[Hukuk] Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu | KuruluÅŸ – Temel Görev Ve Yetkiler – Sermaye – TeÅŸkilat Ve Organları

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu

Kanun Numarası: 1211
Kabul Tarihi: 14/01/1970
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 26/01/1970
Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 13409

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

KISIM I: KURULUŞ, TEMEL GÖREV VE YETKİLER, SERMAYE

Madde 1 – (DeÄŸiÅŸik madde: 21/04/1994 – 3985/1md.)

Türkiye’de banknot ihracı imtiyazına münhasıran sahip ve bu Kanunda yazılı görev ve yetkileri haiz olmak üzere “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” unvanı altında anonim ÅŸirket olarak bir banka kurulmuÅŸtur.

Banka, bu Kanunda sarahat bulunmayan hallerde özel hukuk hükümlerine tabidir.
Bu Kanunda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, “Banka” olarak ifade edilmiÅŸtir.

MERKEZ VE ÅžUBELER:

Madde 2 – Bankanın merkezi Ankara’dadır.

Banka, Banka Meclisinin karariyle banknot matbaası kurabilir ve memleketin gerekli görülen şehirlerinde şubeler açabilir. Aynı suretle, içerde ve dışarıda muhabirler temin edebilir.
Bankanın bu husustaki kararları Başbakanlığa bildirilir.

Banka, keza Banka Meclisinin kararı ve Başbakanlığın muvafakatiyle yabancı memleketlerde temsilcilikler kurabilir.

ÃœYELÄ°KLER VE Ä°ÅžTÄ°RAKLER:

Madde 3 – Banka, merkez bankalarının katıldığı Milletlerarası mali, Ä°ktisadi ve mesleki teÅŸekküllere Banka Meclisinin karariyle üye olabilir ve Hükümetin muvafakatiyle bu gibi teÅŸekküllere hissedar olarak katılabilir.

TEMEL GÖREV VE YETKİLER:

Madde 4 – (DeÄŸiÅŸik madde: 25/04/2001 – 4651/1. md.)

Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler.
Banka, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla Hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını destekler.

Bankanın temel görev ve yetkileri şunlardır:

a) Açık piyasa işlemleri yapmak,
b) Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak,
c) Bankaların ve Bankaca uygun görülecek diğer mali kurumların yükümlülüklerini esas alarak zorunlu karşılıklar ve umumi disponibilite ile ilgili usul ve esasları belirlemek,
d) Reeskont ve avans iÅŸlemleri yapmak,
e) Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek,
f) Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dahil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek,
g) Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,
h) Mali piyasaları izlemek,
ı) Bankalardaki mevduatın vade ve türleri ile özel finans kurumlarındaki katılma hesaplarının vadelerini belirlemektir.

II- Bankanın temel yetkileri:

a ) Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.
b) Banka, Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Banka, para politikasının uygulanmasında tek yetkili ve sorumludur.
c) Banka, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla bu Kanunda belirtilen para politikası araçlarını kullanmaya, uygun bulacağı diğer para politikası araçlarını da doğrudan belirlemeye ve uygulamaya yetkilidir.
d) Banka, olağanüstü hallerde ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması durumunda, belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Fona avans vermeye yetkilidir.
e) Banka, nihai kredi mercii olarak bankalara kredi verme işlerini yürütür.
f) Banka, bankaların ödünç para verme işlemlerinde ve mevduat kabulünde uygulayacakları faiz oranlarını, belirleyeceği usul ve esaslara göre bankalardan istemeye yetkilidir.
g) Banka, mali piyasaları izlemek amacıyla bankalar ve diğer mali kurumlardan ve bunları düzenlemek ve denetlemekle görevli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgileri istemeye ve istatistiki bilgi toplamaya yetkilidir.

III- Bankanın başlıca müşavirlik görevleri:

a) Banka, Hükümetin mali ve ekonomik müşaviri, mali ajanı ve haznedarıdır. Bankanın Hükümetle ilişkisi, Başbakan aracılığı ile sağlanır.
b) Banka, finansal sistemle ilgili olarak istenilecek hususlarda Hükümete görüş verir.
c) Banka, bankalar ve uygun göreceği diğer mali kurumlar hakkındaki görüşlerini ve tespitlerini Başbakanlık ile bu kurum ve kuruluşları düzenleme ve denetleme yetkisine sahip kuruluşlara bildirebilir.

Banka, bu Kanunla ve mevzuatla kendisine verilen yetki ve görevlerle ilgili olarak düzenlemeler yapmaya ve bunları uygulamaya, bu düzenlemelere tabi kurum ve kuruluşlar nezdinde bunlara uygun hareket edilip edilmediğini ve kendisine gönderilen bilgilerin doğru olup olmadığını denetlemeye görevli ve yetkilidir.

Banka, bu Kanun ile kendisine verilen görev ve yetkileri, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır.

Banka, para politikası araçlarının kullanımı sırasında işlem yaptığı banka, kişi veya kurumun iflası halinde, alacaklı olduğu miktar ve faizi için iflas masasına imtiyazlı alacaklı sıfatıyla iştirak eder.

Banka mensuplarının görevlerini yerine getirmelerinden doğan tazminat davaları ancak Banka aleyhine açılabilir. Bankanın rücu hakkı saklıdır.

BANKANIN SERMAYESÄ°, HÄ°SSE SENETLERÄ°:

Madde 5 – Bankanın sermayesi 25 000 000 lira olup, her biri yüz liralık 250 000 hisseye ayrılmıştır. Bu sermaye, Hükümetin tasvibiyle artırılabilir. Hisse senetlerinin itibari kıymetleri 100, 200, 500, 1000, 5000 ve 10000 liralıktır.

HİSSE SENETLERİNİN NEV’İ:

Madde 6 – Bankanın hisse senetleri nama yazılıdır.

HÄ°SSE SENETLERÄ°NÄ°N SINIFLARI:

Madde 7 – Hisse senetleri a, (B), c ve (D) sınıflarına ayrılmıştır.

A SINIFI HÄ°SSE SENETLERÄ°:

Madde 8 – a sınıfı hisse senetlerinin her biri en az 100 hisseliktir. Bu sınıf hisse senetleri münhasıran Hazineye ait olup, sermayenin yüzde ellibirinden aÅŸağı düşemez.

B SINIFI HÄ°SSE SENETLERÄ°:

Madde 9 – (B) sınıfı hisse senetleri Türkiye’de faaliyette bulunan milli bankalara tahsis edilmiÅŸtir.

C SINIFI HÄ°SSE SENETLERÄ°:

Madde 10 – Hisse senetlerinden en çok 15000 adedi, c sınıfı hisse senedi olarak, milli bankalar dışında kalan diÄŸer bankalarla imtiyazlı ÅŸirketlere tahsis edilmiÅŸtir.

D SINIFI HÄ°SSE SENETLERÄ°:

Madde 11 – (D) sınıfı hisse senetleri Türk Ticaret müesseselerine ve Türk vatandaÅŸlığını haiz tüzel ve gerçek kiÅŸilere tahsis edilmiÅŸtir.

HİSSE SENETLERİNDE SINIF DEĞİŞİKLİĞİ:

Madde 12 – Banka, hisse senetlerinin bir sınıftan diÄŸer bir sınıfa nakli için hiçbir komisyon alınmaz.

c sınıfı hisse senetleri miktarı, hiçbir veçhile bu kanunlu kabul edilmiş olan miktarı aşamaz.

KISIM II: BANKANIN TEÅžKÄ°LATI VE ORGANLARI

Madde 13 – (DeÄŸiÅŸik madde: 25/04/2001 – 4651/2. md.)

Bankanın organları şunlardır :

a) Genel Kurul,
b) Banka Meclisi,
c) Para Politikası Kurulu,
d) Denetleme Kurulu,
e) Başkanlık (Guvernörlük),
f) Yönetim Komitesi.

BÖLÜM I: GENEL KURUL

Madde 14 – Bankanın pay sahipleri defterinde yazılı bulunan hissedarlar, Bankanın Genel Kurulunu teÅŸkil ederler. Genel Kurul, her yıl Banka Esas Mukavelesi ile tespit edilen vakitte toplanır. Her on hisseye sahip olan veya bu miktar hisseyi temsil eden kimse bir oya maliktir.

GENEL KURULUN GÖREV VE YETKİLERİ:

Madde 15 – Genel Kurul aÅŸağıdaki görev ve yetkileri haizdir:

1. Banka Meclisi tarafından verilen yıllık rapor ile Denetleme Kurulu raporunun tetkiki;
2. Bankanın bilanço, kar ve zarar hesabının tetkiki ile karara bağlanması;
3. Banka Meclisi üyelerinin ve Denetleme Kurulunun ibrası;
4. Sermayenin artırılması;
5. Esas mukavelede değişiklik yapılması;
6. Bankanın tasfiyesi hakkında karar verilmesi.

BANKA ESAS MUKAVELESÄ° VE TASFÄ°YE:

a) Banka Esas Mukavelesi, Genel Kurulun tasvibi ve Bakanlar Kurulu karariyle yürürlüğe girer. Esas Mukavelede yapılacak değişiklikler de bu hükme tabidir,
b) Bankanın, birinci madde ile tespit edilen müddetin bitiminden evvel tasfiyesi hakkında alınacak olan kararlar, Bakanlar Kurulunun tasvibi ile Banka tarafından yapılan taahhütlerin kanun dahilinde tamamen ifa edilmesi şartiyle muteberdir.

Gerek Esas Mukavelede değişiklik yapılması ve gerek tasfiye hakkında karar alınabilmesi için, Genel Kurulda üçte iki çoğunluk şarttır.

BAÅžKANLIK:

Madde 17 – Genel Kurula BaÅŸkan (Guvernör) baÅŸkanlık eder.

TEMSÄ°L:

Madde 18 – Hissedar olmıyanlar, Genel Kurulda vekil olarak birden fazla oy temsil edemezler.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 15.08.2009 tarihinde Hale tarafından, Felsefe - Sosyoloji - Hukuk Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 1518 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 8 adet mesaj daha bulunmaktadır.

[Hukuk] Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu | Kuruluş - Temel Görev Ve Yetkiler - Sermaye - Teşkilat Ve Organları orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...