Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

Karmaşık – Kompleks Analiz Nedir? | Tarihi – Karmaşık Analiz Kökleri – Mandelbrot Kümesi – Karmaşık Fonksiyonlar – Türevler Ve Cauchy-Riemann..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 10.01.2009 tarihinde Hale tarafından, Matematik ve Geometri Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 1318 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Karmaşık Analiz

Karmaşık analiz, ya da başka bir deyişle kompleks analiz, karmaşık değişkenli fonksiyonları araştıran bir matematik dalıdır.


fonksiyonunun grafiği. Renk özü fonksiyon argümentini temsil ederken, satürasyon magnitüdü temsil eder.

Geleneksel olarak karmaşık değişkenli fonksiyonlar teorisi olarak da atfedilir. Matematiğin sayılar teorisi, uygulamalı matematik gibi birçok alanında ve fizikte kullanılır.


Karmaşık analiz bilhassa, genel olarak holomorfik fonksiyonlar ve meromorfik fonksiyonlar diye iki ayrı sınıfa ayrılan karmaşık değişkenli analitik fonksiyonlarla ilgilidir. Herhangi bir analitik fonksiyonunun gerçel ve sanal kısmının Laplace denklemini sağlamak zorunda olması sayesinde karmaşık analiz iki-boyutlu fizik problemlerine geniş bir şekilde uygulanabilir.

Tarihi

Karmaşık analiz kökleri 19. yüzyıla ve hatta karmaşık sayıların kullanımına bağlı olarak biraz daha öncesine uzanan klasik bir matematik dalıdır. Karmaşık sayıları ilk kullanan 16. yüzyılda kuadratik ve kübik denklemleri çözerken Cardano olmuştur. 18. yüzyılda karmaşık sayıları içeren fonksiyonları bulan ise Euler olmuştur. Karmaşık sayıları içeren teknikler arttıkça, gerçel değerli fonksiyonlar kuramındaki çoğu problemin karmaşık sayılar kullanılarak daha kolay bir şekilde çözüldüğü gözlemlenmiştir. Ancak, yine de karmaşık sayılar 19. yüzyılın ortasına kadar istenen ünü yakalayamamış ve genel bir uzlaşım alanı olmamıştır.

ÖrneÄŸin, Descartes denklemlerin karmaşık köklerini reddetmiÅŸ ve bunlara “sanal (imajiner)” terimini uygun görmüştür. Euler de karmaşık sayıların “sadece hayalde var olduÄŸu” kanısındaydı ve denklemlerin karmaşık köklerinin denklemin aslında hiçbir kökü olmadığını göstermekte yararlı olduÄŸunu düşünmüştü.

Mandelbrot kümesi, bir fraktal.

Karmaşık sayıların genel kabulü ve bu kabul ile karmaşık analizin doÄŸması aslında büyük ölçekte Gauss’un karmaşık sayıları geometrik bir ÅŸekilde temsil edip geliÅŸtirmesiyle baÅŸlamıştır. Gauss’un çalışmalarının ardından karmaşık analiz matematikte yeni gözde bir alan olarak doÄŸmuÅŸ ve zamanın üretken matematikçileri olan Cauchy, Weierstrass ve Riemann’ın da katkılarıyla birçok alanla baÄŸlantılı bir matematik disiplini haline gelmiÅŸtir. Ancak, her ne kadar Gauss’un çalışmaları karmaşık analizi yeni bir alan haline getirmiÅŸ olsa da, karmaşık sayıların ilk tam ve matematiksel kesinlik içindeki ifadesi Gauss’un çaÄŸdaşı Hamilton tarafından verilmiÅŸtir.


Geleneksel olarak karmaşık analizin, bilhassa açıkorur gönderimler teorisinin, fizikte birçok uygulaması mevcuttur. Karmaşık analiz ayrıca analitik sayılar teorisinde de kullanılmaktadır. Modern zamanda, karmaşık dinamiklerin ortaya çıkmasıyla ve holomorfik fonksiyonların yinelemesi yardımıyla üretilen fraktal resimleri (ki en popüleri de Mandelbrot kümesidir) ile tekrar popüler olmuştur. Karmaşık analizin bugünkü önemli uygulamalarından biri açıkorur değişmez kuantum alan teorisi olan sicim teorisidir. Ayrıca birçok mühendislikte, özellikle de kuvvet mühendisliğinde, karmaşık analizin kullanımı ve uygulaması mevcuttur.

Karmaşık Fonksiyonlar

Karmaşık fonksiyon bağımsız değişkenin ve bağımlı değişkenin her ikisinin de karmaşık sayı olduğu bir fonksiyondur. Tam olarak, karmaşık bir fonksiyon tanım kümesinin karmaşık düzlemin altkümesi olduğu ve yine görüntü kümesinin karmaşık düzlemin altkümesi olduğu fonksiyondur. Herhangi bir karmaşık fonksiyonda hem bağımsız değişken hem de bağımlı değişken gerçel ve sanal kısımlara ayrılabilir:

ve

gerçel değerli fonksiyonlar olmak üzere,

ve

olarak yazılabilir. Başka bir deyişle, f(z) fonksiyonun bileşenleri olan

ve

iki gerçel deÄŸiÅŸkenin, mesela x ve y’nin gerçel deÄŸerli fonksiyonları olarak yorumlanabilir.
Karmaşık analizin basit kavramları çoğunlukla gerçel analizin üstel, logaritma ve trigonometrik fonksiyonlar gibi elemanter fonksiyonlarının karmaşık bölgelere genişletilmesiyle elde edilir.

Türevler ve Cauchy-Riemann denklemleri

Gerçel analizde olduÄŸu gibi, “pürüzsüz” karmaşık bir fonksiyonun, örneÄŸin w = f(z), kendi tanım kümesi Ω’nın belli bir noktasında türevi olabilir. Aslında, türevin tanımı olan

ifadesi bir önemli fark dışında gerçel durumdakiyle aynıdır. Gerçel analizde, limite sadece bir boyutlu sayı doÄŸrusu üzerinde hareket edilerek yaklaşılabilir. Karmaşık analizde ise limite iki boyutlu karmaşık düzlemdeki herhangi bir yönden yaklaşılabilir. (“Gerçel analizde, limite sadece bir boyutlu sayı doÄŸrusu üzerinde hareket edilerek yaklaşılabilir” ifadesi, yönlü türevlerle karıştırılmamalıdır. Yönlü türevlerde bir boyutlu x doÄŸrusu üzerinde hareket edilir ancak bu “ayrık” birimlerde yapılabilir; yani y = x2 eÄŸrisi izlenirse, bu (bir boyutlu x doÄŸrusu yerine) düzlemde hareket edildiÄŸi anlamına gelmez ancak ayrık birimler halinde adımlarla yaklaşıldığı anlamına gelir.) EÄŸer bu limit, yani türev, Ω’daki her z noktası için varsa, o zaman f(z) Ω üzerinde türevlenebilir denilir. Her türevlenebilir fonksiyon f(z) aynı zamanda analitik olduÄŸu kanıtlanabilir. Bu sonuç gerçel sayıların gerçel deÄŸerli fonksiyonları için kanıtlanan teoremden daha güçlüdür. Gerçel sayılar kalkülüsünde, tanım kümesindeki her yerde birinci türevi olan ancak ancak aynı kümenin bir veya daha fazla noktasında ikinci türevi olmayan bir f(x) fonksiyonu oluÅŸturabiliriz. Ancak, karmaşık düzlemde tanımlı bir karmaşık fonksiyon belli bir komÅŸulukta türevlenebilir ise aynı komÅŸulukta sonsuz kere türevlenebilir olmalıdır.

f(z)‘yi oluÅŸturan iki gerçel fonksiyonun, mesala u(x, y) ve v(x, y)’nin, kısmi türevlerini hesaplamak için vektör analizinin metodlarının uygulanmasıyla ve Ω içindeki bir z noktasına doÄŸru giden iki yolun göz önüne alınmasıyla, türevin varlığının

ifadesinin doğruluğunu getirdiği gösterilebilir.

Bu iki ifadenin gerçel ve sanal iki kısmı birbirine eşitlenerek, Cauchy-Riemann denklemlerinin geleneksel formülasyonu elde edilir:

veya başka bir yaygın gösterimle,

Bu iki kısmi türevsel denklemi sisteminin ilk önce x ‘e göre sonra da y ‘ye göre türevi alınırsa aÅŸağıdaki ifadeler kolaylıkla gösterilebilir:

veya başka bir yaygın gösterimle,

Başka bir deyişle, karmaşık değişkenli türevlenebilir bir fonksiyonun gerçel ve sanal kısımları harmonik fonksiyondur.

Holomorfik Fonksiyonlar

Holomorfik fonksiyonlar karmaşık düzlemin açık bir altkümesinde türevlenebilir olan karmaşık fonksiyonlardır. Karmaşık türevlenebilirlik alışılmış gerçel türevlenebilirlikten daha güçlü sonuçlara sahiptir. Örneğin, gerçel türevlenebilir fonksiyonların hepsi sonsuz kere türevlenebilir değilken holomorfik fonksiyonlar sonsuz kere türevlenebilirdir. Üstel fonksiyon, trigonometrik fonksiyonlar ve tüm polinomları da içermek üzere çoğu elemanter fonksiyon holomorfiktir.

Önemli Sonuçlar

Karmaşık analizdeki sonuçlar birkaç gruba ayrılabilir. Her grubun sonucu birikimli bir şekilde kendi grubundaki ilişkin sonuçlardan faydalanan önemli sonuçlar içerse de; yine de bu her grubun birbiriyle belli temel sonuçlar vasıtasıyla bağlantısı vardır ve bazı önemli sonuçlar da bu ana grupları temel alan sonuçlardan oluşmaktadır.

İntegral temsilleri ile ilgili sonuçlar

Karmaşık analizdeki önemli merkezi araçlardan biri de eğrisel integraldir. Kapalı bir yolun sınırladığı alanın içindeki her yerde holomorfik olan bir fonksiyonun bu kapalı yol üzerindeki integrali sıfırdır. Bu ifade Cauchy integral teoremi olarak da bilinir. Holomorfik bir fonksiyonun bir daire alanı (disk) içinde aldığı değerler bu disk üzerinde belli bir eğri (yol) integrali vasıtasıyla hesaplanabilir. Bu ifade de Cauchy integral formülü olarak bilinir.

Seri temsilleri ile ilgili sonuçlar

EÄŸrisel integraller karmaşık düzlemde çoÄŸu zaman karışık gerçel integralleri çözmek ve belirlemek amacıyla kullanılır ve burada da kalıntı (rezidü) teorisi diÄŸer teoriler arasında en kullanışlı olanıdır (Kontür integral metodları’na bakınız). Bir fonksiyon belli bir noktada bir kutup veya tekillik sahibi ise, yani, bu noktada fonksiyonun deÄŸerleri birden patlıyorsa veya sonlu bir deÄŸer almıyorsa, o zaman bu fonksiyonun bu noktadaki rezidüsü (kalıntısı) bu kutupta hesaplanabilir ve bu rezidüler fonskiyonla alakalı eÄŸrisel integralleri hesaplamak için kullanılabilir. Rezidü teoremi’nin güçlü olan yanı da budur. Holomorfik fonksiyonların esas tekilliklerin civarındaki davranışları ise Weierstrass-Casorati teoremi vasıtasıyla tanımlanır. Sadece kutuplara sahip olup ancak esas tekilliÄŸe sahip olmayan fonksiyonlara meromorfik fonksiyon denir. Laurent serileri, Taylor serileri’ne benzer olup, fonksiyonların tekillik civarındaki davranışlarını öğrenmek için kullanılırlar.

Tüm karmaşık düzlemde holomorfik olan sınırlı bir fonksiyon sabit olmalıdır. Bu ifade Liouville teoremi olarak bilinir. Bu teorem karmaşık sayılar cisminin cebirsel kapalı olduÄŸunu ifade eden Cebirin temel teoremi’nin doÄŸal ve kısa bir kanıtına ulaÅŸmak için kullanılabilir.

Riemann yüzeyleri ile ilgili sonuçlar

fonksiyonunun Riemann yüzeyi

Holomorfik fonksiyonların bir diğer önemli özelliği ise basit bağlantılı bir bölgede holomorfik olan bir fonksiyonun değerlerinin tamamiyle daha küçük alt bölgelerdeki değerleriyle belirlenebilmesidir. Daha büyük bölgedeki fonksiyon daha küçük bölgedeki fonksiyonun değerlerinin analitik devamı olarak adlandırılır. Bu, ilk başta sadece sınırlı bir bölgede yakınsayan sonsuz toplamlar olarak tanımlanan Riemann zeta fonksiyonu gibi bazı fonksiyonların tanımlarının hemen hemen tüm karmaşık düzleme genişletilmesine izin verir. Bazen, doğal logaritma durumunda olduğu gibi, holomorfik bir fonksiyonu karmaşık düzlemdeki basit olmayan bağlantılı bir bölgeye analitik olarak devam ettirmek imkansızdır; ancak yine de yakın bir şekilde ilişkin olan ve Riemann yüzeyi adı verilen bir yüzeye devam ettirmek imkanı da vardır.

Yüksek boyutlardaki sonuçlar

Bunların hepsi tek değişkenli karmaşık analizde geçerlidir. Ayrıca, kuvvet serileri gibi analitik özelliklerin aynı kaldığı; ancak açıkorurluk gibi çoğu geometri özelliğinin geçerli olmadığı birden fazla karmaşık boyutta karmaşık analizin çalışıldığı zengin bir çok değişkenli karmaşık analiz dalı da mevcuttur. Tek boyutlu karmaşık analizde belki de en önemli sonuç olan ve karmaşık düzlemdeki belli bölgelerde açıkorurluk ilişkisini ifade eden Riemann tasvir teoremi daha yüksek boyutlarda geçerli değildir.

(Visited 12 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 10.01.2009 tarihinde Hale tarafından, Matematik ve Geometri Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 1318 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Karmaşık - Kompleks Analiz Nedir? | Tarihi - Karmaşık Analiz Kökleri - Mandelbrot Kümesi - Karmaşık Fonksiyonlar - Türevler Ve Cauchy-Riemann Denklemleri - Holomorfik Fonksiyonlar orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki MakaleGökyüzü GözlemciliÄŸi Rehberi | Teleskop seçimi | Dürbünle Gökyüzü |Gökyüzü Haritaları Anlatımları Sonraki MakaleAtatürk Devrimleri | Harf Devrimi - 1 Kasım 1928’de "Yeni Türk Harflerinin Kabul Ve Tatbiki Hakkında Kanun"Un Kabul Edilmesi Ve Yeni Alfabenin..

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz