Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

Kelt Mitolojisi | Tarihi Kaynaklar – Kelt Mitolojisinin Dalları – Julius Sezar’ın Kelt Dini Ãœzerine Yorumları – Kelt Tanrıları – Keltlerde Tapınma..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 04.10.2008 tarihinde Hale tarafından, Felsefe - Arkeoloji - Mitoloji ve Efsaneler bölümünde paylaşılmıştır ve 2088 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Kelt Mitolojisi

Kelt Mitolojisi en yalın tanımıyla, Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı keltlerinin diniydi. Demir Çağı’ndaki diÄŸer Avrupalılar gibi, erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dini yapıyı benimsemiÅŸlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletiÅŸimi olan Galyalıların ve Ä°ber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma Ä°mparatorluÄŸu altında devam edememiÅŸ, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuÅŸ ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmiÅŸlerdir. Ä°ronik bir ÅŸekilde, bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeÅŸitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaÅŸmıştır. Bir baÅŸka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuÅŸ olan Keltler Demir Çağı’ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmiÅŸlerdir. Bu iletilebilmiÅŸ kısım genellikle Orta ÇaÄŸ’da kaydedilmiÅŸ, yazılmıştır.


Tarihi Kaynaklar

Galya dilinde yazılmış materyallerin azlığı nedeniyle pagan Keltlerde okuma yazmanın pek yaygın olmadığı düşünülmektedir, her ne kadar Galya dilinin Yunan, Latin ve Kuzey İtalik alfabelerini kullanan bir yazı(lı) çeşidi de kullanılmış olsa da. Sezar Galyalılarda okuma yazmanın var olduğu belirtse de, bu halkın din adamları olan druidlerin dini öneme sahip çeşitli parçaları (ayetleri) yazarak kaydetmelerinin yasak olduğunu da belirtmiştir. (Sezar, De Bello Gallico 6.14)

Roma fethettiği yerlerde druidlerin gücünü bozmakla kalmadı, yaygın bir kitabe alışkanlığı getirdi; hatta Galya (bugünkü Fransa), Britanya ve diğer eskiden (veya hâlâ) Keltik konuşulan bölgelerde keşfedilmiş tanrılara dair kitabelerin çoğunluğunun Romalıların fethinden sonra yapıldığı ortaya çıkmıştır.

Ä°rlanda ve bugünkü Galler’in bölümlerinde yaÅŸayan erken dönemdeki Keltler ise kısa yazınları (çoÄŸunlukla kiÅŸi isimleri) kaydetmek için Ogham alfabesini kullanmışlarsa da, Romalılar tarafından fethedilmemiÅŸ bölgelerde Hristiyanlık’ın geliÅŸine ve yayılışına kadar daha sofistike yazınlar mevcut deÄŸildi. Aslında, bu yörelerin çoÄŸu mitini ilk kaydedenler Hristiyan rahiplerdir, fakat pek tabii ki bu kayıtlarda çoÄŸu orijinal dini anlamlar bulunmaz.

Kelt dini konusundaki kaynaklardan birisi de Keltler tarafından yapılmış veya Keltlere bağlı tapınaklardan geriye kalanlardır. Fakat burada şöyle bir sorun çıkmaktadır; bulguların da gösterdiği gibi heykellerden, motif ve figürlere kadar bulunan şeylerin çoğu Greko-Romen gelenekten esinlenmiştir bu nedenle özgün Kelt kültür ve mitine dair sağlam çıkarımlar yapmak zorlaşır. Yazınsal verilerin azlığı da ikonografiyi tanımlamak ve açıklamak için yeterli düzeyde değildir.

Julius Sezar’ın Kelt Dini Ãœzerine Yorumları

Sezar’ın Commentarii de bello Gallico`sunda Galya’nın Keltik tanrılarını konu alan bir metin vardır. Burada Sezar Galya’da tapılan beÅŸ baÅŸ tanrıyı zikreder (dönemin geleneÄŸini takip ederek bu tanrıların Roma mitolojisindeki en denk figürlerinin isimleri ile) ve rollerini açıklar. Mercury içlerinden en önemlisidir ve birçok farklı temsili keÅŸfedilmiÅŸtir. Mercury tüm sanatların yaratıcısı, kaynağı ve gezginler ile tüccarların koruyucusu olarak görülür. Ayrıca kâr ve ticaret konusunda da en büyük güç onundur. Galya’da bu tanrıdan sonra gelen dört tanrı ise (yine Roma’daki en denk tanrıların isimleriyle) Apollo, Mars, Jupiter ve Minerva’dır. Bu tanrılar konusunda Keltler de diÄŸer topluluk ve kültürlerdekine benzer inançlara sahipti: Apollo hastalıkları def eder, Minerva yetenekleri arttırır, Jupier göklere hükmeder ve Mars savaşı, savaşçılığı etkilerdi. Bu beÅŸine ilaveten, Galyalıların kökenlerini Dis Pater’e baÄŸladıklarını belirtir.
Dönemin tipik bir Romalısı olarak Sezar da bu tanrıların orijinal Keltik isimlerini yazmaktansa onları kendisinin denk veya eÅŸit gördüğü Roma tanrılarının isimleriyle yazmıştır. Ayrıca ortaya koyduÄŸu titiz küçük ÅŸemada yer alan denk tanrı ve görev/roller yaygın yazından biraz ilgisizdir. Yine de, tüm kısıtlamalarına raÄŸmen, Sezar’ın küçük listesi kesin bir gözlem oluÅŸunun yanı sıra faydalıdır da. Onun tanımlamaları var olan sözlü gelenek ile dengeli biçimde harmanlandığında kiÅŸi rahatlıkla bu tanrılarının rollerinin ve çevrelerinin ayrılığını hatırlayabilir.

Kelt Mitolojisinin Dalları

Kelt mitolojisi kendi içinde birkaç farklı alt gruba ayrılabilir. Bunların çoğu ile Keltik dillerinin dallarıyla denklik kurulabilir:

* Antik Keltler
– Antik Galya ve Ä°ngiltere tanrıları


* Godelik

* Ä°rlanda mitolojisi
– Mitolojik döngü
– Ulster döngü
– Fenian döngü
– Tarihi döngü

* İskoçya mitolojisi

* Manx mitolojisi

* Adasal Britonik
– Galler mitolojisi
– KorniÅŸ mitoloji
– Briton mitolojisi

Gundestrup Kazanı’nın bir fotoÄŸrafı.

Kelt Tanrıları

Antik Keltlerin Tanrıları

Her ne kadar, en yaygın olduÄŸu zamanda, Kelt dünyası Batı ve Orta Avrupa’nın çoÄŸunu kaplıyorduysa da, herhangi bir politik birlik veya belirli kültürel etkinin merkezi bir kaynağı vardır. Antik Keltlerin homojen olmayan bir kültürel çeÅŸitlilik yaÅŸadıkları söylenebilir. Sonuç itibariyle, her ne kadar bazı belirli motifler (örneÄŸing tanrı Lugh) Kelt dünyasının her tarafına nüfuz etmiÅŸ olsa da, Kelt dininin uygulama ve kaidelerinde büyük bir çeÅŸitlilik vardı; uygulama ve kaideler her yerel grupta farklılık arz etmekteydi. Roma mitolojisindeki denkleri ile birlikte, toplamda 300’den fazla tanrıya dair bilgi içeren kitabeler bugüne kadar gelmiÅŸtir. Fakat çoÄŸu genii locorum, yerel veya kabilesel tanrılar, sadece küçük bir kısmı yaygın olarak tapınılan daha genel tanrılardır.

Bu antik tanrıların görev ve doğaları hakkında isimlerinden, kitabelerinin bulunduğu yerlerden, ikonografilerinden, onlarla denk olduğu düşünülmüş/yazılmış Roma tanrılarından ve daha sonra Kelt mitolojisinde yer almış benzer figürlerden bilgi edinilebilir.

İrlanda Tanrıları

En eski mit parçaları Ä°rlanda’dan, erken dönem Orta ÇaÄŸ’da yazılmış yazmalardandır. Bunlar Hristiyanlar tarafından kaleme alındığı için, karakterlerin önceden sahip olduÄŸu ilahi doÄŸaları belirsizdir. Temel mit iki ilahi ırk olan Tuatha Dé Danann ve Fomoriler arasındaki bir savaÅŸ hakkındadır. Bu mit Cath Maige Tuireadh (Mag Tuireadh Savaşı) metninin temelini oluÅŸturmaktadır.


Galler Tanrıları

Britanya’daki tanrılara dair bilgiler, Hristiyan bakış açısı nedeniyle karartılmış bir ÅŸekilde de olsa, Galler yazmalarından gelmiÅŸtir. Burada iki temel tanrılar grubu Dôn’un çocukları ve Llyr’in çocuklarıdır. Fakat bu grupların görevleri arasındaki farklılık ve ayrılık tam olarak belli deÄŸildir.

Dagda

Görünüşe göre Kelt panteonunun en önemi ve baÅŸ tanrısı Dagda’dır. Ä°sminin anlamı “Ä°yi Tanrı”dır ki burada iyi ahlâki anlamda deÄŸil de, her ÅŸeyde iyi olmak veya bir baÅŸka deÄŸiÅŸle her ÅŸeyde (yani en) güçlü olmak anlamındadır. Dagda bir baba figürüdür, kabilenin koruyucusudur ve temel tanrıdır ki diÄŸer eril Kelt tanrıları onun bazı deÄŸiÅŸikliklere uÄŸramış formlarındandır. Kelt tanrıları genellikle herhangi bir ÅŸeyle belirlenmiÅŸ, iliÅŸkilendirilmemiÅŸ karakterlerdi ve bu nedenle belki de düzgün bir panteondan çok bir kabile gibi görülmelidirler. Bir açıdan tüm Kelt tanrı ve tanrıçaları Yunanlı tanrı Apollo gibidirler, yani hiçbir belirli ÅŸeyin tanrısı olarak yalınca tanımlanamazlar.

Morrígan

Morrígan, antik İrlandalı Keltlerin, üçlü (üçe ayrılmış) savaş tanrıçasıydı. Bütün olarak (üç parçası beraber) Morrigu olaak anılırdı, fakat parçalarına da Nemhain, Macha ve Badh denirdi. Bunların her biri savaşın bir yönünü temsil etmekteydi. Çoğunlukla bir karga veya kuzgun olarak görünürdü, fakat birçok farklı formu da alabilirdi, inek, kurt ve yılanbalığı dahil.

Belenus

Belenus daha çok bölgesel bir tanrıydı ve çoğunlukla kuzey İtalya ve Galik Akdeniz sahili boyunca ona tapınılırdı. Her şeyden öte bir tarım tanrısıydı. Ayrıca onunla özdeşleşmiş Beltaine isimli büyük bir festival (bayram) da mevcuttu.
Onun gerçekten bir tanrı olarak tapınılıp tapınılmadığına dair hâlâ tartışmalar vardır. Ä°smi “parlak ve parlayan” gibi bir anlama sahiptir ve bazılarına göre ‘o’ sadece Beltaine bayramında yakılan büyük ateÅŸleri temsil etmekteydi.

Lúgh/Lug

Tanrı Lug’un Kelt dininde büyük bir alana nüfuz etmiÅŸ olduÄŸu adının Galya’dan Ä°rlanda’ya kadar Kelt dünyasının birçok bölgesinde anılmasından bellidir. Kelt mitlerine Lug genç bir adam olarak görünür. Mızrak ve sapan silahlarıdır. Ä°rlanda’da Lughnasa (modern Ä°rlanda dili ile lúnasa) isimli onun onuruna yapılan bir festival (bayram) bulunmaktadır.
Sezar’ın Roma mitolojisindeki Merkür’e denk gördüğü Lugh görünüm açısından ve detaylar yönünden Merkür ile birebir aynı sayılmasa da benzerdir. Merkür’den farklı olarak bir eÅŸi de bulunur; Maia vey Rosmerta.

Diğer Tanrılar

Keltlerin taptığı ama bugün isimleri haricinde haklarında pek bir ÅŸey bilinmeyen birçok tanrı vardır. Bunlara Dagda’nın kızı tanrıça Brigit (veya Brigid), doÄŸa tanrıçaları Tailtiu ve Macha ve at tanrıça Epona dahildir. Ayrıca, Cu Roi ve Goibniu gibi eril tanrılar da bunlara dahildir.

Tanrıçaların Kelt mitolojisinde Greko-Romen mitolojiden farklı bir yeri vardır; ilahi eş olarak tanrıları tamamlarlar. Bu kıtasal ikonografide de sık sık görülür. Eril eşlerini tamamlayıcı yönleri dışında bu tanrıçalar bereket ve mevsimsel döngü ile de ilişkilidir. Belirli, isimlendirilmiş tanrıçalar ile matres veya matronae arasında belirgin bir ayrım yapmak mümkün değildir. Ayrıca tanrıça ve matronaenin ilişkilendirilmiş olduğu belirli bölgeler vardır ve bu yerlerin genel olarak koruyucusudur.

Zoomorfizm

Kelto-Romen ikonografi yoğun biçimde hayvan betimlemesi içerir. Sıklıkla zoomorfik ve antropomorfik formların kombinasyonundan oluşan ilah betimlemeleri görülebilir. Belki de en sık betimlenen ve en tanınmış (boğa kaynaklı) boynuzlu tanrı imgesi dışında da çok çeşitli betimlemeler mevcuttur.

Tapınaklar

Genellikle Keltlerin tapınak yapmadığı ve dışarıda korularda tapındıkları söylenir. Fakat arkeolojik bulgular bunun doğru olmadığını göstermiştir; Kelt dünyasının farklı bölgelerinde çeşitli tapınak yapıları keşfedilmiştir. Romalıların Kelt dünyasını fethiyle, ayrı bir Kelto-Roman tapınak tipi ortaya çıkmıştır. Bu tipe fanum denir.

Dekoratif sprial triskelionun bir formu

Keltlerde Tapınma

İlk Keltler bazı ağaçların kutsal olduğuna inanırlardı. Ağaçların Kelt dinindeki önemi Eburonian kabilesinin isminde görülebilir; bu isim porsukağacı ile ilişkilidir. Ayrıca İrlanda mitlerinde sıkça geçen Mac Cuilinn (çoban püskülü oğlu) veya Mac Ibar (porsukağacı oğlu) gibi isimler de bunun bir göstergesidir.

Romalı yazarlar Keltlerin insan kurban ettiğini belirtmiştir ve İrlanda kaynaklarında bu fikre uzaktan da olsa bir destek var olsa da, bu bilgilerin çoğunluğu ikinci elden ve söylenti şeklindedir. Kurban etme işlemini doğrulayan çok az sayıda arkeolojik bulgu vardır, bu nedenle çağdaş tarihçilerin çoğu Kelt kültürlerinde insan kurban etmenin çok nadir olarak mevcut olduğunu düşünmektedirler.

Kelt kültüründe bir savaşçı kültü de bulunmaktaydı. Bu kültün merkezinde düşmanların kesilmiş kafaları vardır. Ayrıca Keltlerin ölülerini silahlar ve diğer aksesuarlarla birlikte gömdükleri bilinmektedir ki bu onların bir tür ahiret inancına sahip olduklarını göstermektedir. Definden önce ölü kişinin kafasını keserler ve kafatasını kırarlardı; bu belki de hayaletin çıkıp dolaşmasını önlemek içindi.

Druidler

Özellikle modern kültürde olduÄŸundan çok farklı bir ÅŸekilde lanse edilen ve modern literatürde fazlasıyla romantikleÅŸtirilen druidler aslında Keltlerin mitolojik ve dini geleneklerini uygulayan, bunların devamından sorumlu rahip sınıfıdır. Büyük oranda verasete dayalıdır, yani atalardan miras yoluyla yeni fertlere kalan bir görevdir. Druidlerin görevleri ve pozisyonları Hindistan’daki Brahmin kastı veya Ä°ran’daki kurban ve kehanetle iÅŸtigal etmiÅŸlerdir. Hint-Avrupa kökenli bu toplulukların barındırdığı bu tip sınıfların birbirlerine olan benzerliklerinden dolayı, en baÅŸta proto-Hint-Avrupalılarda da bu tür bir sınıfın var olduÄŸu öne sürülmüştür.

Druidler özellikle meÅŸe aÄŸacı ve ökseotu ile özdeÅŸleÅŸtirilmiÅŸlerdir; belki de ökseotunu ilaçlar veya halusinojenik karışımlar hazırlamakta kullanmaktaydılar. ÇoÄŸunlukla druid kelimesinin “meÅŸe” anlamına gelen bir kökten türediÄŸine inanılsa da bu büyük ihtimalle proto-Hint-Avrupalı kök genel olarak “saÄŸlamlık” anlamına gelmekteydi.

Bardlar ise Kelt topluluklarında yönetici vasfındaki ailenin tarihini veya kabilenin savaşçılarının cesaretini anlatan şarkılar söyleyen bir tür ozandı. Kelt kültüründe tarihi bir kültür mevcut değildi, Akdeniz uygarlıklarıyla karşılaşana kadar Keltlerin herhangi bir yazılı tarihleri veya yazılı tarih kültürleri yoktu. Fakat sözel tarih gelenekleri vardı ki bu bardların hafızalarından topluluğa yayılırdı. Benzeri yazma geleneği olmayan kültürlerdeki gibi bardlar bu tür tarihi bilgileri ezberlerken şiir ölçüleri ve kafiye kullanmışlardır.

Ayrıca, ilaveten bir “kahin” veya “peygamber” sınıfı bulunmuÅŸ olabilir. Strabo bunları “vate” olarak anar; bu isim Keltik “esinlenmiÅŸ” veya “esrik” anlamlarına gelen kelimeden türemiÅŸtir. Buradan Kelt toplumunun druidlerin ayinsel ve tomaturjik dini dışında, öteki dünya ile iletiÅŸime geçmeye dayanan ÅŸamanizm-vari bir öğe de barındırığı sonucu çıkarılabilir.

(Visited 10 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 04.10.2008 tarihinde Hale tarafından, Felsefe - Arkeoloji - Mitoloji ve Efsaneler bölümünde paylaşılmıştır ve 2088 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 3 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Kelt Mitolojisi | Tarihi Kaynaklar - Kelt Mitolojisinin Dalları - Julius Sezar\'ın Kelt Dini Üzerine Yorumları - Kelt Tanrıları - Keltlerde Tapınma orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki Makale[Kimya] Petrol Nedir? | Neft - Yer Yağı - Kimyasal OluÅŸumu Sonraki MakaleTL'nin Yeni Simgesi Seçildi | Türk Lirası'nın Yeni Simgesi Hakkında Yorumlar

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz