Dünya ve Ülkeler Tarihi Ansiklopedisi: Nijerya

Nijerya

Bugünkü Nijerya topraklarında ilk yaÅŸayanların, milattan 700 yıl öncesine rastladığı tahmin edilmekte, fakat bunların kimler olduÄŸu hakkında kesin bir hükme varılamamaktadır. Nijerya’nın tarihini, Arapça yazılmış kayıtlara dayalı olarak, kuzey bölgelerde 9. yüzyıl baÅŸlarında kurulmuÅŸ, Konem-Boru ve batı bölgelerde de yedi Hausa ÅŸehir devletleriyle baÅŸlatmak mümkündür.

On ikinci yüzyıldan itibaren kurulmaya başlanmış Yoruba veIfe krallıkları, 14. yüzyıldan itibaren kıtayı aydınlatmaya başlayan İslam ışıklarıyla eriyip gitmişlerdir. İslamiyetin yayılmasıyla, mevcut şehir devletleri ve birçok kabile Müslümanlıkla şereflenmişlerdir. Buna göre Kuzey Nijerya tamamen İslamlaşmış ve geri kalan bölgeler de İslamiyetin nüfuzu altına girmişti.

Nijerya’ya ilk olarak 15. yüzyılda Avrupa sömürgeciliÄŸini ve zulmünü getirenler, Portekiz ve Ä°ngiliz esir tüccarı denizciler olmuÅŸtur. Bir yanda doÄŸudan parlayan Ä°slam güneÅŸi köleliÄŸi önleyici, eritici ışıklarıyla Afrikalılara hayat getirirken, diÄŸer yanda bozulmuÅŸ dinlerinin taassubu ve maddi hırslarla dolmuÅŸ Avrupalılar, Nijerya’nın zenci insanlarını esir yapıyor ve satıyordu. Böylece, Avrupalıların iÅŸgalleriyle Atlantik esir ticareti baÅŸlamıştı. 350 yıl kadar süren bu vahÅŸet, 20.000.000 Nijeryalı’nın esir olarak satılmasıyla Avrupa tarihinde kara bir leke olarak kalmıştır.

Ä°ngiltere, 19. yüzyıl baÅŸlarından itibaren, Nijerya içiÅŸlerine karışmaya baÅŸladı. Ä°lk olarak Lagos, 1861 yılında bir Ä°ngiliz kolonisi haline geldi. 1885’te Gine Körfezi civarı, Ä°ngiltere’nin himayesine girdi. Bundan sonra Ä°ngiltere, Nijerya’yı iki himaye bölgesine ayırdı. Ä°kisini birden bir vali yönetiminde tuttu. Birinci Dünya Savaşından sonra baÅŸlayan milliyetçilik hareketleri, Nijeryalılar arasında yabancılara karşı isyan etme ve bağımsızlığı elde etme düşüncesini getirdi.

1950 yılında, idare gücünü, merkezi otoriteyle üç ayrı bölgenin meclisleri arasında paylaştıran yeni bir federal sistem getirildi. 1954 yılında ilan edilen anayasa, kuzey, batı ve doğu bölgeleri güçlü bir merkezi hükümete bağlı olarak, Nijeryalılara sahip oldukları kanuni hakları verdi.

İngiltere, iş başına kendi çıkarlarını koruyacak bir hükümeti getirmeyi planlıyordu. Ülkede üç büyük parti kuruldu ve 1959 yılında seçimler yapıldı. Bu seçimlerde kuzey bölgenin Nijerya Halkları Kongresi (NPC) kazandı ve parti lideri Ebubekir Tafawa Balewa başbakan oldu. Müslümanların çoğunlukta olduğu kuzey bölge iktidara gelince, ilk iş olarak 1960 yılında bağımsızlığı elde etti.

Nijerya bundan sonra 1963 yılında Cumhuriyeti ilan etti ve akabinde 1965 yılında yeni seçimler yapıldı. Fakat bundan sonra Nijerya’da iç karışıklıklar baÅŸladı. 30 Mayıs 1967’de DoÄŸu Bölgesi Biafra Cumhuriyeti adıyla isyan ettiyse de, Nijerya hükümeti dış güçlerin yardımıyla bu isyanı bastırdı. Fakat bu iç harp 30 aydan fazla sürdü ve 20. yüzyılın en kanlı ve korkunç çatışmalarından biri oldu. Biafra bölgesi binlerce ölü ve birçok harap olmuÅŸ binayla doldu.

1970 yılından sonra olay yatıştı ve bu arada bulunan petrol yatakları Nijerya’nın hayatını deÄŸiÅŸtirdi. 29 Haziran 1975’te General Muhammed yeni bir askeri darbeyle iÅŸ başına geldi. Çok geçmeden 1976’da yapılan üçüncü ihtilal teÅŸebbüsü baÅŸarısızlıkla bitti. Fakat, General Muhammed öldürüldü ve yerine, yardımcısı General Olesegun Obasanjo geçti. General Ä°brahim Babangida devlet baÅŸkanı olup, askeri bir rejim kuruldu.

Bundan sonra NijeryaFederal Hükümeti, petrol gelirlerinin getirdiÄŸi refah düzeyi ile iç olayları önlemeye baÅŸladı ve bugün için Nijerya Afrika’nın en geliÅŸmiÅŸ ülkelerinden biri haline geldi. 4 Temmuz 1992’de seçimlerle tekrar demokratik düzene geçilmeye ilk adım atıldı. Sivil yönetime geçiÅŸ tarihi olarak çeÅŸitli zamanlar belirlendi ise de en son olarak 27 AÄŸustos 1993’e ertelendi.

Alıntıdır

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.11.2007 tarihinde bosnak tarafından, Medeniyetler ve Ãœlkeler Tarihi Ansiklopedisi bölümünde paylaşılmıştır ve 403 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Dünya ve Ülkeler Tarihi Ansiklopedisi: Nijerya orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...