Antik Yunan Filozofları : ArÅŸimed | M.Ö. 287 – 212 yılları arasında yaÅŸamış Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis

ARŞİMED

ArÅŸimet (Archimedes), M.Ö. 287 – 212 yılları arasında yaÅŸamış Sicilya doÄŸumlu Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis. Bir hamamda yıkanırken bulduÄŸu iddia edilen suyun kaldırma kuvveti bilime en çok bilinen katkısıdır ancak pek çok matematik tarihçisine göre integral hesabın babası da ArÅŸimet’tir.

Roma generali Marcellus, Sirakuza’yı kuÅŸattığında, Archimedes adlı bir mühendisin yapmış olduÄŸu silahlar nedeniyle ÅŸehri almakta çok zorlanmıştı. Bunların çoÄŸu mekanik düzeneklerdi ve bazı bilimsel kurallardan ilham alınarak tasarlanmıştı. ÖrneÄŸin, makaralar yardımıyla çok ağır taÅŸlar burçlara kadar çıkarılıyor ve mancınıklarla çok uzaklara fırlatılıyordu. Hatta Archimedes’in aynalar kullanmak suretiyle Roma donanmasını yaktığı da rivayet edilmektedir. Ancak bütün bunlara karşın M.Ö. 212 yılında Romalılar Sirakuza’yı zapt ettiler ve ÅŸehrin diÄŸer ileri gelenleriyle birlikte Archimedes’i de öldürdüler. SöylendiÄŸine göre, bu sırada Archimedes toprak üzerine çizdiÄŸi bir problemin çözümünü düşünüyormuÅŸ ve yanına yaklaÅŸan Romalı bir askere oradan uzaklaÅŸmasını ve kendisini rahat bırakmasını söylemiÅŸ; ancak asker Archimedes’e aldırmayarak hemen öldürmüş. Tarihin nadir olarak yetiÅŸtirdiÄŸi bu çok yetenekli bilim adamının öldürülüşü Romalı generali de çok üzmüş.

Archimedes hem bir fizikçi, hem bir matematikçi, hem de bir filozoftur. GençliÄŸinde bir süre Ä°skenderiye’de bulunmuÅŸ, burada Eratosthenes ile arkadaÅŸ olmuÅŸ ve daha sonra da onunla mektuplaÅŸmıştır. Archimedes’in mekanik alanında yapmış olduÄŸu buluÅŸlar arasında bileÅŸik makaralar, sonsuz vidalar, hidrolik vidalar ve yakan aynalar sayılabilir. Bunlara iliÅŸkin eserler vermemiÅŸ, ancak matematiÄŸin geometri alanına, fiziÄŸin statik ve hidrostatik alanlarına önemli katkılarda bulunan pek çok eser bırakmıştır.

Geometriye yapmış olduÄŸu en önemli katkılardan birisi, bir kürenin yüzölçümünün 4Ï€r2 ve hacminin ise 4/3 Ï€r3 eÅŸit olduÄŸunu kanıtlamasıdır. Bir dairenin alanının, tabanı bu dairenin çevresine ve yüksekliÄŸi ise yarıçapına eÅŸit bir üçgenin alanına eÅŸit olduÄŸunu kanıtlayarak pi’nin deÄŸerinin 3 l/7 ve 3 10/71 arasında bulunduÄŸunu göstermiÅŸtir.

Archimedes’in en parlak matematik baÅŸarılarından biri de, eÄŸri yüzeylerin alanlarını bulmak için bazı yöntemler geliÅŸtirmesidir. Bir parabol kesmesini dörtgenleÅŸtirirken sonsuz küçükler hesabına yaklaÅŸmıştır. Sonsuz küçükler hesabı, bir alana tasavvur edilebilecek en küçük parçadan daha da küçük bir parçayı matematiksel olarak ekleyebilmektir. Bu hesabın çok büyük bir tarihi deÄŸeri vardır. Sonradan modern matematiÄŸin geliÅŸmesinin temelini oluÅŸturmuÅŸ, Newton ve Leibniz’in bulduÄŸu diferansiyel ve entegral hesap için iyi bir temel oluÅŸturmuÅŸtur.

Archimedes Parabolün DörtgenleÅŸtirilmesi adlı kitabında, tüketme metodu ile bir parabol kesmesinin alanının, aynı tabana ve yüksekliÄŸe sahip bir üçgenin alanının 4/3’üne eÅŸit olduÄŸunu ispatlamıştır.

Ä°lk defa denge prensiplerini ortaya koyan bilim adamı da Archimedes’dir. Bu prensiplerden bazıları ÅŸunlardır:

1) Eşit kollara asılmış eşit ağırlıklar dengede kalır.
2) Eşit olmayan ağırlıklar eşit olmayan kollarda aşağıdaki koşul sağlandığında dengede kalırlar: f1 · a = f2 · b

Bu çalışmalarına dayanarak söylediÄŸi “Bana bir dayanak noktası verin Dünya’yı yerinden oynatayım.” sözü yüzyıllardan beri dillerden düşmemiÅŸtir.

Archimedes, kendi adıyla tanınan sıvıların dengesi kanununu da bulmuÅŸtur. SöylendiÄŸine göre, bir gün Kral II. Hieron yaptırmış olduÄŸu altın tacın içine kuyumcunun gümüş karıştırdığından kuÅŸkulanmış ve bu sorunun çözümünü Archimedes’e havale etmiÅŸ. Bir hayli düşünmüş olmasına raÄŸmen sorunu bir türlü çözemeyen Archimedes, yıkanmak için bir hamama gittiÄŸinde, hamam havuzunun içindeyken ağırlığının azaldığını hissetmiÅŸ ve “Buldum, buldum” diyerek hamamdan fırlamış. Acaba Archimedes’in bulduÄŸu neydi? Su içine daldırılan bir cisim taşırdığı suyun ağırlığı kadar ağırlığından kaybediyordu ve taç için verilen altının taşırdığı su ile tacın taşırdığı su mukayese edilerek sorun çözülebilirdi.

Archimedes’in araÅŸtırmalarından önce, tahtanın yüzdüğü ama demirin battığı biliniyordu; ancak bunun nedeni açıklanamıyordu. Archimedes’in bu kanunu doÄŸada tesadüflere yer olmadığını, her zaman aynı koÅŸullarda aynı sonuçlara ulaşılacağını göstermiÅŸtir. Archimedes, 23 yüzyıl önce, modern bilimsel yöntem anlayışına çok yakın bir anlayışla, bugün de geçerli olan statik ve hidrostatik kanunlarını bulmuÅŸ ve bu katkılarıyla bilim tarihinin en büyük üç kahramanından birisi olmaya hak kazanmıştır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 20.09.2007 tarihinde hale tarafından, Felsefe - Arkeoloji - Mitoloji ve Efsaneler bölümünde paylaşılmıştır ve 9133 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 1 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Antik Yunan Filozofları : Arşimed | M.Ö. 287 - 212 yılları arasında yaşamış Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...