Çırak – Çıraklık Nedir? | Çıraklığın Evrimi – Çıraklık Yaşı – Çıraklık Sistemi – Ulusal Çıraklık Yasası – Ä°stihdam Ve Mesleki E..

Çırak – Çıraklık

Bir meslek ya da zanaat dalında çalışabilmek için gerekli bilgi ve beceriyi kazanmak amacıyla, o alanda usta olan biri­nin yanında çalışarak geçirilen eğitim dönemi­ne çıraklık denir.

Çıraklar mesleği öğrenirken düşük bir ücret karşılığında çalışır, ustası da ucuza sağlanmış bir yardımcıya sahip olur. Sanayi Devrimi öncesinde üretim büyük ölçü­de yerel tüketime yönelikken, çıraklık günü­müzde olduğundan çok daha yaygındı.

Çırakların çoğu, zorunlu temel eğitim son­rasında okuldan ayrılınca çıraklığa başlar. Çoğu zaman çocuğun velisi ya da vasisi ile yanında çalışacağı usta arasında, tarafların imzaladığı bir çıraklık anlaşması yapılır. İlgili taraflar anlaşmada verdikleri sözleri yerine getirmek zorundadır.

Çırak seçtiği zanaat üzerine tam bir eğitim görür. Günümüzde batı ülkelerinin çoğunda çıraklığın bir bölümü o zanaatla ilgili eğitim veren okullarda geçer. Sözleşmede belirtilmiş olan süre sonunda çırak o zanaatı bütünüyle öğrenmiş ve o alanda bir usta olarak çalışabi­lecek duruma gelir. Çıraklık süresinde genel­likle kuramsal ve uygulamalı sınavlar yapılır.

Çıraklığın Evrimi

Çıraklıkla ilgili en eski bilgileri Eski Mısır ve Babil uygarlıklarında buluyoruz. İÖ 18. yüz­yılda Babil’de yapılan Hammurabi Yasala­rı‘nda çıraklıktan söz edilir. 13. yüzyılda Avrupa’daki meslek loncalarında çıraklık bü­yük önem taşırdı. Her meslek dalında yapılan üretimin kalitesini ve yönte­mini denetleyen bu loncalara girebilmek için genellikle yedi yıl süreyle çıraklık yapmak gerekliydi.

Çırak yedi yıl boyunca ustasının evinde kalırdı. Bu süre sonunda zanaatı tü­müyle öğrenen çırak kendi işyerini kurana kadar kalfa, kendi işyerini kurduğu zaman da usta olurdu.

Bir ailenin kuşaklar boyunca belirli bir meslek ya da zanaatla uğraşması çok rastla­nan bir olaydı ve bu durumda çıraklar genellikle ustanın kendi oğulları olurdu.

Çıraklık sistemi zamanla yaygınlığını yitir­di. Ä°ngiltere’de Sanayi Devrimi ile birlikte yaygınlaÅŸan makineli üretimde zanaatçıların yerini düz işçiler aldı. Basım sanayisi gibi birkaç sanayi dalı dışında çıraklık hemen hemen bütünüyle ortadan kalktı. II. Dünya Savaşı yıllarında çıraklık yeniden canlandı.

Günümüzde, ülkeden ülkeye farklılık gös­termekle birlikte geleneksel çıraklık ilişkisi daha çok özel bir beceri gerektiren işlerde görülür. Daha az beceri gerektiren alanlarda, çalışma süreci içinde işi öğrenme yöntemi benimsenmiştir. Bazı fabrikalarda beceriye göre işte ilerleme yöntemi uygulanır. Birçok ülkede meslek eğitimi için teknik okullar açılmıştır ve özel eğitim programları uygula­maya konmuştur. Bazı sanayi ve ticaret firma­larının kendi özel çıraklık programlan vardır.

ABD’de 1937’de çıkarılan Ulusal Çıraklık Yasası çıraklığın koÅŸullarını düzenler. Bugün ABD’de 90 iÅŸkolunda 350’den fazla çıraklık programı uygulanır. Ä°ngiltere’de 1948’de çıka­rılan Ä°stihdam ve Mesleki EÄŸitim Yasası her sanayi dalında bir Çıraklık ve Mesleki EÄŸitim Komisyonu kurulmasını öngörmüştür. Her daldaki eÄŸitim o iÅŸin özelliklerine göre kuram­sal ve uygulamalı olarak düzenlenir. Çıraklık konusunda yapılan düzenlemeler günümüzde iÅŸgücü planlamasının bir bölümünü oluÅŸturur.

Türkiye’de Çıraklık

13. yüzyıldan baÅŸlayarak Anadolu’da yaygın­laÅŸan Ahi örgütünde çıraklık vardı. Bir esnaf ve zanaatçı örgütlenmesi olan Ahilik’te ya­mak, çırak, kalfa ve usta kademelerinin birin­den ötekine geçiÅŸ belirli kurallara baÄŸlıydı ve sınavla olurdu. 17. yüzyılda Ahi birlikleri loncalara dönüştü.

Gedik denen işkolu tekelleri ortaya çıktı. 19. yüzyılda Avrupa mallarının rekabetiyle geleneksel sa­nayi çökerken bu örgütlenmeler de güçlerini yitirdi. Tanzimat döneminde, yeni gelişen sanayi dallarında eğitim veren sanayi okulları açıldı.

Cumhuriyet döneminde meslek eÄŸitimi için Milli EÄŸitim Bakanlığı’na baÄŸlı sanat okulları ve akÅŸam sanat okulları açıldı. 1938’de çıkarı­lan bir yasayla sanayi kuruluÅŸlarında meslek kursları açılması özendirildi ve bazı kamu sanayi iÅŸletmelerinde çırak okulları açıldı. 1977 de çıkarılan Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu konuyu yeniden düzenledi.

Çıraklık yaşı 12’den baÅŸlatıldı ve çıraklık süresi üç-dört yıl olarak belirlendi. 1986’da kabul edilen Çıraklık ve Meslek EÄŸitimi Kanunu bütün meslek kuruluÅŸları ile mal ve hizmet üreten kamu kuruluÅŸlarında çalışan çırak, kalfa ve ustaların mesleki eÄŸitimini tümüyle Milli EÄŸi­tim Bakanlığı’nın görev ve yetki alanına aldı. Bu yasaya göre çırak olabilmek için 13–19 yaÅŸ arasında ve ilkokulu bitirmiÅŸ olmak gerekir. Yasanın uygulanmasıyla birçok ilde çok sayı­da çıraklık eÄŸitim merkezi açılmıştır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 06.07.2009 tarihinde Hale tarafından, Meslek Tanıtımları | Meslek Seçim Rehberi bölümünde paylaşılmıştır ve 1505 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Çırak - Çıraklık Nedir? | Çıraklığın Evrimi - Çıraklık Yaşı - Çıraklık Sistemi - Ulusal Çıraklık Yasası - İstihdam Ve Mesleki Eğitim Yasası orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...