Edebi Akımlar – DoÄŸalcılık – Natüralizm | Edebiyatta DoÄŸalcılık – Türk Ve Dünya Edebiyatında DoÄŸalcılık Temsilcileri

DoÄŸalcılık – Natüralizm

Edebiyatta Doğalcılık

Edebi Akımlar

Doğalcılık, doğadan başka gerçeklik olmadığını savunan felsefe öğretilerinin genel adıdır.

Natüralizm olarak da bilinir. Doğalcılara göre doğaüstü gerçekler ya da güçler yoktur. Doğada, nesnel yasalar uyarınca işleyen bir düzen vardır, işte bu yasalar sayesinde, gözlem ve deneye dayalı bilimler, doğa ile ilgili her alanda sağlam, kesin bilgilere ulaşabilir.
Edebiyat Doğalcılık

Doğalcı anlayışına göre gerçeğin güzel gösterilmesi için zorlama yapılmamalıdır. Başka bir deyişle gerçek olduğu gibi yansıtılmalı, idealleştirilmemelidir; yaşamın, kaba ve bayağı sayılarak ele alınmayan yönleri de işlenmelidir.

DoÄŸa bilimlerinin, özellikle de Darwin’in doÄŸa tasarımına özgü ilke ve yöntemlerin sanata ve edebiyata uygulanmasıyla ortaya çıkan DoÄŸalcılık Akımı’na göre bireyi, kalıtım, içinde yetiÅŸtiÄŸi toplumsal ve doÄŸal çevre biçimlendirir. Ekonomik ve toplumsal baskılar altında ezilen bireyler, içlerinden gelen güçlü dürtülerle hareket ederler. Alınyazılarını belirleyebilme gücünden uzak olduklarından davranışlarından sorumlu tutulamazlar.

Kuramsal temelini Fransız Hippolyte Taine‘ in oluÅŸturduÄŸu DoÄŸalcılık Akımı, 19. yüzyılın ikinci yansında Fransa’da doÄŸdu.

Taine‘in,

“… Hırs, cesaret ve gerçek, tıpkı sindirim, kasların iÅŸleyiÅŸi ve vücut ısısı gibi bir nedene baÄŸlıdır. Kötülük ve erdem, sülfürik asit ve ÅŸeker gibi birer üründür.”

yolundaki düşüncelerinden etkilenen Goncourt KardeÅŸler, bu düşün ilkelerini uygulayarak ilk DoÄŸalcı roman olan Germinie Lacerteux‘u (1864) yazdılar. Ama edebiyatta DoÄŸalcılık Akımı, anlatımını, Emile Zola‘nın “Le Roman experimental” (1880; Deneysel Roman) baÅŸlığı altında topladığı deneme yazılarında buldu. Zola’ya göre romancı, olguları yalnızca saptayarak yazmakla yetinen bir gözlemci deÄŸil, roman kiÅŸilerinin ruhsal yapılarını, kiÅŸiliklerini ve onların iç dünyalarını bir dizi deneyden geçiren, duygusal ve toplumsal olgulan, bir kimyacının maddeyi iÅŸlediÄŸi gibi iÅŸleyen bir deneycidir.

DoÄŸalcılık’ın öngördüğü yöntemlere sıkı sıkıya baÄŸlı kalma konusunda pek az DoÄŸalcı yazar Zola’ya yaklaÅŸabildi. Ama bir süre sonra, dönemin hemen hemen tüm ünlü yazarları, az ya da çok bu akımdan etkilendi. Zola baÅŸta olmak üzere, belli baÅŸlı DoÄŸalcı yazarlar arasında, ünlü öykücü Guy de Maupassant, romancı Joris-Karl Huysmans, Alman oyun yazarı Gerhart Hauptmann, Portekizli romancı José Maria Eça de Queirós anılabilir. Andre Antoine‘ın Paris’te kurduÄŸu “Theatre Libre” (Özgür Tiyatro), Otto Brahm’ ın Berlin’de kurduÄŸu “Freie Bühne” (Özgür Sahne), DoÄŸalcı anlayışla yazılmış oyunları, DoÄŸalcı üslupla sahneleme amacına yönelikti.

Eksiksiz bir nesnelliği amaçlamış olmakla birlikte, Doğalcı yazarlar, belirlenimci kuramlara bağlı oldukları için, gerçekliği, belli yargıların etkisi altında ele aldılar, nesnel gerçekleri yazdılar ve idealleştirmeye karşı çıktılar. Doğanın çoğunlukla acımasız ve zorlu, yaşamın acımasız ve kaba yanlarını yansıttılar. Kalıtımla ilgili görüşleri dolayısıyla, güçlü tutkuların pençesinde kıvranan basit tipleri ele aldılar. Bundan dolayı yapıtlarında, çevrenin birey üzerindeki ezici etkisine inandıklarından, daha çok eniç karartıcı mekânları, gecekondu semtlerini ve yeraltı dünyasını bir belgesel diliyle işlediler. iç karartıcı mekânları, gecekondu semtlerini, yeraltı dünyasını seçtiler. Bu boğuntulu ya da yoksul ortamları, bir belgesel diliyle anlattılar. Doğalcı yazarlar, çevrenin birey üzerindeki ezici bir etkisi olduğuna inanıyorlardı.

Avrupa edebiyatında DoÄŸalcılık’ın etkileri zayıflamaya baÅŸladığı bir dönemde ABD’de, Stephen Crane, Frank Norris ve Jack London, DoÄŸalcı anlayışla yapıtlar verdiler. Theodore Dreiser, ABD’de DoÄŸalcılık’ı doruÄŸa ulaÅŸtırdı. Son DoÄŸalcı yapıtlar, James T. Farrell’ın “Studs Lonigan” (1932–35) baÅŸlıklı üçlemesi oldu.

Türkiye’ye DoÄŸalcılık, deneye dayalı bilimlerin ateÅŸli savunucusu BeÅŸir Fuad tarafından tanıtıldı. Kendisi roman ya da öykü yazmamakla birlikte, bazı yapıtlarında DoÄŸalcı estetiÄŸin temel ilke ve yöntemlerini savunarak dönemin romancı ve öykücülerini etkiledi. Türk edebiyatının ilk DoÄŸalcı romanını 1891’de Ahmed Midhat Efendi yazdı: “Müşahedat” (Gözlemler). Ama bu yazar, kitabının önsözünde, Zola ve arkadaÅŸlarını, toplumun ve insanlığın en iÄŸrenç, en kötü yanlarını yansıttıkları için eleÅŸtirmiÅŸ, gerçeÄŸin eksiksiz olarak gösterilebilmesi için iyilik ve güzelliÄŸin de anlatılması gerektiÄŸini savunmuÅŸtur. Bu akımın Türkiye’deki ilk önemli temsilcisi ise Hüseyin Rahmi Gürpınar oldu. Yazar, “Mürebbiye” (1899) adlı romanında, kahramanlardan birinin aÄŸzından DoÄŸalcılık’ın ne olduÄŸunu anlattı. “Ben Deli miyim?” (1925) adlı romanı müstehcen bulunarak dava açılan Hüseyin Rahmi, duruÅŸmada yapıtını savunurken “gerçek öykücülük, tüm bilimleri, fenleri kapsayan, her kötülüğü, her hastalığı, her gizli fesadı, yarayı aydınlığa çıkaran yüce bir güçtür” demiÅŸtir.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.08.2009 tarihinde Hale tarafından, Dünya Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 1492 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Edebi Akımlar - Doğalcılık - Natüralizm | Edebiyatta Doğalcılık - Türk Ve Dünya Edebiyatında Doğalcılık Temsilcileri orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...