Edebiyat Hakkında Bilgiler | Pratik Edebiyat Bilgileri

Pratik Edebiyat Bilgileri

1. Sagu-ağıt-mersiye konu yönüyle ortaktır. Mersiye ölçü yönünden farklıdır.

2. Koşuk, sagu ve destan İslamiyet öncesi dönemde, dörtlükler biçiminde, hece ölçüsüyle ve
genellikle yarım uyak kullanılarak söylenmiştir.

3. Yapay destanlar, doğal destan sürecinden geçmeyen yazarı bilinen destanlardır.

4. Orhun (Göktürk) Yazıtları 8.yy. da Orhun Irmağı kıyısında dikilen, yazılı edebiyatımızın ilk ürünleridir.

5. Kutadgu Bilig, siyasetname olup, Yusuf Has Hacib tarafından yazılan, didaktik özellikler taşıyan alegorik bir eserdir.

6. Atabetü’l-Hakayık (Edip Ahmet), Divan-ı Hikmet (Ahmet Yesevi) tasavvufî eserlerdir.

7. Dede Korkut Hikayeleri, Oğuzların savaşlarını anlatan, destan devrinden halk hikayeciliğine geçişin ürünü olan, on iki hikayeden oluşan anonim ürünlerdir.

8. Mevlana, Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli 13.yy. da yaşayıp insanlık sevgisini anlatan tasavvufçulardır.

9. Risaletü’n-Nushiye (Yunus Emre), Divan-ı Kebir (Mevlana), Makalat (Hacı BektaÅŸ-ı Veli) tasavvufu anlatan eserlerdir.

10. İlahi (nefes-deme), şathiye, nutuk, devriye tasavvuf şiirinin dörtlükle oluşan türleridir.

11. Koşma, semai, varsağı, destan aşık edebiyatı ürünleridir. Dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle yazılırlar. Koşma, işlediği konulara göre koçaklama, güzelleme, taşlama, ağıt dörde ayrılır.

12. Kaygusuz Abdal ve Pir Sultan Abdal tasavvufu farklı yorumlayan kişilerdir.

13. Karacaoğlan, Emrah, Aşık Veysel güzelleme; Dadaloğlu, Köroğlu koçaklama türünde eserler vermişlerdir.

14. Seyranî (kişsel), Dertli (toplumsal) taşlama örnekleri vermişlerdir.

15. Mani, ”aaxa” uyak düzeninde, 7’li hece ölçüsü ve tek dörtlük oluÅŸu nedeniyle anonim edebiyatın en yaygın nazım biçimidir. Divan ÅŸiirindeki rubai ve tuyuÄŸla ortak özelliklere sahiptir.

16. Olağanüstülük, kahramanlarının soylu kişilerinden oluşması, abartılı anlatım destanla masalın ortak özellikleridir. Destan milli, masal çoğunlukla evrenseldir. Destan konusunu tarihi bir gerçekten alır, masal tamamıyla hayal ürünüdür.

17. Gazel 5-15, kaside 33-99 beyit ve ”aa xa xa xa”’ uyak düzeniyle, mesnevi ise beyit sayısında sınırlama olmaksızın ”aa bb cc dd ” uyak düzeniyle yazılır.

18. Şarkı ve tuyuğ Türk edebiyatına özgü nazım şekilleridir.

19. Rubai, tuyuğ, murabba dörtlüklerle oluşturulan divan şiiri nazım türleridir.

20. Felsefî ve dinî konuların iÅŸlendiÄŸi ”terkib-i bend” de vasıta beyiti devamlı deÄŸiÅŸir. ”Terci-i bend”de vasıta beyiti aynı kalır.

21. Gazel ve kasidede ilk beyite matla, son beyite makta, şairin adının geçtiği beyite mahlas beyiti veya taç beyit denir.

22. Dize sonlarındaki uyaktan başka şiirin ortasında da uyak bulunursa buna musammat gazel veya musammat kaside denir.

23. Münacat, naat, h,c,v divan şiirinde şiirin konularına göre aldığı isimlerdir.

24. Divan edebiyatında şairler hakkında bilgi veren eserlere tezkire, halk edebiyatında cönk adı verilir.

25. Mecalisi’n-Nafais (Ali Åžir Nevai) ilk ÅŸairler tezkiresidir.

26. Harname (Şeyhi), 15.yy.da yazılmış hiciv türünde bir mesnevidir.

27. Åžikayetname, Fuzuli’nin maaşını alamadığı için yazdığı mektup türündeki eseridir.

28. Nefi, 17.yy.da hiciv örneÄŸi ”Siham-ı Kaza”; nabi, aynı yüzyılda yazdığı, didaktik eser olan ”Hayriyye” ile tanınır.

29. Nedim ve Åžeyh Galib hece ile de yazan divan ÅŸairleridir.

30. Katip Çelebi ”Cihannüma”(coÄŸrafya), KeÅŸfü’z-Zünun; Evliya Çelebi, Seyahatnme; Naima, ”Naima Tarihi” adlı eserleri yazan Divan edebiyatının nesir ustalarıdır.

31. Takvim-i Vakayi (ilk resmî gazete), Ceride-i Havadis (ilk yarı resmî gazete), Tercüman-ı Ahval (ilk özel gazete), Şair Evlenmesi-şinasi (İlk tiyatro), Telemak-Yusuf kamil Paşa (ilk çeviri roman ), Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat-Şemsettin Sami (ilk yerli roman), İntibah-Namık Kemal (ilk edebi roman), Cezmi-Namık Kemal (ilk tarihi roman), Araba Sevdası-Recaizade Mahmud Ekrem (ilk realist roman), Karabibik-Nabizade Nazım (köy konulu ilk eser), letaif-i Rivayet-Ahmet Mithat (ilk öykü), Eylül-Mehmet Rauf (ilk psikolojik roman), Mai ve Siyah-Halit Ziya Uşaklıgil ( Batılı anlamda ilk realist roman).

32. Tanzimat romanında yanlış batılılaşma ve cariyelik en yaygın konulardır.

33. Tanzimat şiirinde divan şiiri biçimleri kullanılmış, içerik değişmiştir.

34. Namık Kemal hem tiyatro hem roman yazmış; ancak onu asıl tanıtan vatan temalı şiirleridir.

35. Tahrib-i Harabat ve Takib, Namık Kemal’in Ziya PaÅŸa için yazdığı eleÅŸtirilerdir.

36. Ahmet Vefik PaÅŸa, Moliere’den Cimri, Hastalık Hastası, Kibarlık Budalası gibi tiyatroları çevirmiÅŸtir.

37. Ahmet Mithat Efendi’nin halka okuma zevkini aşılama düşüncesini Hüseyin Rahmi ve Halide Edep de sürdürmüştür.

38. Edebiyatımızın ünlü sözlükleri; Divan-ü Lugati’t-Türk, Muhakemetü’l-Lugateyn, Lehçe-i Osman ve Kamus-ı Türkî’dir.

39. Tanzimat edebiyatı ikinci döneminde ”sanat sanat için” anlayışına dönülerek, Servet-i Fünun edebiyatına hazırlık yapılır.

40. R. Mahmut Ekrem ”Güzel olan her ÅŸey ÅŸiire girebilir.” diyerek Muallim Naci ile kafiye tartışmasını baÅŸlatır.

41. A. Hamit Tarhan, Namık Kemal’in tiyatro anlayışının tersini savunur. Tiyatro tekniÄŸi iyi olmadığı için yazdığı tiyatrolar sahnelenemez.

42. Edebiyatımızda ölüm temasıyla meÅŸhur ÅŸairler; Abdülhak Hamit, Cahit Sıtkı, Yahya Kemal’dir.

43. Servet-i Fünuncular beyit anlayışını kırarak nazımı nesre yaklaştırırlar.

44. Servet-i Fünun’da romanlar realizm ve natüralizmden; ÅŸiirler ise sembolizm ve parnasizmden etkilenir.

45. Servet-i Fünun romanı, çevre olarak Ä°stanbul’u, karakter olarak aydınları seçer.

46. Tevfik Fikret, sanatının ikinci döneminde sanatı toplumun hizmetine sunar, hece ölçüsüyle yazdığı ÅŸiir kitabının ismi Åžermin’dir.

47. ”Sis”, Tevfik Fikret’in Ä°stanbul’a hakaretlerle dolu ÅŸiiridir.

48. Cenab Şahabettin, parnasizm ve sembolizmden etkilenmiş, bir şiirde birden çok aruz kalıbı kullanmıştır.

49. H. Ziya UÅŸaklıgil, Balzac, Stendhal, flaubert gibi realist yazarlardan etkilenmiÅŸ; Batılı anlamda ilk realist roman Mai ve Siyah’ı yazmıştır.

50. H. Ziya’nın anı türündeki eserleri Kırk Yıl, Saray ve Ötesi’dir.

51. Hüseyin Cahit Yalçın, ‘Edebiyat ve Hukuk’ adlı makalesiyle Servet-i Fünun dergisinin kapanmasına neden olmuÅŸtur.

52. Sürgüne gönderilen baÅŸlıca sanatçılar; Namık Kemal, H. Cahit Yalçın, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, ÅŸair EÅŸref, Refik Halit Karay’dır.

53. Süleyman Nazif ve Ahmet Hikmet MüftüoÄŸlu dil yönüyle ‘sırasıyla- Tanzimat ve Milli Edebiyata baÄŸlıdırlar.

54. Şık, Şıpsevdi, Mürebbiye, Metres, Kaynanam Nasıl Kudurdu Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanlarıdır.

55. Ahmet Rasim, Ä°stanbul’un günlük yaÅŸantısını sade bir dille anlatan bağımsız yazarlardandır.

56. Fecr-i Ati, Servet-i Fünun’u eleÅŸtirmesine raÄŸmen onun ”Sanat kiÅŸiseldir.” anlayışını devam ettirmiÅŸtir.

57. Milli Edebiyat, ”Genç Kalemler” dergisinde yayımlanan ”Yeni Lisan” adlı makaleyle 1911 yılında baÅŸlar.

58. Milli Edebiyat bir yönüyle halk edebiyatına dönüşür.

59. Ömer Seyfettin, mili ve tarihî konulu öyküleriyle tanınan yazardır.

60. Edebiyatımızdaki ünlü öykücüler; H. Cahit Yalçın, Ömer Seyfettin, Memduh Åževket Esendal, Sait Faik Abasıyanık, Haldun Taner’dir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 19.07.2009 tarihinde Hale tarafından, Türk Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 945 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 2 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Edebiyat Hakkında Bilgiler | Pratik Edebiyat Bilgileri orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...