Afyon SavaÅŸları | Bir Sömürgecilik Hikayesi – I. Afyon Savaşı – II. Afyon Savaşı – Afyon SavaÅŸları Sonuçları

Afyon Savaşları

Afyon SavaÅŸları, 19. yüzyıl ortalarında yapılan ve Batılı devletlerin Çin’de bizim tarihimizdeki kapitülasyonlar benzeri ticari ve hukuki ayrıcalıklar kazanmaları ile sonuçlanan iki savaÅŸ.

I. Afyon Savaşı 1839-1842’de, Çin’le Ä°ngiltere arasında oldu. Ok Savaşı ya da Çin’deki Ä°ngiliz-Fransız Savaşı olarak da bilinen 1856-1860 arasındaki II. Afyon Savaşı’nda ise Fransa ile Ä°ngiltere, Çin’e karşı birlikte çarpıştılar.

Afyon Savaşı – 1839–1842

Ä°ngiliz tüccarlar 19. yüzyılın baÅŸlarında Çin’e yasa dışı yollardan afyon sokmaya baÅŸladılar. Çin hükümeti 1839’da afyon ticaretini durdurma giriÅŸiminde bulunarak Ä°ngiliz tüccarların Guangzhou’daki (Kanton) tüm afyon depolarına el koydu. Birkaç gün sonra, sarhoÅŸ Ä°ngiliz denizcilerinin Çinli bir köylüyü öldürmesi ve Çin hukuk sistemine güvenmeyen Ä°ngiliz hükümetinin sanıkları Çin mahkemelerine teslim etmeyi reddetmesi üzerine taraflar arasındaki gerginlik büyüdü. SavaÅŸ patlak verdi ve küçük Ä°ngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar. 29 AÄŸustos 1842’de imzalanan Nanking AntlaÅŸması ve 8 Ekim 1843 tarihli Bogue Ek AntlaÅŸması’yla, Çin’in büyük bir tazminat ödemesi, ticaret ve yerleÅŸim amacıyla beÅŸ limanın Ä°ngilizlere bırakılması ve Ä°ngiliz yurttaÅŸlarının Ä°ngiliz mahkemelerinde yargılanması hakkı karara baÄŸlandı. Öbür Batı ülkeleri de hemen istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler.
Çin’deki ticaret haklarını artırmaya çalışan Ä°ngilizler, 1856’da bazı Çinli görevlilerin Ok adlı gemiye çıkarak Ä°ngiliz bayrağını indirmesiyle, savaşı yeniden baÅŸlatmak için aradıkları bahaneyi bulmuÅŸ oldular. Bir Fransız misyonerinin Çin’in iç bölgelerinde öldürülmesini gerekçe gösteren Fransızlar da Ä°ngiltere’nin yanında savaÅŸa girdiler.

Müttefikler, 1857 sonlarında askeri harekata giriÅŸerek çok geçmeden Çin’i Tianjin AntlaÅŸmaları’nı (1858) imzalamaya zorladılar. Bu antlaÅŸmalarla, yabancı elçilerin Pekin’de yerleÅŸebilmesi, birçok yeni limanın ticaret ve yerleÅŸim amacıyla Batılılara açılması, yabancıların Çin’in iç bölgelerinde yolculuk edebilmesi ve Hıristiyan misyonerlere hareket özgürlüğü verilmesi saÄŸlandı. Aynı yıl, daha sonraki aylarda Shang-hai’da yapılan görüşmelerde afyon ithali yasallaÅŸtırıldı. Ancak Çinliler antlaÅŸmayı onaylamayı reddedince, müttefikler savaşı yeniden baÅŸlatarak Pekin’i aldılar ve imparatorun yazlık sarayını yaktılar. Çin, 1860’da imzaladığı Pekin SözleÅŸmesi‘yle Tianjin antlaÅŸmalarına uymayı kabul etti.

I. Afyon Savaşı

1939 yılında Çin hükümetinin, İngiliz tüccarların gerçekleştirdiği yasadışı afyon ticaretini durdurma girişimi ve bir İngiliz denizcinin yargılanması konusunda doğan hukuki anlaşmazlığın doğurduğu gerginlik sonucu I. Afyon Savaşı patlak verdi. Küçük ama güçlü İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar.

1842’de imzalanan Nanjing ve 1843’te imzalanan Bogue Ek AntlaÅŸmaları ve Çin’in önemli bir miktarda tazminat ödemesi, ticaret ve yerleÅŸim amacıyla beÅŸ limanın ve Ä°ngilizlere bırakılması ve Ä°ngiliz yurttaÅŸlarının Ä°ngiliz mahkemelerinde yargılanmaları konuları karara baÄŸlandı. Öteki Batılı devletler de hemen Çin hükümetine istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler.

II. Afyon Savaşı

“Ok Savaşı” olarak da bilinen II. Afyon Savaşı, ticari ayrıcılıklarını arttırmak isteyen Ä°ngilizlerin Ok adlı gemideki Ä°ngiliz bayrağının indirilmesini bahane ederek 1856 yılında baÅŸlattıkları savaÅŸtır. Bir Fransız misyonerinin öldürülmesini bahane eden Fransa da Ä°ngiltere yanında savaÅŸa girdi. SavaÅŸ sonucunda Ä°ngiltere ve Fransa 1858 yılında Çin hükümetini Tianjin AndlaÅŸması’nı imzalamaya zorlanır, ancak Çin andlaÅŸmayı onaylamayı reddedince savaÅŸ yeniden baÅŸladı ve 1860 Pekin SözleÅŸmesi’yle Çin, Tianjin AndlaÅŸması’na uyması kabul etti. Bu andlaÅŸmaya göre yabancı elçiler Pekin’de yerleÅŸebilecek, birçok yeni liman ticaret ve yerleÅŸim için Batılılara açılacak, yabancılar Çin’in iç bölgelerine seyahat edebilecek ve Hıristiyan misyonerlere hareket serbestisi tanınacaktı. Ayrıca 1858’de Shang-hai da yapılan görüşmelerle Çin’e yapılan afyon ihracatı yasallaÅŸtı.

Çin’in XIX. yy.’da ve XX. yy’ın başında Batılı devletlerle yaptığı Tianjin benzeri egemenlik ve toprak bütünlüğünden büyük ödünler verdiÄŸi andlaÅŸmalar “EÅŸitsiz AndlaÅŸmalar” olarak da anılır.

Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 26.06.2009 tarihinde Hale tarafından, Medeniyetler, Ãœlkeler ve Dünya Tarihi bölümünde paylaşılmıştır ve 618 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 3 adet mesaj daha bulunmaktadır.

Afyon Savaşları | Bir Sömürgecilik Hikayesi - I. Afyon Savaşı - II. Afyon Savaşı - Afyon Savaşları Sonuçları orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...