Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

[Biyoloji] Protein Fosforilasyonu Nedir? | Protein Fosforilasyon Konumları – Sinyalizasyon Åžebekeleri – Fosforilasyon Tipleri


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 27.10.2009 tarihinde Hale tarafından, Fizik - Kimya - Biyoloji Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 367 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


Protein Fosforilasyonu

Protein fosforilasyonu, bir proteine bir fosfat grubu (PO4) eklenmesidir. Protein fosforilasyonu pekçok hücresel süreçte önemli bir rol oynar.


Fosfatlı bir serin kalıntısı

Tarihçe


1906’da Rockefeller Tıp AraÅŸtırma Ensititüsü’nde Phoebus A. Levene, vitellin adlı proteininde fosfat olduÄŸunu buldu ve 1933’te, Fritz Lipmann’la ortak çalışması ile, kazeinde fosfoserin bulunduÄŸunu keÅŸfetti. Ancak, Eugene P. Kennedy tarafından enzimatik protein fosforilasyonunun keÅŸfedilene kadar yirmi yıl geçmesi gerekti.

Ä°ÅŸlev

Proteinlerin tersinir fosforilasyonu prokaryot ve ökaryotlarda görülen önemli bir düzenleyiçi mekanizmadır. Protein kinaz ve fosfataz denen enzimler bu düzenleme sürecinin fosforilasyon ve defosforilasyon kısımlarında rol oynarlar. Fosforilayon ve defosforilasyon sonucu çoğu enzim ve reseptörün yapısında bir biçim (konformasyon) değişimi olur, bunun sonucu bunlar ya etkinleşir veya etkinsizleşir. Ökaryotik proteinlerde fosforilasyonu genelde serin, treonin ve tirozin kalıntılarında olur. Prokaryotlarda bazik amino asitler olan histidin, lizin ve arjininde de fosforilasyon olur. Apolar bir amino asit kalıntısına bir PO4 grubunun eklenmesi, proteinin hidrofobik bir kısmının çok hidrofilik bir hâl almasına neden olabilir. Proteinin bu bölgesinin diğer hidrofobik ve hidrofilik bölgeleriyle etkileşimi değişir ve böylece protein yapısında biçimsel bir değişiklik meydana gelir.

Fosforilasyonun düzenleyici rolüne bir örnek, p53 tümör baskılayıcı proteinidir. p53 proteinin etkinliÄŸi çeÅŸitli mekanizmalarla düzenlenir ve 18 farklı fosforilayon konumu vardır. p53’ün etkinleÅŸmesi hücre döngüsünü durdurur. Hücre hasar gördüğü veya hücrenin normal fizyolojisi bozulduÄŸunda bu etkinleÅŸme olur ve bunun sonucunda apoptozis meydana gelir. EtkinsizleÅŸme sinyalinin ardından protein defosforile olur ve çalışması durur. ÇoÄŸu sinyal transdüksiyon yolunda görülen bir mekanizmadır bu, örneÄŸin retina’daki ışığa duyarlı hücrelerde gelen ışığa hücrenin tepki vermesinde bu süreç vardır.

Fosforilayonun düzenleyici rolleri arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:

• Enerji gerektiren reaksiyonların biyolojik termodinamiği.

enziminin fosforilasyonu, sodyum ve potassium iyonlarının hücre zarından taşınmasını düzenler. Hücrelerde osmotik düzenlemeyi sağlayan bu sistem, vücut suyunun homeostazında rol oynar.


• Enzim inhibisyonuna aracılık eder.

– Ä°nsülin sinyalizasyon yolunun bir parçası olarak, GSK-3 enziminin AKT (Protein kinaz B) tarafından fosforile olur.

– Src adlı tirozin kinazının, Src C-ucu kinaz (C-terminal Src kinase ; Csk) tarafından fosforile edilmesi, enzimin yapısında biçimsel bir deÄŸiÅŸikliÄŸe neden olur, protein katlanarak kendi kinaz bölgesini kapatır ve çalışmaz hale gelir.

• “Tanınma bölgeleri” (recognition domain) aracılığıyla protein-protein etkileÅŸiminde önemlidir.

– Fagositik hücrelerde bulunan çok altbirimli büyük bir protein olan NADPH oksidaz’ın sitozolik altbirimlerinin fosforilasyonu, bu enzimin protein-protein etkileÅŸimlerinin düzenlenmesinde önemli rol oynar.

• Protein yıkımında önemlidir.

– Bazı proteinlerin fosforilasyonunun, bunların ATP-bağımlı ubikuitin/proteozom yoluyla yıkımına yol açar. Bu proteinler ancak fosforile oldukları zaman belli ubikuitin ligazlara substrat olurlar.

Sinyalizasyon Åžebekeleri

Sinyalizasyon yolu fosforilasyon olaylarını açığa kavuÅŸturmak zor olabilir. Hücresel sinyal iletiminde, A proteini B proteini fosforile edebilir ve B de C’yi fosforile edebilir. Ama baÅŸka bir sinyalizasyon yolunda, protein D, protein A’yı veya protein C’yi fosforile eder. Fosforile olmuÅŸ proteinlerin araÅŸtırılması olan Fosfoproteomiks, proteomiks’in bir alt sahasıdır. Fosfoproteomiks gibi global yaklaşımlar ve kütle spektrometri yöntemleri kullanılarak fosforile proteinlerdeki zaman baÄŸlı deÄŸiÅŸiklikler tespit edilip nicellenmektedir. Karmaşık fosforilasyon ÅŸebeklerinin anlaşılması için bu teknikler giderek daha önem kazanmaktadır.

Protein Fosforilasyon Konumları

Bir hücre içinde binlerce fosforilasyon yeri bulunmaktadır, çünkü:

1. Belli bir hücre (örneğin bir lenfosit) içinde binlerce farklı tip protein bulunmaktadır.
2. Belli bir fizyolojik hâldeki hücredeki proteinlerin 1/10 ila 1/2’si fosforiledir.
3. Belli bir proteinde birden çok fosforilasyon yeri vardır.

Belli bir proteinin belli bir konumunun fosforilasyonu onun iÅŸlevini veya lokalizasyonu deÄŸiÅŸtirebildiÄŸi için, hücrenin “hâl”inın anlaşılması hücredeki proteinlerin fosforilasyon durumunun bilinmesini gerektirir. ÖrneÄŸin, AKT proteinin serin-473 (“S473”) amino asidinin fosforile olmuÅŸsa, AKT genelde bir kinaz olarak etkinleÅŸtirilmiÅŸ demektir. S473 fosforile olmamışsa AKT inaktif bir kinazdır.

Fosforilasyon Tipleri

Bir proteinde fosforilasyon birkaç farklı amino asitte meydana gelebilir. Serin fosforilasyonu en sık görülür, bunu treonin fosforilasyonu izler. Tirozin forforilasyonu nispeten daha enderdir. Ancak, tirozin fosforile proteinlerin antikorlarla saflaştırılması göreli daha kolay olduğu için, tirozin fosforilasyon konumları daha iyi bilinmektedir. Histidin ve aspartat fosforilasyonu prokaryotlarda iki bileşen sinyalizasyonunda ve ökaryotlarda bazı sinyal transdüksiyon yollarında görülür.

Tespit ve Karakterizasyon

Antikorlar bir proteinin belli bir konumda fosforile olup olmadığını tespit etmek için kullanılan etkili gereçlerdir. Antikorlar proteinin fosforile olmaktan kaynaklanan değişik biçimlerine (konformasyonlarına) bağlanabilirler ve böylece bunların varlığını tespitte kullanılabilirler. Böylesi antikorlar fosfo-spesifik antikor olarak adlandırılır; bu tür yüzlerce antikor mevcuttur. Temel araştırmada ve klinik tanı koyma amaçlı testlerde bunlar vazgeçilmez ayıraçlardır.

2 boyutlu jel elektroforezinde tespit edilmiş çevrim sonrası bir değişiklik örneği (Benek sınırları analiz yazılımı tarafından çizilmiştir, analiz kütle spektrometresi ile yapılmıştır; P46462, proteinin Expasy veritabanındaki kimlik numarasıdır.)

Çevrim sonrası deÄŸiÅŸim izoformları Ä°ki-boyutlu jel elektroforeziyle kolaylıkla tespit edilebilir. Serin, treonin ve tirozin, fosforile olunca nötür hidroksil gruplarının yerini negatif yüklü fosfat grupları alır. Bu fosfat gruplarının pK’ları 1,2 ve 6,5 dolayındadır, dolayısıyla pH 5,5 altında fosfatlar bir negatif yük ekler, ph 6,5 civarında 1,5 negatif yük, pH 7,5 üzerinde 2 negatif yük eklerler. Her bir izoformun göredeli oranı, 2 boyutlu jeldeki protein beneklerinin göreceli boyanma miktarını ölçerek kolayca belirlenebilir.

Son yıllarda kütle spektrometrisi ile yapılan büyük çaplı analizler ile protein fosforilasyon konumları belirlenmektedir. Bu yöntemle daha evvelden bilinmeyen binlerce fosforilasyon yeri tespit edilmiştir. Kütle spektrometrisi bu tür analizler için idealdir çünkü bir fosfat grubunun eklenmesi proteinin kütlesi artırır. Ancak, bu tür çalışmalar için kütle ölçümlerindeki hata oranının çok düşük olması gerekmektedir, bu yüzden bu teknoloji ancak yüksek kaliteli kütle spektrometresine sahip laboratuvarlarda yapılabilmektedir.

Fosforilasyon konumlarının ayrıntılı bir karakterizasyonu çok zordur ve protein fosforilasyonunun nicelenmesi için dahili izotopik standartlar kullanmak gerekir. Göreceli bir niceleme için çeşitli diferansiyel izotop işaretleme yöntemleri kullanıllabilir.

(Visited 10 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.10.2009 tarihinde Hale tarafından, Fizik - Kimya - Biyoloji Konu Anlatımları bölümünde paylaşılmıştır ve 367 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

[Biyoloji] Protein Fosforilasyonu Nedir? | Protein Fosforilasyon Konumları - Sinyalizasyon Şebekeleri - Fosforilasyon Tipleri orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki MakaleAtatürk Osmanlı’nın Ä°ÅŸgal EdileceÄŸini Son Ana Kadar Israrla Anlatmaya Çalıştı | Atatürk’ün KurtuluÅŸ Savaşı Öncesi Kehanetleri Sonraki MakaleTürkiye’deki Barajlar - Sarıyar Barajı Ve Hidroelektrik Santrali - Hasan Polatkan Barajı | Nallıhan Sarıyar Köyü Sakarya Nehri Ãœzerinde 195..

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz