Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

Çerkez Ethem Ayaklanması | I. İnönü Savaşı Sırasında Bastırılmış Olan Çerkez Ethem’in Yunan Ordusuna Teslim Olduğu TBMM Tarafından Vatan Haini Olarak ..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 19.11.2010 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 2283 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Çerkez Ethem Ayaklanması

KurtuluÅŸ Savaşı – İç Cephe-Ayaklanmaları


Çerkez Ethem Ayaklanması, I. İnönü savaşı sırasında bastırılmıştır. * Kuvvei Seyyare döneminde oldukça başarılı hizmetler veren Çerkez Ethem bu yenilgi sonunda Yunan ordusuna teslim olmuş ve TBMM tarafından vatan haini olarak ilan edilmiştir.

* Kuvvei Seyyare – Kuvve-i Seyyare – Kuva-yi Seyyare; Hareketli kuvvetler, Türk KurtuluÅŸ Savaşı yıllarında gönüllü vatansever birliklerden kurulan Kuva-yi Milliye’nin bir koludur.


Ä°zmir’in 15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan iÅŸgaline uÄŸramasının ardından, Çerkez Ethem ve aÄŸabeyi Yüzbaşı Tevfik gibi komutanlar tarafından örgütlenmiÅŸtir. Çerkez Etem aynı yıl Salihli Cephesi’ni kurmuÅŸ ve kendini cephe komutanı ilan etmiÅŸtir. Emrindeki kuvvetlere de Kuvve-i Seyyare adını vermiÅŸtir.

Ä°lk zamanlarda iç ayaklanmaları bastırma görevi de üstlenmiÅŸtir. Anzavur Ayaklanması, Düzce Ayaklanması, Adapazarı Ayaklanması, Yozgat Ayaklanması ve Kuva-yi Ä°nzibatiye’ye karşı, Ali Fuat PaÅŸa’nın Ankara’dan gönderdiÄŸi 20. Kolordu birlikleri ile takviye edilen Çerkez Ethem komutasındaki Kuva-yi Seyyare baÅŸarılı olmuÅŸ ve ayaklanmayı bastırmıştır.

Ayaklanma nedenleri

• Ankara Valisi’ni yetki dışı yargılama giriÅŸimi. Çerkez Ethem, Yozgat Ayaklanması’nı bastırdıktan sonra, ayaklanmaya, dönemin Ankara Valisi Yahya Galip Bey’Ä°n uygulamalarının neden olduÄŸunu öne sürmüştür. Yahya Galip Bey’i bu suçtan yargılamak üzere 26 Haziran 1920’de Yozgat’a çağırmıştır. Bu emir, TBMM BaÅŸkanı Atatürk tarafından reddedildi.

• İstiklal Mahkemeleri hakkındaki karara karşı çıkış. TBMM, 18 Eylül 1920 tarih ve 42 sayılı kararı ile kaçak erat ve casusların yargılanmasıyla görevli olmak üzere İstiklal Mahkemeleri kurulmasına karar vermişti. Çerkez Ethem ve kardeşleri ise kaçak erat ve casusların, birliklerin önünde asılarak idam edilmesi şeklindeki uygulamaya devam edeceklerini bildirmişler, Mahkemeyi tanımamışlardır.

• Asker toplamada İçiÅŸleri Bakanlığı’na engel olunması. Yozgat Ayaklanması’nın bastırılması ardından Çerkez Ethem, 1920 yılının Haziran ayı sonrasında Yozgat dolaylarında asker toplamaya baÅŸlamıştı. Gerçekte asker toplama yetkisi TBMM tarafından İçiÅŸleri Bakanlığı’na verilmiÅŸtir. Dönemin İçiÅŸleri Bakanı Albay Refet Bele’nin bu keyfi iÅŸleme karşı çıkması üzerine Çerkez Ethem, İçiÅŸleri Bakanı’na hakarethamiz bir telgraf çekmiÅŸti. Çerkez Ethem, Batı Cephesi’nde de asker toplamaya devam etmiÅŸtir. EskiÅŸehir’in KaracaÅŸehir Köyü’nde kurulan müfrezeyi Kütahya’ya kaydırarak Cephe Komutanlığı’nın denetimine bırakmamıştır.

• Batı Cephesi Komutanlığı’nın iki kısma ayrılmasına karşı çıkılması. Çerkez Ethem ve kardeÅŸleri, TBMM Hükümeti’nin 9 Kasım 1920 tarihinde Batı Cephesi (KurtuluÅŸ Savaşı) Komutanlığı’nın iki kısma ayrılması kararına karşı çıkmışlardır. Çerkez Ethem, Güney Cephesi komutanı Albay Refet Bey’e güvenmediÄŸini söylüyor, tüm batı cephesinin eskisi gibi Albay Ä°smet Bey komutasında kalmasını istiyordu. Öte yandan kardeÅŸi Yüzbaşı Tevfik Bey, Ä°smet Bey’e baÄŸlı olmasına karşın bir süredir rapor vermiyordu. Cerkez Ethem, Hükümetin kararına karşın kendi isteklerinin uygulanması konusunda ısrarcı olmuÅŸtur.


• Düzenli ordunun kurulmasına gösterilen direnç. Çerkez Ethem ve taraftarları, TBMM Hükümeti’nin, düzenli ordu kurulması ve Milli Kuvvetler’in bu orduya katılması yönündeki kararına karşı çıkmakta idiler. Çerkez Ethem’in kardeÅŸi Saruhan milletvekili ReÅŸit Bey, “ordu teÅŸkilinin bütün dünyada iflas etmiÅŸ olduÄŸunu, vatanı ancak Milli Kuvvetler’in kurtarabileceÄŸi” yönünde konuÅŸmalar yapmaktaydı. EskiÅŸehir’de yayımlanan Kuvve-i Seyyare yanlısı Yeni Dünya gazetesi de bu yönde yazılar yayımlamaktaydı. Oysa Milli Kuvvetler ile, Batı Anadolu’daki Yunan askeri varlığına, olsa olsa büyük darbeler vurulabilirdi. Yunan askeri varlığını vatan topraklarından tümüyle atmak ise ancak düzenli bir ordunun, güçlü bir strateji ile vereceÄŸi savaşımla saÄŸlanabilirdi.

• BaÅŸkumandanlık Yetkisi’nin TBMM’ne verilmesine karşı çıkma. TBMM Hükümeti’nin düzenli bir ordu kurulması yönündeki kararı, aynı zamanda bu ordunun tüm sevk ve idare yetkisini de TBMM’ne vermekteydi. Çerkez Ethem taraftarları, düzenli orduya karşı çıkarken aynı zamanda ve yanı sıra TBMM’nin bu BaÅŸkumandanlık konumuna da karşı çıkmaktaydılar.

• Çerkez Ethem kuvvetlerine 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesine karşı çıkma. Düzenli ordunun kurulması çalışmaları sırasında, Çerkez Ethem’e baÄŸlı kuvvetlerini, diÄŸer benzer teÅŸkillerden ayırd edilebilmesi için onlara 1. Kuvvei Seyyare adının verilmesi karara baÄŸlanmıştı. Çerkez Ethem bu karara karşı çıkmış, kendi kuvvetlerine Umumi (genel) Kuvve-i Seyyare adını vermiÅŸ, kendisini de Umumi Kuvve-i Seyyare Komutanı ilan etmiÅŸtir. Böylece bağımsız bir komutanlık konumunda ısrar etmekteydi.

• Yüzbaşı Tevfik Bey ile Cephe Komutanlığı arasındaki çekiÅŸmeler. Batı Cephesi Komutanlığı, Yunan iÅŸgalinden kurtarılmış olan ilçelerde halkın güvenliÄŸi için, 23 Kasım 1920 tarihinde bir sahra jandarma bölüğü kurulmasını kararlaÅŸtırılmıştı. 1. Kuvve-i Seyyare komutan vekili Yüzbaşı Tevfik Bey, bu birliÄŸin kendisini denetlemek için kurulmuÅŸ olduÄŸu kanısındadır. Simav ve Havalisi Komutanlığı adıyla Binbaşı Ä°brahim Bey emrindeki bu kuvvete, Yüzbaşı Tevfik Bey tarafından, geri dönmesi emredilmiÅŸtir. Ä°dam edilme tehditleri karşısında bu birlik geri çekilmiÅŸtir. Bu tarihten itibaren Yüzbaşı Tevfik, Cephe Komutanlığı’na rapor vermemeye baÅŸlamıştır. Zaten Yüzbaşı Tevfik Bey, 27 Kasım tarihinde Mustafa Kemal’e yazdığı bir telgrafta “…Batı Cephesi’ni tanımayacağını…” bildirmektedir.
Bütün bu olaylar Çerkez Ethem ve iki kardeÅŸinin kendilerini, TBMM Hükümeti ve onun düzenli ordusu dışında bağımsız bir siyasi – askeri otorite olarak gördükleri ve bunu korumaya kararlı olduklarını göstermekteydi. Bu durum, TBMM Hükümetinin ülke genelindeki otoritesinde bir gedik oluÅŸturmaktaydı. Öte yandan düzenli ordunun askere alma kaynağını da zayıflatmaktaydı.

Ayaklanmanın bastırılması

Bunu üzerine Meclis’de Kuvayi Seyyareye karşı çıktı. Batı Cephesi komutanlığı Ethem ve Tevfik Beylerin vatana ihanet suçu iÅŸlediklerini öne sürerek teslim olmalarını istedi. Fakat mebus ReÅŸit Bey’in de kendilerine katılmasıyla üç kardeÅŸ UÅŸak’ta Yunanlılarla görüştüler.

Düzenli ordu Ä°smet Bey ve Refet Bey’in komutasında 1921 yılı ocak ayında Kuvayı Seyyare’nin tuttuÄŸu Gediz-Kütahya üstüne yürüdü. Çerkez Ethem’in yanındaki kuvvet iyice küçülmüştü. 1. Süvari Grubu komutanı binbaşı DerviÅŸ Bey takip ediyordu. DerviÅŸ Bey, Ethem’in arkadaşı olduÄŸu için Yunanlılara sığınmadan önce silahlarını bırakmasını saÄŸladı.

Bakınız, KurtuluÅŸ Savaşı – İç Cephe-Ayaklanmalar

Ayaklanmalar – Ä°syanlar

(Visited 5 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 19.11.2010 tarihinde Hale tarafından, Yakın Dönem Türkiye Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 2283 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 12 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Çerkez Ethem Ayaklanması | I. İnönü Savaşı Sırasında Bastırılmış Olan Çerkez Ethem’in Yunan Ordusuna Teslim Olduğu TBMM Tarafından Vatan Haini Olarak İlan Edildiği Ayaklanmalar orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki MakaleOsmanlı Sultanlarının Åžifalı Gömlekleri - Tılsımlı Gömlekler | Topkapı Sarayı Müzesi’nde Osmanlı Tekstili Ve PadiÅŸah Giysileri Ãœzerine Çalışan Doç. Dr.. Sonraki MakaleTürk Dillerinin Tarihsel GeliÅŸimi | Türk Dilinin GeliÅŸim Tarihi - Türk Dilinin GeliÅŸim Süreci - Türkçe Tarihi Hakkında Ä°lginç Notlar

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz