EleÅŸtiri Sözlüğü…

ELEŞTİRİ SÖZLÜĞÜ

A

Açıklama:

1. Anlaşılmayan bir düşüncenin, sözün, yargının anlamının belirlenmesi.
2. Makale, konuşma gibi bilgi veren anlatım türlerinde bilgi ya da görüşü; örnek verme, tanımlama, çözümleme yoluyla neden – sonuç ilişkisini göstererek kanıtlama.
3. Metin çözümlemesi

Açımlama:

1. Bir şiiri ya da düzyazıyla yazılmış metne, gerek biçim gerekse içerik yönünden anlaşılır duruma getirme.
2. Bir konuyu, atasözünü ya da özdeyişi açarak yazma.

Açımlayıcı:

İyi anlaşılması için, bir konu ya da sorunu ayrıntılarıyla ortaya koyan, açımlama işini yapan.

Açma:
Bilim, uygulayım ve sanat konusunda bir konuşmayı ya da yazıyı, meslekten olmayan kişilerin anlayabilmesi için ya başka sözcük ve tümcelerle ya da genişleterek bildirme.

Akım:

Sanat yapıtlarında ortaya çıkarak bir süre sanatçıları etkisinde bırakan görüş, yöntem ve yönelim.

Anlam:

Bir sözcük, söz, konuşma ya da yazının, zihnimizde canlandırdığı, uyandırdığı tasarım, duygu, düşünce.

Anlambilim:

Anlamla ilgili dil sorunları üzerinde duan, sözcüklerin anlam bakımından özelliklerini ve evrimsel değişimlerini araştırıp inceleyen bilim dalı.

Anlatı:

Roman, öykü, masal, oyun… türlerinde olduÄŸu gibi gerçek ya da düşlemsel olaylar dizisinin, durumların yazınsal düzeyde anlatılması, öyküleme.

Ardıl:
Büyük ustaların taklitçisi, özgün yaratıcılık göstermeyen edebiyatçı.

Artalan:
Bir metnin algılanmasında, metinde oluşan yeni anlam öncesindeki tarihsel, toplumsal, yazınsal verilerin tümü.

B

Bakış Açısı:

Bir yapıtta olaylara bakış.

Belge:

Bir olguyu anlatan, bir olayı açıklayan ya da bir savın doğrululuğunu kanıtlayan yazı, yapıt, yazıt.

Belgin:

Tam ve belirli bir nitelikte anlatılmış olan (duygu,düşünce).

Belginlik:

Anlatımda düşünce ve duygunun, en uygun sözcüklerle anlatılmış olması.

Benzer Yapıt:

Bir dilde yaratılmış olan yazın yapıtını, konu yönünden andıran ya da eş olan yapıt.

Bestseller:

Çok satar.

Betim:

Anlatım konusu ile ilgili bir nesneyi, kişiyi ya da olayı özellikleri belirtilerek tanımlama.

Betimce:

Bir yazın yapıtında bir kimseyi görünüş ve davranış özellikleri yönlerinden tanıtan yazı.

Betimleme:

Bir ortamı, olayı, varlığı, imgeyi ve kavramı özel niteliklerini canlandıracak biçimde yazı ya da sözle anlatma.

Betimsel:
Varlıkları dış özellikleri ve görünüşleri ile anlatma yolu.

Biçimci Eleştiri:

bkz. yapısalcı eleştiri

BireÅŸim:

1. Bilim ve sanat çalışmalarında ayrıntılar bir araya getirilerek bir bütüne ulaşılması.
2. değişik düşünce ve duyum öğelerinin birleşerek bütünlük gösteren bir yapıt oluşturması durumu.

Birincil Yazın:

Yazınsal yapıtın, metnin kendisi.

BuluÅŸ:

yazın yapıtında konunun yazarınca düşünülüp bulunması ve sunuş yolunun kuruluşunun planının saptanması.

Ç

Çıkma:

Sayfa kenarına metinle ilgili olarak yazılan açıklayıcı kısa yazı.

Çözümleme:

1. Roman, öykü ya da öyküdeki kişilerin ruhsal yapılarını açıklama, ruhsal çözümleme.
2. Bir metni biçim ve içerik yönünden inceleyerek açıklama, yorumlama.

Çürütüm:

Bir yazarın belli tutum ve görüşlerine karşı yapılan ağır eleştiriler karşısında kendini savunmak, ileri sürülen görü ve düşünceleri çürütmek amacıyla kaleme aldığı yazı ya da kitap.

D

DeÄŸiÅŸke:

Bir yapıtın ya da metnin biçim ve içerik yönünden birtakım küçük ayrılıklar taşıyan değişik baskı ya da yazmalarından her biri.

Dil:

Bir topluluğun bireyleri arasında, sözlü ya da yazılı iletişimi sağlayan sesler ve imler dizgesi.

Dilbilgisi:

Bir dilde sözcüklerin yapılış ve tümce olarak diziliş kurallarını inceleyip saptayan bilgi dalı.

DoÄŸruluk:

Bir metnin, yazım ve düzgün anlatım kurallarına uygunluğu, kullanılan sözcüklerin yerli yerinde olması.

Doldurma:

Düşün yazılarında, raporlarda gerekli olmayan söz, bilgi ya da açıklamalara yer verilmesi.

Düzelti:

Başka birinin yazdığı yazıyı; gazete, dergi, ansiklopedi vbde yayımlanması amacıyla düzeltme, tamamlama.

Düzenleme:

Anadüşünceye bağlı ya da onunla ilgili yardımcı düşünceleri ve ayrıntıları belirli bir amaç ve plana göre sıralama.

Düzyazı:

1. Bir düşünceyi, duyguyu ya da konuyu, ölçü, uyak gibi kurallara bağlı olmadan dilbilgisi ve sözdizimine uygun tümcelerle yazma.
2. Düzyazı ile yazılmış metin.

E

Edebiyat EleÅŸtirisi:

Bir edebiyat yapıtının eleştirici gözle incelenip, değerlendirilmesi.

Eklenti:

Bir yapıta eklenmiş olan ek bölüm.

EleÅŸtirel:

1. Eleştiriye dayalı.
2. Bir yapıta eleştirici bir bakış açısı ile yaklaşma.

Eleştirel Gerçekçilik:

toplumsal gerçekleri eleştirel açıdan ele alan bireyi toplumla ilişkileri yönünden yansıtmayı amaçlayan bir gerçekçilik görüşü.

EleÅŸtiri:

1. yazın, sanat ya da düşünce ağırlıklı yapıtları inceleyip, çeşitli yönlerden, değerli, değersiz yanlarını ortaya koyma.
2. Bu amaçla hazırlanan yazı.

EleÅŸtirici:

Yazın ya da sanat yapıtlarını inceleyip değerlendirerek değerli, değersiz yanlarını ortaya koyan kimse, eleştirmen.

Eleştirmeli Basım:

Eski çağlardan kalma ya da elyazması yapıtların değişik nüshalarını karşılaştırıp aradaki ayrılıkları ortaya koyarak sağlanan metni bulma.

Estetik:

Doğada ve sanatta güzel öğretisini konu edinen felsefe alanı.

Etik EleÅŸtiri:

Bir edebiyat metnini insan dünyasına katkıları ve insanın değerleri alanında ne söylediğini öne çıkarak eleştiren eleştiri biçimi.

EytiÅŸim:

Bir konu üzerinde karşıt görüşleri değerlendirerek doğruyu bulma yöntemi.

H

Hermeneutik:

bkz. Yorumlama

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.06.2008 tarihinde Sema tarafından, Türk Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 641 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 3 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Eleştiri Sözlüğü... orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...