[Hukuk] Hayat Sigortaları Kanunu | Genel Hükümler – Dayanak – Tanımlar

Hayat Sigortaları Kanunu

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç ve kapsam

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta ettirenlerin, sigortalıların ve lehdarların hak ve menfaatlerinin korunması ile hayat sigortacılığı faaliyetlerinin düzenlenmesi, denetlenmesi ve gözetimine ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.

(2) Bu Yönetmelik, hayat branşında faaliyet gösteren Türkiye’de kurulu sigorta ve emeklilik şirketleri ile yabancı sigorta şirketlerinin Türkiye’deki teşkilatını kapsar.

Dayanak

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 12, 16, 17 ve 32 nci maddeleri hükmüne dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Aktüer: Yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik teorilerini uygulayarak yasal düzenlemelere uygun prim, karşılık ve kâr paylarını hesaplayan, tarife ve teknik esasları hazırlayan ve Müsteşarlık nezdinde tutulan Aktüerler Siciline kayıtlı kişiyi,

b) Aktüeryal matematik karşılık: Şirketlerin üstlendikleri riskler için aldıkları risk primleri ile sigorta ettirenler ve lehdarlara olan yükümlülüklerinin peşin değerleri arasındaki farkı; birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise tarife primlerinin birikime kalan kısımları ile teminatların bir yıldan uzun süreli verilmesi halinde tarifelerin onaylı teknik esaslarında belirtilen formül ve esaslara göre ayrılan aktüeryal matematik karşılıklar toplamını,

c) Aracı komisyonu veya istihsal masrafı: Sigorta aracılarına aracılık faaliyetleri dolayısıyla ödenen miktarı veya şirketlerce yapılan istihsal masrafını,

ç) Birlik: Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğini,

d) Fesih: Taraflardan birinin sözleşmede öngörülen bazı şartları yerine getirmemesinden dolayı sigorta sözleşmesinin sona ermesini,

e) Gerçek yaş: Sigortalının nüfus cüzdanında yazılan doğum tarihine göre hesaplanan gün aldığı yaşı,

f) Gider payı: Tarifelerin hazırlanması, sigorta poliçelerinin düzenlenmesi, tarife primlerinin tahsil edilmesi, personel ve ilgili diğer giderler için hesaplanan miktarı,

g) Grup hayat sigortası: Bir sözleşme kapsamında bir grup insanın hayat sigortasının yapılmasına imkan veren sigorta türünü,

ğ) Hastalık düzeyi (morbidite) tabloları: Belirli bir nüfus topluluğunun veya belli yaş gruplarına göre sınıflandırılan kişilerin gözlem altında tutulması sonucu oluşturulan hastalanma, yaralanma ve malul olma istatistiklerine göre elde edilen tabloları,

h) İskonto edilmiş ölüm düzeyi (komütasyon) tabloları: Ölüm düzeyi tablosuna göre bulunan oranların birim değer olarak kabul edilerek, bu değerlere teknik faiz oranı uygulanmak suretiyle elde edilen tabloları,

ı) İştira: Aksine bir sözleşmeyle süre kısaltılmış olmadıkça en az üç yıllık tarife primi ödenmiş olan sigorta sözleşmesinin -sigorta ettirenin talebi üzerine sigorta poliçesinin geri verilmesi karşılığında- sona erdirilmesini,

i) Kanun: 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununu,

j) Kâr payı: Şirketlerin onaylı kâr payı teknik esaslarında belirtilen kâr payı dağıtım sistemine göre hesapladıkları -teknik faiz ile garanti edilen kısmın da dahil olduğu- miktar ile önceki yıllara ait birikmiş kâr payı karşılıklarının toplamını,

k) Lehdar: Lehine sigorta sözleşmesi yapılan kişiyi,

l) Matematik karşılık: Yürürlükte bulunan her bir sözleşme için tarifedeki teknik esaslara göre ayrı ayrı hesaplanan aktüeryal matematik karşılıklar ve kâr payı karşılıkları toplamını,

m) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,

n) Ortalama yaş: Grup hayat sigortasına dahil sigortalıların her birinin gerçek yaşı ve sigorta bedeli dikkate alınarak hesaplanan yaş ortalamasını,

o) Ölüm düzeyi (mortalite) tabloları: Belirli bir nüfus topluluğunun gözlem altında tutulması sonucunda oluşturulan, yaşama ve ölüm istatistiklerine göre elde edilen sonuçlardan, her bir yaşta bir yıl içerisinde hayatta kalacak ve ölecek kişilerin sayısının öngörüldüğü tabloları,

ö) Sigorta ettiren: Sigortalının menfaatini sigortacı nezdinde sigortalayan kişiyi,

p) Sigortalı: Hayatı üzerine sigorta sözleşmesi yapılan kişiyi,

r) Şirket: Hayat branşında faaliyet gösteren Türkiye’de kurulmuş sigorta ve emeklilik şirketleri ile yabancı sigorta şirketlerinin Türkiye’deki teşkilatını,

s) Teknik faiz: Teknik karşılıklar, risk primi ve kâr payı karşılıklarının garanti edilen kısmının hesaplanmasında kullanılan faiz oranını,

ş) Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE): Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan tüketici fiyatları endeksini,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Hayat Sigortası Teknik Esasları ve Kâr Payı

Tarife primi

MADDE 4 – (1) Tarife primi; risk primi, gider payı, aracı komisyonu (veya istihsal masrafı) ile varsa birikim primini içeren miktardır.

Risk primi

MADDE 5 – (1) Ölüm ve/veya yaşama ihtimallerine bağlı teminatlar ile ek olarak ferdi kaza, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar gibi teminatların da verildiği hayat sigortaları için sigortalıların gerçek yaşlarına ve riski etkileyen diğer kişisel özelliklerine göre hesaplanan primdir.

Birikim primi

MADDE 6 – (1) Hayat sigortaları için risk primi dışında yatırım amacıyla alınan primdir. Birikim primi, tarife priminin birikime kalan kısmıdır.

Gider payı

MADDE 7 – (1) Gider payı, risk priminin % 10’unu geçemez. Müsteşarlık, tarifelerin özelliklerine göre söz konusu azami oranı % 50 oranında arttırmaya veya azaltmaya yetkilidir.

Aracı komisyonu veya istihsal masrafı

MADDE 8 – (1) Hayat sigortalarında aracı komisyonu taraflar arasında serbestçe belirlenir.

(2) Birikim priminin alındığı hayat sigortalarında;

a) Aracı komisyonunun (veya istihsal masrafının) sigorta ettirenlere yansıtılabilecek kısmı yıllık tarife priminin % 10’unu aşamaz.

b) Aracı komisyonunun (veya istihsal masrafının) yıllık tarife primi üzerinden sigorta ettirenlere yansıtılabilecek oranlarının toplamı sigorta süresi boyunca % 50’yi geçemez.

(3) Ölüm ihtimaline bağlı yapılan yıllık ferdi ve grup hayat sigortalarında, aracı komisyonunun (veya istihsal masrafının) sigorta ettirenlere yansıtılabilecek kısmı yıllık tarife priminin % 25’ini aşamaz.

(4) Diğer ferdi ve grup sigortaları için aracı komisyonunun (veya istihsal masrafının) sigorta ettirenlere yansıtılabilecek kısmı tek prim ödeme durumunda tarife priminin % 15’ini, diğer hallerde ise her yılki tarife priminin % 20’sini geçemez.

İşletme masrafı

MADDE 9 – (1) Şirket kâr payına esas teşkil eden matematik karşılık gelirlerinden, kâr payı oranının teknik faiz oranını aşması kaydıyla, azami % 15 işletme masrafı kesintisi yapabilir.

Teknik faiz

MADDE 10 – (1) İskonto edilmiş ölüm düzeyi (komütasyon) tabloları ve kâr payı karşılıklarının garanti edilen kısmının hesaplanmasında kullanılan teknik faiz oranları farklı olabilir.

(2) Teknik faiz oranı ihtiyatlı olarak seçilir. Bir yıllık hayat sigortalarında teknik faiz oranı, bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına göre farklı oranda belirlenebilir.

(3) Müsteşarlık teknik faiz oranlarının asgari ve azami sınırlarını belirleyebilir.

(4) Sözleşme süresince teknik faiz oranı sigortalı aleyhine değiştirilemez.

Ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tabloları

MADDE 11 – (1) Risk priminin belirlenmesinde kullanılan ölüm düzeyi, iskonto edilmiş ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tabloları ihtiyatlı olarak seçilir. Müsteşarlık ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tablolarını şirketlerin portföylerinin sonuçlarına, Birlik veya Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre belirleyebilir.

(2) En az 10 yıllık istatistiki verileri bulunan ve anılan tablolarda kendi portföy sonuçlarına göre değişiklik yapmak isteyen şirketler, oluşturacakları ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tablolarını ilgili istatistiki veriler, hesaplama yöntemi ve varsayımları ile birlikte onaylanmak üzere Müsteşarlığa gönderir.

Sigorta süresi

MADDE 12 – (1) Birikim priminin alındığı hayat sigortalarında sigorta süresi 10 yıldan az olamaz. Tarifedeki azami yaş sınırının sigortalının yaşı nedeniyle bu sürenin altında olması durumunda sigorta süresi daha kısa olabilir.

Hayat sigortası tarifesi

MADDE 13 – (1) Hayat sigortası tarifesi, risk primi, varsa birikim primi, gider payı, aracı komisyonu (veya istihsal masrafı), iştira, tenzil, ikraz ile matematik karşılıkların hesaplanmasına esas teşkil eden formüllerin yer aldığı teknik esaslardan ve özel şartlardan oluşur.

(2) Şirketler, hayat sigortası tarifeleri ile kâr payı teknik esaslarını aşağıdaki ana ilkeleri kapsayacak şekilde düzenleyerek belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte onaylanmak üzere Müsteşarlığa gönderir.

a) Sigorta tarifesinin adı, konusu ve verilen teminatlar açık bir şekilde belirtilmeli ve içerik olarak birbirleriyle uyumlu olmalıdır.

b) Sigorta teminatları, ekonomik koşullar ile sigorta ettirenlerin taleplerine göre şirketin kabulü halinde değişebilir veya değişik seçenekler içeren bir yapıda düzenlenebilir.

c) Sigorta teminatlarının ve birikimlerin korunmasını sağlamak amacıyla bir varlığa veya varlık grubuna endeksli sigortalarda teminatlar ve primler de aynı endekse göre belirlenir. Tarifelerin teknik esasları endekslemeye yönelik değişiklikleri içerecek yapıda olmak zorundadır.

ç) Tarife ve kâr payı teknik esaslarında kullanılan her tür işaret, kısaltma ve sembollerin anlamı teknik esasların başlangıç bölümünde açıkça belirtilir. Müsteşarlık teknik esaslarda kullanılan her tür işaret, kısaltma ve sembollerin standart hale getirilmesi için usûl ve esaslar belirleyebilir.

d) Risk primi Müsteşarlıkça uygun görülen ölüm düzeyi, iskonto edilmiş ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tablolarına göre hesaplanır. Tarifelerde risk primi unsurunun bulunması zorunludur.

e) Ölüm ihtimaline bağlı grup hayat sigortalarında Müsteşarlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde her yıl hesaplanarak güncelleştirilmesi kaydıyla ortalama yaş kullanılabilir. Ortalama yaşın belirlenmesinde kullanılan veri ve hesaplama yöntemi Müsteşarlığa gönderilir. Grup hayat sigortalarına ilişkin esaslar Müsteşarlıkça belirlenir.

f) Tarifede kullanılan teknik faiz ve ölüm düzeyi tablosunun belirlenme kriterleri açıkça belirtilir. Müsteşarlık tarifede belirlenen teknik faiz ve ölüm düzeyi tablosunun değiştirilmesini isteyebilir.

g) İşletme masrafı oranı, kâr payı dağıtım planı ile bir varlık grubuna endeksli sözleşmeler için varlıkların oranları tarifelere ait kâr payı teknik esaslarında belirtilir.

ğ) Birikim priminin alınmadığı tarifelerde varsa aktüeryal matematik karşılıklara istinaden kâr payı dağıtılıp dağıtılmayacağı ifade edilir. Kâr payı dağıtılması hali kâr payı teknik esaslarında düzenlenir.

h) Bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına ek olarak bir yıldan uzun süreli ek teminatların verildiği hallerde, hayat sigortaları matematik karşılıkları ek teminatlara ilişkin aktüeryal esaslara göre belirlenen karşılıkları da içermelidir.

ı) Yabancı para veya bir varlığa endeksli tarifelerin Yeni Türk Lirası üzerinden yapılan tarifelere veya diğer bir varlığa endeksli tarifelere dönüştürülüp dönüştürülemeyeceği ve buna ilişkin uygulama esasları açık olarak yazılır.

i) Tarifeye ait gider payı ve aracı komisyonu (veya istihsal masrafı) oranı belirtilir.

j) Teknik esaslara göre hesaplanan prim ve matematik karşılık tabloları tarife ekinde Müsteşarlığa gönderilir.

k) Müsteşarlık, tarife ve kâr payı teknik esaslarına ilişkin muhtelif hesap tabloları ile gerekli görülen diğer bilgi ve belgeleri yazılı ve elektronik kopya olarak şirketlerden isteyebilir. Yapılacak inceleme neticesinde Müsteşarlık teknik esaslarda değişiklik yapılmasını talep edebilir.

l) Tarife konusu ürünün sunulması düşünülen hedef kitle, hedef kitlenin genel özellikleri, beklenen pazar payı, devamlılığa ilişkin öngörüler ve ürüne ilişkin kârlılık analizi açıklamalı olarak tarife ekinde Müsteşarlığa gönderilir.

Tarifelerin onaylanması

MADDE 14 – (1) Hayat sigortası ile bir yıldan uzun süreli ferdî kaza, sağlık ve hastalık sigortası tarifelerinin uygulamaya konulabilmesi Müsteşarlığın onayına bağlıdır. Onaylanmak üzere Müsteşarlığa gönderilen tarifeler ile kâr payı teknik esasları; risk primi hesabında kullanılan ölüm düzeyi, iskonto edilmiş ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tabloları ile teknik esasların ekinde gönderilmesi Müsteşarlıkça gerekli görülen diğer bilgi ve belgeler aktüer tarafından imzalanır.

(2) Tarifelerin esas ve şartları sigortacılık mevzuatına aykırı olamaz. İlk defa uygulamaya konulacak tarifelere ilişkin başvuru formu, sigorta ettiren ve sigortalının hak ve yükümlülükleri hakkında bilgi vermek amacıyla şirket tarafından hazırlanan dokümanların bir örneği ile örnek sigorta sözleşmesi değerlendirilmek üzere Müsteşarlığa gönderilir.

(3) Müsteşarlık, tarife esas ve şartları ile 2 nci fıkrada belirtilen belgelerde mevzuata ve sigortacılık esaslarına aykırı bulunan veya sigorta ettirenler, sigortalılar ve lehdarlarının hak ve menfaatlerinin korunması açısından uygulanmalarında sakınca görülen hususların değiştirilmesini talep edebilir.

(4) Onaylı tarife ve kâr payı teknik esaslarında yapılması talep edilen değişiklikler, gerekçeleri ile birlikte aktüer tarafından imzalanmış olarak onaylanmak üzere Müsteşarlığa gönderilir.

(5) 13 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen esaslara uymayan tasdik talepleri ilgili şirkete iade edilir.

Tarife ve kâr payı teknik esasları ile onaylı teknik esaslarda yapılan değişikliklerin elektronik kopyaları, söz konusu onayların şirkete tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içerisinde şirket tarafından Müsteşarlığa gönderilir.

Sigortalının değişmesi

MADDE 15 – (1) Sigorta şirketi ve sigorta ettiren anlaşarak sigortalıyı değiştirebilirler. Ancak, bu durum tarifede yer alan hesaplamalarda bir değişiklik gerektiriyorsa hesaplamalar yeni sigortalı esas alınarak tekrar yapılır.

Hayat sigortaları ilk primi

MADDE 16 – (1) Hayat sigorta sözleşmelerinin yapılmasına dair teklifnamenin şirkete ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde şirket tarafından reddedilmemesi halinde sigorta sözleşmesi yapılmış olur.

(2) Sözleşme yapılmadan önce tahsil edilen paralar sözleşmenin kurulmasından sonra tarife primi veya tarife priminin ilk taksiti olarak kabul ya da tarife priminin ilk taksitine mahsup edilir.

(3) Teklifin şirketçe kabul edilmemesi halinde, sözleşmenin yapılmasından önce alınan paralar hiçbir kesinti yapılmadan derhal ilgiliye iade edilir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 13.04.2009 tarihinde Hale tarafından, Felsefe - Sosyoloji - Hukuk Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 1621 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

[Hukuk] Hayat Sigortaları Kanunu | Genel Hükümler - Dayanak - Tanımlar orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...