Atatürk Evleri | Selanik Atatürk Evi

Selanik Atatürk Evi

Atatürk 1881 yılında Selanik’te doÄŸmuÅŸtur. Onun, doÄŸduÄŸu, çocukluk ve gençlik günlerinin bir kısmını geçirdiÄŸi, memleketin hür bir idare rejimine kavuÅŸması için arkadaÅŸları ile birlikte karar verdiÄŸi tarihi ev bugün (Atatürk Evi) adıyla müze olarak tanzim edilmiÅŸ ve ziyarete açılmıştır.

Atatürk Evi bugünkü Selanik’in Aya Dimitriya mahallesinde ve Apostolu Pavlu caddesi üzerinde 75 numaradadır. BitiÅŸiÄŸinde Türk KonsolosluÄŸu vardır.

Selanik’te Atatürk Evi, arÅŸiv kayıtlarına göre, Selanik’in Koca Kasım PaÅŸa mahallesi, Islahhane caddesi üzerindedir. Ev, bodrumu ile birlikte üç katlı ve bir avlu içerisindedir.

Selanik arÅŸiv belgelerinden edinilen bilgilere göre, ÅŸimdi müze olan Atatürk Evi, 1870 yılından önce Rodoslu müderris Hacı Mehmed tarafından yaptırılmış olup önce Ä°brahim Zühdü adlı birisine, daha sonra da yine Selanik halkından Abdullah AÄŸa ve EÅŸi Ãœmmü Gülsüm’e satılmıştır. Bu kayıtlardan anlaşıldığına göre Ev, Atatürk’ün babası Ali Rıza efendi tarafından inÅŸa ettirilmemiÅŸ, sahiplerinden kiralanmıştır.

Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi, bir süre Selanik Evkaf katipliÄŸinde bulunmuÅŸ, gümrük memurluÄŸu yapmış, 1876 yılında da Selanik “Asakir-i milliye taburunda birinci mülazım olarak görev almış, daha sonra serbest ticaret hayatına atılmıştır.

Selanik’in tanınmış ailelerinden Sarıgüllü Hacı Sofulardan Feyzullah AÄŸa’nın kızı Zübeyde Hanım’la 1878 yıllarına doÄŸru evlenen Ali Rıza Efendi Kırmızı Hafız diye şöhret bulan babası Ahmed Efendi’nin (Subaşı) mahallesindeki evinden ayrılarak Koca Kasım PaÅŸa mahallesindeki aslı vakıf olan ÅŸimdiki evi sahiplerinden kiralamış eÅŸi ile birlikte bu eve taşınmışlardır. Ev o zamanlar, etrafı yüksek duvarlarla çevrili olup, harem ve selamlığı olan üç katlı tapu kayıtlarına göre ( Bir bab fekani oda ve bir divanhane ve bir tahtessema ve iki bab tahtani oda, bir çeÅŸme bir miktar avlu) klasik, çıkartmalı bir evdi. Dış yüzü sıva üzerine pembe boyalı olup alt pencerelerine emir, üst pencerelerine de ahÅŸap kafesler yapılmıştır. Atatürk 1881 yılında bu evin ikinci katındaki sol tarafa düşen ocaklı odada doÄŸmuÅŸtu. Ali Rıza Efendi’nin 1888 yılında ölümünden sonra, genç yaşında dul kalan Zübeyde Hanım, oÄŸlu küçük Mustafa (Atatürk) kızları Naciye ve Makbule, ile biraz da geçim masraflarını hafifletmek üzere, bu pembe evden taşınmışlar, yanındaki daha küçük bir eve nakletmiÅŸlerdir. Zaman zaman, çocukları ile birlikte kardeÅŸi Hüseyin AÄŸa’nın çiftliÄŸine giden Zübeyde Hanım bu sırada Atatürk’ün ifadesiyle, iyi kalpli bir insan olan Ragıp Bey’le, bu küçük evde evlenmiÅŸlerdi. Atatürk, babasının saÄŸlığında, kısa bir süre devam ettiÄŸi Åžemsi efendi mahalle okuluna Pembe evde baÅŸlamış, babasının ölümünden sonra, önce Selanik Mülkiye Rüşdiyesi’ne kaybolmuÅŸken, sonra buradan ayrılarak 1893 yılında Selanik Askeri Rüşdiyesi’ne geçmiÅŸtir. 1896 yılında Manastır Askeri Ä°dadisi’ne 1899 yılında da Ä°stanbul’daki Harp Okulu’na baÅŸladıktan sonra, tatillerinde Selanik’e gelen Atatürk yine annesi ve kardeÅŸleriyle bu küçük evde oturmuÅŸlardır.

Atatürk, 1902 yılında Harp okulunu da bitirmiÅŸ, Kurmay sınıfına baÅŸlayarak 1905 yılı baÅŸlarında Kurmay Yüzbaşı olmuÅŸtur. Bu tarihten Ä°kinci MeÅŸrutiyetin ilan edildiÄŸi 1908 yılına kadar Atatürk, vatan hizmetinde askerlik görevini yaparken, Åžam’da bir kaç fikir arkadaşıyla 1906 da”Vatan ve Hürriyet” adını verdikleri gizli siyasi bir cemiyet kurmuÅŸlardır. Ancak bu cemiyeti asıl Makedonya da faaliyete geçirmek istediÄŸinden bir ara gizlice Selanik’e gitmiÅŸ ve orada arkadaÅŸları ile birlikte bu cemiyetin ÅŸubesini kurmuÅŸtur. Ä°kinci MeÅŸrutiyetin ilanından evvel(1907) Selanik’te görev alan M. Kemal Atatürk, ailesi ile birlikte bu evde oturmuÅŸ, birçok siyasi toplantılar bu evde yapılmıştır. Daha sonra Trablusgarp ve Balkan savaÅŸlarının patlak vermesiyle Selanik’ten ayrılan Atatürk’ün bundan sonraki hayatı artık mücadelelerle doludur.

Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım da Selanik’te çok kalmamış, Balkan harbinden sonra birçok Türk aileleri gibi kızı Makbule(Atadan) ile birlikte Selanik’ten göçmüş. Ä°stanbul’a gelerek BeÅŸiktaÅŸ-Akaretlerde bir eve yerleÅŸmiÅŸ, Milli Mücadele yıllarında da Ankara’ya gelmiÅŸtir. Ancak, Ankara’nın iklimi saÄŸlığı için elveriÅŸli olmadığından Zaferden sonra Ä°zmir’e gönderilmiÅŸ, 1923 yılında orada vefat etmiÅŸtir.

Balkan harbinden sonra, Selanik Yumanlıların elinde kalmış o güne kadar Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın oturduÄŸu ev de Lozan antlaÅŸması hükümlerince Yunan Hükümetine intikal etmiÅŸtir. Yunan Hükümeti de evi Yunanlı bir aileye satmıştır.

Cumhuriyet’in Onuncu yıl dönümü (29 Ekim 1933) dolayısıyla, Selanik Belediyesi, Türk-Yunan dostluÄŸu ve Balkan Konferansının bir hatırası olarak, Atatürk’ün doÄŸduÄŸu evin çift kanatlı kapısının saÄŸ köşesine mermer bir plaka yerleÅŸtirmiÅŸtir. Plakanın üzerinde Türkçe, Elence ve Fransızca olarak ÅŸu ibare yazılıdır;

(Türk milletinin büyük müceddidi ve Balkan ittihadının müzahiri GAZİ MUSTAFA-KEMAL burada dünyaya gelmiştir. İş bu levha Türkiye Cumhuriyetinin onuncu yıldönümü münasebetiyle konulmuştur. Selanik, 29 Birinciteşrin 1933)

4 Kasım 1933 tarihinde Türkiye’nin Atina Elçisi ve elçilik mensupları Makedonya Genel Valisi, Selanik Belediye BaÅŸkanı ve Yunan ileri gelenlerinin katılmasıyla bir tören yapılmış, plaka bu törende yerine konmuÅŸtur. Selanik Belediyesi , daha sonra evin, Yunanlı sahibinden satın alarak Atatürk’e hediye edilmesini de kararlaÅŸtırmış ev ancak 19 Åžubat 1937 de boÅŸaltılabilmiÅŸ ve anahtarları Selanik KonsolosluÄŸumuza teslim edilmiÅŸtir.

Bu olaydan sonra, Atatürk Evi, Selanik’teki Türk KonsolosluÄŸu’nun bakımına verilmiÅŸ ve evin zemin katında sonradan açılan dükkanlar kaldırılarak eski ÅŸekline getirilmiÅŸ, sonradan sarıya boyanan ev yine pembe renkle, boyanmış, çatısı aktarılarak onarılmıştır. 1950 yılında daha geniÅŸ çapta büyük onarım gören Atatürk Evi’nin (Atatürk Müzesi) olarak tanzimi düşünülmüş ve bu konuda DışiÅŸleri Bakanlığı ile Milli EÄŸitim Bakanlığı çalışmalara baÅŸlamıştır.

Atatürk Evi’nin tanzim ve teÅŸhiri konusunda fikirlerini almak üzere milli EÄŸitim Bakanlığınca bazı kiÅŸilere baÅŸ vurulmuÅŸ gerekli eÅŸya Ä°stanbul Dolmabahçe ve Topkapı Saraylarından seçilerek Selanik’e gönderilmiÅŸtir. Böylelikle Evin bütün odaları eski ÅŸekline göre ayrı ayrı deÄŸerlendirilmiÅŸ 10 Kasım 1953 günü törenle ziyarete açılmıştır.

Bugün Müze olarak ziyarete açık bulunan Selanik’teki Atatürk Evi, Selanik BaÅŸkonsolosluÄŸumuzun da bulunduÄŸu etrafı duvar parmaklıklarla çevrili bir bahçenin ana caddeye bakan köşesi üzerindedir. Ev üzeri tuÄŸla çatılı, çıkartmalı, eski Türk evleri tipinde ve zemini ile birlikte üç katlıdır. Zemin kat üzerindeki birinci ve ikinci katlar dikdörtgen ÅŸeklinde kafesli pencerelerden ışık almaktadır. Eve caddeye açılan çift kanatlı kapısından girilir.

Selanik’te Atatürk Evi

Zemin Kat: Kapıdan tuğla döşemeli bir hole girilir. Sağdaki birinci oda, kiler, ikincisi mutfaktır. Kilerde mutfak eşyaları (Bakır kaplar, toprak testiler, çömlekler, balta, havan ve küpler, sandıklar) teşhir edilmektedir. Mutfakta dolap ve raflar vardır. Soldaki birinci oda (Hizmetçi odası), ikinci oda (Merdivenli Sofa) dır. Buradan birinci kata çıkılır.

Birinci Kat: Buraya bahçedeki çıkartma taş merdivenle girildiği gibi zemin kattaki merdivenli Sofadan da girilmektedir. Girişte ahşap tavanlı geniş sofa vardır. Sofanın bahçeye bakan atlas perdeli üç penceresi önünde yastık ve işlemeli yaygılarla döşenmiş bir sediri bulunmaktadır. Sofanın orasında yuvarlak ahşap bir masa durmaktadır. Sofanın bahçe girişinde, sağda (Misafir odası) ve bu odadan geçilen küçük bir (Sandık odası) bulunmaktadır. Misafir odası, kadife koltuk ve kanepeler, atlas perde, aynalı komodin, bakır mangal ve sehpalarla döşenmiştir. Duvarda ibrişim işleme bir yazı levhası, bir duvar saati asılıdır.
Soldaki birinci küçük oda (mutfak) tır. Burada ocaklar ve çeÅŸitli mutfak eÅŸyaları yer almaktadır. Ä°kinci oda Yatak odasıdır. Odanın bir köşesinde , çift kiÅŸilik demir bir karyola bulunmaktadır. Yatağın baÅŸ uçundaki duvarda, gümüş kılaptanlı, kırmızı atlas cüz kasesi içerisinde bir Kur’an-ı Kerim ve bir levha asılı, Levhada Fetih Süresinin ilk ayeti olan (inna fetehnaleke fethan mübina) yazılı. Karyolanın önünde pirinç bir mangal, caddeye, bakan atlas perdeli pencereler boyunca da döşenmiÅŸ bir sedir bulunmaktadır.

Ä°kinci Kat: Birinci katın sandık odası bitiÅŸiÄŸindeki merdivenli sofadan ikinci kata çıkılır. Buradaki sedirli sofa da birinci kat sofasının aynı olup yalnız daha küçüktür. GiriÅŸte saÄŸdaki alçı iÅŸleme tavanlı oda (çalışma odası) olarak yarılmıştır. Atatürk’ün doÄŸduÄŸu bu odada, Atatürk’ün tunç bir büstü ile, bir yazı masası, pirinç mangal, koltuklar yer almaktadır. Duvarlarda Atatürk’le ilgili levha ve tabaklar asılıdır. SaÄŸdaki (Yatak odası) Atatürk Müzesi haline getirilmiÅŸtir. Vitrinlerde Atatürk’ün kullandığı elbiseler ve ÅŸahsi eÅŸyaları görülür. Atatürk’ün hayatına ait fotoÄŸraflarla, okul çaÄŸlarına ait belgeler sıralanmış, bir de küçük Atatürk kitaplığı kurulmuÅŸtur. Yatak odasının bitiÅŸiÄŸinde tahta parmaklıklı bir teras mevcuttur.

Selanik’teki Atatürk Evi’nin son onarımı, düzenleme ve sergilemesi 1981 yılında yapılmıştır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 27.10.2007 tarihinde hale tarafından, ATATÃœRK'ün Hayatı ve Hakkında Yazılanlar bölümünde paylaşılmıştır ve 319 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Atatürk Evleri | Selanik Atatürk Evi orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...