Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı | Başkanlar Ve Hükümetler

Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı

23 Nisan 1920’de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi; sadece yasama yetkisini deÄŸil, aynı zamanda yürütme yetkisini de millî iradenin merkezini teÅŸkil eden Meclis’te toplamaktadır. Meclis BaÅŸkanı aynı zamanda Hükümet ve Devlet BaÅŸkanı olarak görev yapmaktaydı. Büyük Millet Meclisi, 2 Mayıs 1920 tarihinde Ä°cra Vekilleri’nin seçilmesine dair 3 Numaralı Kanun’u kabul ederek ilk Ä°cra Vekilleri Heyeti’ni seçti.

Mustafa Kemal PaÅŸa Cumhuriyet’in ilanına kadar geçen süre içerisinde Ä°cra Vekilleri Heyeti ReisliÄŸi görevini de ifa etti. 20 Ocak 1921 gün ve 85 Sayılı TeÅŸkilât-ı Esasiye Kanunu‘nun bazı maddelerinin deÄŸiÅŸtirilmesine dair 29 Ekim 1923 gün ve 364 Sayılı Kanun’la Cumhuriyet ilân edilmiÅŸ ve bu Kanun’un 12. maddesinde BaÅŸvekil’in Reisicumhur tarafından seçileceÄŸi hükme baÄŸlanmış oldu.

Başkanlar ve Hükümetler

1923 Р1946 D̦nemi

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra, 1923 -1 946 yılları arasındaki tek partili siyasal yaÅŸamda kurulan hükümetler şöyle:

İsmet İnönü

1- I. Ä°nönü Hükümeti (30.10.1923 – 06.03.1924):

25 Nisan 1920 ile 27 Ekim 1923 tarihleri arasında görev yapan Muvakkat Ä°cra Encümeni ve 5. Ä°cra Vekilleri Heyeti ardından ilan edilen Cumhuriyeti takiben hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 30 Ekim 1923’te yapılan güven oylamasında kullanılan 165 oyun tamamı kabul çıktı. 3 Mart 1924’te Hilafetin ve bu nedenle de Åžerie ve Evkaf Vekaleti’nin ve ayrıca Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti’nin kanunla kaldırılması üzerine yeni bir kabine oluÅŸturulması için Ä°nönü baÅŸbakanlıktan çekildi.

2- II. Ä°nönü Hükümeti (06.03.1924 – 22.11.1924):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 6 Mart 1924’te yapılan güven oylamasında kullanılan 145 oyun tamamı kabul çıktı. BaÅŸbakan Ä°nönü’nün ”saÄŸlık nedeniyle” istifası üzerine hükümet sona erdi.

Ali Fethi Okyar

3- Okyar Hükümeti (22.11.1924 – 03.03.1925):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Ä°stanbul Milletvekili Ali Fethi Okyar’a verildi. 27 Kasım 1924’te yapılan güven oylamasında kullanılan 188 oyun tamamı kabul çıktı. Okyar, Åžeyh Sait Ä°syanı sırasında baÅŸbakanlıktan istifa etti.

4- III. Ä°nönü Hükümeti (03.03.1925 – 01.11.1927):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 4 Mart 1925’te yapılan güven oylamasında, kullanılan 179 oyun, 153’ü kabul, 23’ü ret, 1’i çekimser çıktı. 1927’de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.

5- IV. Ä°nönü Hükümeti (01.11.1927 – 27.09.1930):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 316 üyeli TBMM’de, 5 Kasım 1927’de yapılan güven oylamasında, 271 oy kullanıldı, 269 kabul oyu çıktı. Bazı bakanlıkların boÅŸalması ve siyasi durum gerekçesiyle Ä°nönü’nün baÅŸbakanlıktan çekilmesi üzerine hükümet sona erdi.

6- V. Ä°nönü Hükümeti (27.09.1930 – 04.05.1931):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 316 üyeli TBMM’de 2 Ekim 1930’da yapılan güven oylamasında, 261 oy kullanıldı, 249 kabul, 12 ret çıktı. 1931’de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.

7- VI. Ä°nönü Hükümeti (04.05.1931 – 01.03.1935):

Genel seçimler sonucunda oluÅŸan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 317 üyeli TBMM’de 9 Mayıs 1931’de yapılan güven oylamasında 287 oy kullanıldı. Oyların tamamı kabul çıktı. 1935’te yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi.

8- VII. Ä°nönü Hükümeti (01.03.1935 – 01.11.1937):

Seçimler sonucunda oluÅŸan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından Malatya Milletvekili Ä°smet Ä°nönü’ye verildi. 399 üyeli TBMM’de 7 Mart 1935’te yapılan güven oylamasında kullanılan 343 oyun tamamı kabul çıktı. 20 Eylül 1937’de 45 gün izin alarak baÅŸbakanlıktan ayrılan Ä°nönü, daha sonra istifa ederek, görevden ayrıldı.

Celal Bayar

9- I. Bayar Hükümeti (01.11.1937 – 11.11.1938):

20 Eylül 1937’de Ä°smet Ä°nönü’nün 45 gün izin alarak baÅŸbakanlıktan ayrılması üzerine BaÅŸbakan VekilliÄŸi’ne getirilen Celal Bayar, Ä°nönü’nün istifası ile boÅŸalan baÅŸbakanlığa, CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından atandı. 8 Kasım 1937’de yapılan güven oylamasına katılan 364 milletvekilinin tamamı kabul yönünde oy kullandı. Atatürk’ün vefatı üzerine Ä°nönü CumhurbaÅŸkanı seçildi. Yeni hükümetin kurulması için Bayar istifa etti.

10- II. Bayar Hükümeti (11.11.1938 – 25.01.1939):

Hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü tarafından Ä°zmir Milletvekili Celal Bayar’a verildi. 16 Kasım 1938’de yapılan güven oylamasında kullanılan 342 oyun tamamı kabul çıktı. Bayar’ın, parti divanında seçim kararı alınması üzerine baÅŸbakanlıktan çekilmesiyle hükümet sona erdi.

Refik Saydam

11- I. Saydam Hükümeti (25.01.1939 – 03.04.1939):

Celal Bayar’ın istifasından sonra hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü tarafından Ä°stanbul Milletvekili Refik Saydam’a verildi. 27 Ocak 1939’da yapılan güven oylamasına kullanılan 341 oyun tamamı kabul çıktı. Oylamaya 57 milletvekili katılmadı. Hükümet, 1939’da yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.

12- II. Saydam Hükümeti (03.04.1939 – 09.07.1942):

Seçimler sonrasında oluÅŸan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü tarafından yeniden Ä°stanbul Milletvekili Refik Saydam’a verildi. 424 üyeli TBMM’de 10 Nisan 1939’da yapılan güven oylamasında 389 oy kullanıldı. Kullanılan oyların tamamı kabul çıktı. 35 milletvekili oylamaya katılmadı. Refik Saydam’ın görevi başında vefat etmesiyle hükümet sona erdi.

Şükrü Saraçoğlu

13- I. SaraçoÄŸlu Hükümeti (09.07.1942 – 09.03.1943):

Refik Saydam’ın vefatı üzerine hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü tarafından Ä°zmir Milletvekili Şükrü SaraçoÄŸlu’na verildi. 5 AÄŸustos 1942’de yapılan güven oylamasında kullanılan 381 oyun tamamı kabul çıktı. 45 milletvekili oylamaya katılmadı. Hükümet 1943’te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi.

14- II. SaraçoÄŸlu Hükümeti (09.03.1943 – 07.08.1946):

Seçimler sonucunda hükümeti kurma görevi CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü tarafından Ä°zmir Milletvekili Şükrü SaraçoÄŸlu’na verildi. 455 üyeli TBMM’de 17 Mart 1943’te yapılan güven oylamasında kullanılan 425 oyun tamamı kabul çıktı. 30 milletvekili oylamaya katılmadı. 1946’da yapılan genel seçimler nedeniyle hükümet sona erdi.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 17.09.2012 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 314 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 14 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı | Başkanlar Ve Hükümetler orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...