Kurtuluş Savaşı Ve İstiklal Mahkemeleri Dönemi Hukukçuları

Kurtuluş Savaşı Ve İstiklal Mahkemeleri Dönemi Hukukçuları

Mondoros ateÅŸkes anlaÅŸması Osmanlı Devletini küçültmek ve Türk halkının topraklarını paylaÅŸmak esasına dayalı idi. Ãœlke Ä°ngiliz, Yunan, Fransız, Ä°talyan devletleri tarafından iÅŸgal edilmiÅŸti. Mustafa Kemal ve arkadaÅŸları ulusa dayalı, meclisin en büyük erk kabul edildiÄŸi düzenli ordu esasına dayalı KurtuluÅŸ Savaşı hareketini baÅŸlatmaları ile iÅŸgal hali ortadan kaldırıldı.KurtuluÅŸ Savaşı’na en büyük siyasal ve hukuksal kaynaklık eden belge Amasya Tamimi dir. Türkiye Büyük Millet Meclisi KurtuluÅŸ Savaşı‘nın merkezi idi. Bu dönemde ülkede (padiÅŸahın Ä°stanbul’unu saymazsak) meclis hükümeti ve idaresi vardı. Yasama-yürütme yargı erkleri Meclise aitti. KurtuluÅŸ Savaşı sırasında asker kaçaklarını , talan ve anarÅŸiyi engellemek için kurulan Ä°stiklal Mahkemeleri de Meclis’in içinden çıkmıştır. Meclise karşı sorumlu olan bu mahkemeler, savaÅŸ koÅŸullarında çalışmışlardır. Bu mahkemeler “Ä°stiklal Mahkemeleri TeÅŸkili Hakkında Heyet-i Umumiye Kararı “ adlı 18 Eylül l920 tarihli ve 45 nolu Meclis kararıyla kurulmuÅŸlardır. Toplu mahkeme olan istiklal mahkemeleri, genellikle gezici mahkemelerdir.Olayın olduÄŸu yer yanı sıra sanıkların yakalandığı yerlere giderek süratli bir ÅŸekilde yargılama yapan bu mahkemelerin kararları genellikle kesindi ve kararın infazı da geciktirilmeksizin yapılmaktaydı. Ä°stiklal Mahkemeleri KurtuluÅŸ Savaşı sırasında asker toplama, erzak ve silah toplama buyruklarının yerine getirilmesi yönünde de hizmet verdi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara

TBMM ‘nin Ankara’da Ulus semtinde bulunan ilk binası o tarihte Ä°stiklal Mahkemesi olarak da kullanılmıştır. Ä°stiklal Mahkemeleri KurtuluÅŸ Savaşının kazanılmasından sonra da çalışmalarına devam etmiÅŸtir. Dinci ayaklanmaların yoÄŸun yaÅŸandığı Cumhuriyetin ilk yıllarında bu mahkemeler devrimi koruyan çehreye bürünmüşlerdir. Ä°stiklal Mahkemeleri Atatürk’ e suikast davalarında da ses getiren kararlar vermiÅŸlerdir.

Nitekim Atatürk’e Ä°zmir’de yapılmak istenen suikast ortaya çıkarılınca , Ä°zmir’e Ä°stiklal Mahkemesi gönderilerek sanıkların yargılanması yapıldı. Åžeyh Sait ayaklanmalarını kovuÅŸturan Diyarbakır ve Ankara Ä°stiklal Mahkemeleri çeÅŸitli idam kararları verdi. Bu kararlar bugün anti laik çevrelerce kıyasıya eleÅŸtirilmektedir.Bu mahkemelerin ayaklanmadan sonra Meclisin 117 nolu kararıyla kurulmaları doÄŸal yargıç ilkesine aykırı olmasıyla da çeÅŸitli çevrelerce ele alınmıştır. Bunun yanısıra Ä°stiklal Mahkemeleri çoÄŸu zaman Harp Divanı olarak çalışmaları nedeniyle de eleÅŸtirilmiÅŸlerdir. Mahkemenin oluÅŸumunda hukukçuların bazen hiç olmaması çoÄŸu zaman da hukukçu üyenin azınlıkta kalacak sayıda olması bu mahkemelere getirilen bir diÄŸer önemli eleÅŸtiri olmuÅŸtur. Hukuk devrimi ile birlikte Ä°stiklal Mahkemeleri yerini hukuk tahsili yapmış yargıçlardan oluÅŸan mahkemelere bırakmıştır. Ancak asker üyelerin mahkemelerde yer alması geleneÄŸi ile, askeri mahkemeler geleneÄŸi hukuk hayatımızda Ä°stiklal Mahkemelerinin uzantısı olarak devam etmektedir.

Ali Çetinkaya

Ali BEY (Çetinkaya)

(d. 1878, Afyon – ö. 21 Åžubat 1949, Ä°stanbul), asker ve siyaset adamı.

KurtuluÅŸ Savaşı’nda Ayvalık’ta ilk direniÅŸi örgütlemiÅŸ, Cumhuriyet döneminde bayındırlık ve ulaÅŸtırma bakanlığı yapmıştır. Afyon Rüştiyesi’nde ve Bursa Askeri Ä°dadisi’nde okudu. 1898’de Mekteb-i Harbiye’yi bitirdi. Makedonya ve Arnavutluk’ta çetecilere karşı yapılan savaÅŸlara katıldı. 1907’de Manastır’da ittihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi, cemiyetin örgütlenmesinde rol oynadı. II. MeÅŸrutiyet’in ilanından (1908) sonra Bulgar çetecilerine karşı gönderilen güçlerin komutanlığım yaptı. Trablusgarp Savaşı’nda (1911-12) Derne’de Ä°talyanlara karşı çarpıştı. I. Dünya Savaşı’nda Irak, Kafkasya ve Makedonya cephelerinde görev aldı. 1917’de kaymakam (yarbay) oldu. Mondros Mütarekesi’nin (30 Ekim 1918) ardından Ayvalık bölgesindeki 72. Alay komutanlığına atandı. 29 Mayıs 1929’da Ayvalık’ı iÅŸgal eden Yunanlılara karşı ilk direniÅŸi baÅŸlattı ve halkın da direniÅŸe katılmasını saÄŸlayarak Ayvalık cephesini oluÅŸturdu. Ocak 1920’de Ä°stanbul’da toplanan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’na Afyon mebusu olarak katıldı. Ä°ngilizlerin 16 Mart 1920’de Ä°stanbul’u iÅŸgal etmelerinden sonra Malta’ya sürüldü. 1921’de serbest bırakılın ca Ankara’ya gitti ve Afyonkarahisar milletvekili olarak TBMM’ye katılarak Müdafaa-i Hukuk grubunda yer aldı. Halk Fırkasi’nın (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi) meclis grubu baÅŸkan vekilliÄŸini yaptı. 1925’te TBMM’de tartıştığı Ardahan milletvekili Halit Pasa’yı vurdu. Aynı yıl Ankara Ä°stiklal Mahkemesi baÅŸkanlığına getirildi. Bu mahkeme 1926’da Mustafa Kemal’e Ä°zmir’de düzenlenen suikast ile ilgili görülen Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TpCF) kurucuları ile eski Ä°ttihatçıları da yargıladı. Çetinkaya 16 Åžubat 1934’te nafia vekilliÄŸine (bayındırlık bakanlığı) atandı ve bu görevi 3 Nisan 1939’a deÄŸin, 6. ve 7. Ä°nönü, l. ve 2. Bayar, l. Refik Saydam hükümetlerinde sürdürdü. 3 Nisan 1939’da kurulan 2. Refik Saydam hükümeti döneminde ilk kez oluÅŸturulan muhabere ve münakale vekilliÄŸine (ulaÅŸtırma bakanlığı) getirildi. 20 Kasım 1940’ta bu görevden ayrılan Çetinkaya, ölümüne deÄŸin Afyon karahisar milletvekilliÄŸini sürdürdü.

Ankara Istiklal Mahkemeleri Üyeleri: Kiliç Ali Bey, Ali Bey(Çetinkaya), Necip Ali Bey ve Resit Galip Bey (Aydin)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara Ä°stiklal Mahkemesi mücadelesinde yalnız Allah’tan korkar

Kılıç Ali Paşa

Kılıç Ali Paşa

Kılıç Ali olarak tanınan asker kökenli, ilk mecliste görev almış, mebusluk (milletvekillik) yapmıştır. Kuruluşundan bu yana ağırlığını ve kişiliğini İstiklal Mahkemesi olgusuna ve devrimin ilkelerine damga gibi vurmuş hakimlerdendir.Uzun yıllar İstiklal Mahkemelerinde başkanlık yapmıştır.

Kılıç Ali Mustafa Kemal Atatürk’ün daima yanında yer almıştır. KurtuluÅŸ Savaşı sırasında ve Cumhuriyetin inÅŸası sırasında olduÄŸu gibi hastalığında da Atatürk’ün yanından ayrılmamıştır. Atatürk’ün hastalığının en ağır dönemlerinde ailesini ve iÅŸini bırakarak Dolmabahçe Sarayı’nda onun yanından ayrılmamıştır. Atatürk’ün ölümü ile birlikte Ä°stanbul’a taşınmış, yalnızlık duygusuyla bunalımın eÅŸiÄŸine gelmiÅŸ , kimseyle görüşmemeye baÅŸlamıştır. Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı , dostu onun ölümüyle birlikte adeta giderek yok olmaya baÅŸlamıştır. Uzun matemden sonra hayata yeniden baÄŸlanan Kılıç Ali tavrı ve fikirleriyle Atatürk Türkiye’sinin en önemli ismi olarak yaÅŸamış ve ölmüştür. Tarihe KurtuluÅŸ Savaşı kazanımlarını koruyan, vatanını seven, Atatürk’ün dostu bir devlet ve hukuk adamı olarak geçmiÅŸtir.

Hıyanet-i Vataniye Kanunu Ve İstiklâl Mahkemeleri Kurulması hakkında detaylı bilgi için lütfen aşağıdaki linki tıklayınız.

İstiklal Mahkemeleri Kurulması

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 08.02.2009 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 828 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Kurtuluş Savaşı Ve İstiklal Mahkemeleri Dönemi Hukukçuları orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...