede 700.000’e yakın papirüs tomarıyla porşömen bulunuyordu. Sezar’ın M.Ö. 47’de Ä°skenderiye’yi iÅŸgali sırasında büyük ölçüde zarar gören kütüphane M.S. 391 senesinde Mısır piskoposunun emriyle tamamen ortadan kaldırılmıştır. M.Ö. 165’te kurulmuÅŸ olan Pergamon (Bergama) Kütüphanesi, Roma’daki Bibliotheca Ulphia ve M.S. 355’te Büyük Konstantin (Constantinus I.)’in Ä°stanbul’da kurduÄŸu imparatorluk kütüphaneleri ilk çaÄŸların önemli kütüphaneleri arasında yer almaktadır. Orta ÇaÄŸ’da manastırlarda kitap sayısı 1000’i geçmeyen küçük kütüphaneler kuruldu.

Daha önce Çinliler tarafından keşfedilen matbaa, Türkler ve Müslüman Araplar tarafından geliştirilerek kullanıldı.

Abbasiler döneminde BaÄŸdat’ta “Beytü’l-Hikme” adında Dünyanın en büyük kütüphanesi kuruldu. İçerisinde 1.000.000 ‘dan fazla kitap mevcuttur

On beÅŸinci yüzyıldan itibaren Avrupa’da birtakım ilmi ve teknik geliÅŸmeler baÅŸlayınca Endülüslü Müslümanlardan matbaayı alan ve bazı baskı teknikleri geliÅŸtiren Avrupalılar kitap basımına önem verdiler. Bu sebeple kütüphaneler de yaygınlaÅŸtı. 17. ve 18. yüzyılda büyüyen özel koleksiyonlar Fransa’da Bibliotheque National, Ä°ngiltere’de British Museum, ABD’nin Washington ÅŸehrinde Kongre Kütüphanesi (Library of Congress) ve Seattle Halk Kütüphanesi gibi dünyanın en zengin kütüphaneleri ortaya çıktı. Moskova’daki Milli kütüphane hüviyetindeki Lenin Kütüphanesi ise 1917’de kuruldu. DiÄŸer bazı ülkelerde de milli kütüphaneler ve üniversite kütüphaneleri kuruldu.

British Museum okuma salonu, Londra

Türkiye’de Kütüphane

Osmanlıların ilk dönemlerinde kütüphaneler cami, medrese, imaret ve tekke gibi hayır kurumlarının bünyesinde kuruldu. Daha sonra müstakil ve düzenli kütüphaneler kurularak ilim mirası sonraki nesillere nakledildi. Vakıflar tarafından kurulan bu kütüphanelerin idare ve hizmet verme şekilleri vakıf kurucuları tarafından hazırlanan vakfiyelerde tesbit edildi. Bu vakfiyelerde yalnız vakfedilen bina gelirleri ve kitap sayısı değil çalışacak elemanların özellikleri, kütüphanenin hizmet verme süresi, kataloglama ve denetim işlerinin nasıl yapılacağı, okuyuculara nasıl davranılacağı bile tesbit edilmişti.

Osmanlılar döneminde ilk kütüphane Osman Bey zamanında Ä°znik’te, ikincisi ise Edirne’de Lala Åžahin PaÅŸa tarafından kuruldu. Yıldırım Bayezid Han zamanında Bursa’da Eyne Subaşı Medresesinin üst katında bir kütüphane ile Eyne Subaşının Balıkesir’de yaptırdığı medresede bir kütüphane kuruldu. Fatih Sultan Mehmed Han Ä°stanbul’u fethettikten sonra çeÅŸitli imar faaliyetleri arasında önemli kütüphaneler yaptırdı. Ayasofya yakınında yaptırdığı ilk medresenin yanında halka açık bir kütüphane kurdurdu. Fatih Camii Külliyesi içinde yaptırdığı kütüphane, Zeyrek Camii Kütüphanesi, Eyüp Sultan Camii yanındaki kütüphaneler bu kütüphanelerin en meÅŸhurlarıdır.

Daha sonraki padiÅŸahlar tarafından Ä°stanbul’un yanında Amasya, Edirne, Bursa, Manisa,Trabzon ve baÅŸka ÅŸehirlerde de kütüphaneler kuruldu. Topkapı Sarayı bünyesinde kurulan , Ayasofya, Süleymaniye, Åžehzadebaşı ve Bayezid kütüphaneleri zenginleÅŸtirilerek zamanımıza kadar gelmiÅŸlerdir. Cumhuriyet döneminde 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla vakıf kütüphanelerindeki koleksiyonlar, 1927’de çıkan kanunla tekke ve zaviyelerde bulunan eserler Maarif Vekaletine (Milli EÄŸitim Bakanlığına) baÄŸlı kütüphanelere devredildi. Maarif Vekaletine baÄŸlı olarak faaliyet gösteren Kütüphaneler Müdürlüğü 1960’da genel müdürlük oldu. Kültür Bakanlığının kurulmasından sonra bu bakanlığa baÄŸlandı. Günümüzde devlete baÄŸlı ve özel olarak faaliyet gösteren 812 kütüphane bulunmaktadır. Bu kütüphanelerdeki kitap sayısı 10 milyonun üzerindedir. ÇeÅŸitli il ve ilçelerdeki yazma eserler, halk ve çocuk kütüphaneleri Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğüne baÄŸlıdır.

Eğitim ve öğretimin bölünmez bir parçası olan kütüphaneler özel mahiyette yapılan bina ve bölümlerde kurulmuştur. Genellikle ortada uzun bir koridorun, yanlarda okuma odalarının ve kitapların muhafaza edildiği odaların yer aldığı kütüphanelerde dinlenme ve diğer ihtiyaçların karşılandığı özel bölümler yer almıştır. Kitaplar her ilim dalına veya belli konulara göre tasnif edilmiş ve fihristleri düzenlenmiştir. Bu fihristler (kataloglar) kütüphanedeki kitaplardan kolayca istifade edebilmek için hazırlanmıştır.

Kütüphanelerde genellikle şu personele görev verilmiştir:

Hazin (hafız-ı kütüB): Kütüphanenin ilmi ve idari işlerini yürüten, yüksek ilmi kariyere sahip vazifelidir.

Mütercimler: Diğer dillerde yazılan kitapları kendi dillerine tercüme eden kimselerdir.

Müstensihler: Yeni çıkan bir kitaptan başka nüshalar yazmakla vazifelendirilmiş yazısı güzel, kusursuz ve titiz kimselerdir.

Mücellidler: Kütüphanelerde bulunan ciltsiz veya ciltleri yıpranmış kitapları ciltlemekle vazifeli kimselerdir.

Münaviller: Kütüphanelerde kitap bulma tekniğini bilmeyen okuyuculara, kitapların raflardaki yerini göstermek veya kitapları dolaplardan alıp, okuyuculara getirmekle vazifeli kimselerdir. Bu vazifelilerden başka kütüphanelerin temizliği, döşemesi ve bazı hizmetlerini yürüten başka vazifeliler de vardır.

İskenderiye kütüphanesi

Kütüphaneler hizmet şekillerine göre; milli kütüphaneler, umumi veya halk kütüphaneleri, çocuk kütüphaneleri, okul kütüphaneleri, üniversite kütüphaneleri, özel kütüphaneler, şehir kütüphaneleri ve gezici kütüphaneler diye kısımlara ayrılabilir. Bunlar dışında yazma eser koleksiyonlarına sahip kütüphaneler de vardır.

Türkçe, Farsça ve Arapça el yazmalarının en zengin koleksiyonları Türkiye’de özellikle Ä°stanbul’daki kütüphanelerde bulunmaktadır. 150.000 yazma kitabı, mikrofilm atölyeleri ve modern tesisleriyle Süleymaniye Kütüphanesi bütün yazma eser kütüphanelerinin önde gelenidir. Ayrıca cami ve diÄŸer yerlerdeki yazma kitaplar da Süleymaniye Kütüphanesinde toplanmıştır. Bayezid Devlet Kütüphanesi, Millet Kütüphanesi, Ä°stanbul Ãœniversitesi Merkez Kütüphanesi, atıf Efendi Kütüphanesi, Hacı Selim AÄŸa, Köprülü ve Ragıb PaÅŸa kütüphaneleri de yazma eser bakımından zengin kütüphanelerimizdir.

Yüzyıllar boyunca yazılan ve bugün basılan milyonlarca kitap kütüphanelerimizi doldurmaktadır. Ancak Osmanlılar ve daha önceki devirlerde yazılmış olan kitapları okuyacak ve anlayacak pek az kimse kaldığı ve günümüzdeki teknolojik gelişmeler neticesinde ortaya çıkan sesli ve görüntülü yayınlara fazla rağbet gösterildiği için kütüphanelerden faydalanan kimseler azalmıştır.

Vancouver halk kütüphanesi

Bakınız, Kütüphane Sistemleri | LCC Kongre Kütüphanesi Sınıflandırma Sistemi – Dewey Ondalık Sınıflandırma – SFX – Yazılım

Sayısal – Dijital Kütüphane Nedir? | Kaynaklarının Önemli Bir Kısmına Bilgisayar Ortamında Ulaşılabilen Kütüphane Türü

Halk Kütüphanesi Nedir? | Kaynaklarının Önemli Bir Kısmına Bilgisayar Ortamında Ulaşılabilen Kütüphane Türü

Akademik Kütüphane Nedir? | Üniversite Ve Yüksek Eğitim Kurumlarına Hizmet Veren Kütüphaneler

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 06.09.2009 tarihinde Hale tarafından, Dünya Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 2209 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Kütüphane | Belli Sisteme Göre Düzenlenen Kitap Ve Benzeri Materyallerin Toplandığı Saklandığı Okuyucu Araştırmacıların İstifadesine Sunulduğu Yerler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...