Bilgi Bankamız 62 Kategoride, 9052 Makale ve Konu Anlatımı içermektedir. Son Güncelleme: 27.01.2020 06:06

15. Yüzyıl Türk Edebiyatı Genel Özellikleri ve Sanatçıları..


İçerik Hakkında Bilgi

  • Bu içerik 02.07.2008 tarihinde Sema tarafından, Türk Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 8709 kez okunmuştur.
    Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

İçerik ve Kategori Araçları


15. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ VE SANATÇILARI

15. yüzyıl, Tük edebiyatının çeÅŸitli alanlarda çok önemli geliÅŸmeler gösterdiÄŸi bir dönemdir. Divan edebiyatı, bu dönemde Åžeyhi, Ahmet PaÅŸa, Necati gibi büyük ÅŸairlerle Anadolu’da kuruluÅŸu-nu tamamlamıştır. Orta Asya’da geliÅŸen Klâsik ÇaÄŸatay edebiyatı ise eÅŸsiz ÅŸair Ali Åžir Nevâî ile en yüksek aÅŸamasına varmıştır. Bir baÅŸka geliÅŸme ise, bu yüzyılın ortalarında “Dede Korkut Hikâyeleri”nin yazıya geçirilmesidir. 13. ve 14. yüzyıllarda baÅŸlayan Ä°ran edebi-yatının ünlü ÅŸairlerinin ( Nizâmi, Selman, Sadi, Hafız, F. Attar, Senâi ) Türk ÅŸairleri üzerindeki etkisi bu yüzyılda da devam etmiÅŸtir.


ÅžEYHÄ° (1375-1431):

15.yılın ünlü ÅŸairlerindendir. Kütahya’da yetiÅŸ-miÅŸtir. Ä°ran’da tahsil gördüğü bilinir. Ä°ran ÅŸiirin-den pek fazla etkilenmiÅŸtir. Bir divanı vardır.

“Harname” adlı 126 beyitlik satirik-mizahi mesnevisi meÅŸhurdur. Büyükçe bir fabldır. Åžair, bir taraftan bütün yaratılmışlar özellikle insanlar arsındaki eÅŸitsizlikleri ve haksızlık gibi görünen sosyal farklılıkları tenkit eder. Öbür taraftan da yeteneÄŸinin sınırlarını unutarak aşırı isteklerle ortaya atılıp nizamı bozan, haklı isteklerini baÅŸkalarına haksızlık haline getiren tiplerin durumunu hicveder.


Hüsrev ü Şîrin : Ä°ran ÅŸairi Nizami’nin Hüsrev ü Åžirin adlı mesnevisini Türkçeye çevirmiÅŸtir. Bu çeviri Türkçedeki en iyi Hüsrev ü Åžirin hikayesi olarak bilinir.

AHMET PAŞA (15. yüzyıl):

Divan ÅŸiirinin kuruluÅŸ döneminin en büyük ÅŸairi sayılır. 16. yüzyıl ÅŸairlerini etkilemiÅŸtir. Ãœnü Ä°ran’a, Türkistan’a kadar yayılmıştır. Önemli eseri “Divan”ıdır.


NECATİ BEY (15. yüzyıl):

KuruluÅŸ döneminin Ahmet PaÅŸa kadar ünlü ÅŸairidir. Divan ÅŸiirine milli zevkleri ve yerli söyleyiÅŸleri katmıştır. Önemli eseri “Divan”ıdır.

ALİ ŞİR NEVÂÎ (15. yüzyıl):

Anadolu dışında, Çağatay sahasında eser vermiş din dışı Divan şairidir. Platonik ve romantik bir aşk anlayışı vardır. Lirik ve canlı bir anlatıma sahiptir. Şiirlerinde dini-tasavvufi temaları da olgun bir samimiyetle kullanır.


Muhakemetü’l-Lügateyn’in yazarı Ali Åžir Nevai, aynı zamanda Türkçenin en büyük ÅŸairlerinden kabul edilir. Orta Asya’da (Herat’ta) yetiÅŸmiÅŸ olmasına raÄŸmen Osmanlı topraklarında ve bütün Türk yurtlarında da tanınmış ve sevilmiÅŸtir. ÇaÄŸatay Türkçesiyle yazdığı ÅŸiirlerini dört divanda toplamıştır.

Hamse (beÅŸ mesnevi) :Hayretü’l- Ebrâr, Leylâ vü Mecnûn, Sedd-i Ä°skenderî, Ferhad ü Şîrin, Seb’â-yı Seyyâre.

Mecalisü’n-Nefais Türk Edebiyatı’nda ilk ÅŸuara tezkiresi olarak önemlidir.

Mizanü’l-Evzan :Aruz ölçüsü ile ilgili inceleme eseri olan bu eser, yüzyıllarca medreselerde okunmuÅŸtur.

Muhakemetü’l-Lügateyn:
Türkçenin Farsçadan üstün bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmış bir eserdir.

SÜLEYMAN ÇELEBİ (?-1422)

Aslında bir din adamıdır. 1409’da Bursa’da yazdığı Vesiletü’n-Necat adlı mesnevisi ile tanınmıştır.

Vesiletü’n-Necat : Halk arasında “Mevlid” olarak tanınan bu eser, Hz. Muhammed’in hayatını destanımsı biçimde anlatarak Hz. Muhammed’in diÄŸer peygamberlerden üstün olduÄŸunu kanıtlamak amacıyla yazılmıştır. Süleyman Çelebi’nin bilinen baÅŸka eseri yoktur.

HACI BAYRAM VELÄ° (1352-1430)

Ankara’da tarikat kurmuÅŸ bir bilgin ve ÅŸairdir. Ä°lahi ve ÅŸathiye tarzı birkaç ÅŸiiri günümüze kadar ulaÅŸmıştır. Sade ve coÅŸkun bir dili vardır. Hece ölçüsü yanında aruzu da kullanmıştır.

EÅžREFOÄžLU (1353-1469)

Bursa, Ankara, Suriye gibi yerleri dolaÅŸtıktan sonra Ä°znik’te bir tekke ve tarikat kurmuÅŸ, Hacı Bayram Veli’nin etkisinde bir tasavvufçudur. Bir divan oluÅŸturan ÅŸiirlerinden bir bölümü aruzla bir bölümü ise sade halk diliyle ve dörtlükler halin-de yazılmıştır. Müzekki’n-Nüfus adlı düzyazılı, tasavvufla ilgili bir eseri vardır.

KAYGUSUZ ABDAL (15. Yüzyıl )

Asıl adı Alaaddin Gaybi’dir. ” Sarayi” adını da kullanmıştır. Efsaneye göre Alanya Beyi’nin oÄŸlu iken tasavvufu tercih etmiÅŸtir. Åžiirlerinde Yunus Emre etkisi sezilir. Hece ölçüsüyle ve sade bir dille ilahiler, nefesler ve ÅŸathiyeler ilginçtir. Aruzla da yazdığı ÅŸiirleri vardır. Manzum ve mensur eserleri vardır.

Manzum olanlar: Gülistan, Minbernâme, Gevhernâme

Mensur Olanlar:
Budalanâme, Kitâb-ı Miglate, Vücûdnâme

PADÄ°ÅžAH ÅžAÄ°RLER :

FATÄ°H SULTAN MEHMED ( AVNÃŽ )
II. BAYEZID ( ADLÃŽ )
II.MURAD ( MURADÃŽ )
CEM SULTAN ( KENDÄ° ADIYLA )
SİNAN PAŞA ( 15. Yüzyıl )

Edebiyatımızda süslü nesrin ilk temsilcisidir. Dini, ahlaki ve felsefi konuları ele almıştır.
Tazarrunâme : Süslü nesrin ilk örneÄŸi olarak bilinir. Ayrıca Maarifnâme ve Tezkiretü’l-Evliya adlı eserleri de vardır.

ÂŞIKPAŞAZADE ( 15. Yüzyıl )

Åžair Ahmed PaÅŸa’nın torunudur. Tarih türünde eser vermiÅŸtir. Sade bir dili vardır.Tevârih-i Âl-i Osmânî ( Osmanlı Tarihi ): Sade nesrin bir örneÄŸidir. ÂşıkpaÅŸazade Tarihi adıyla da bilinir.

MERCİMEK AHMED ( 15. Yüzyıl )

Kâbusnâme Tercümesi :
Sade nesrin bir örneğidir. Farsçadan çevrilmiştir.

DEDE KORKUT HİKÂYELERİ

Destan geleneÄŸinden halk hikâyeciliÄŸine geçiÅŸ eseri olan Dede Korkut Hikâyeleri, bir önsöz ve on iki hikâyeden meydana gelir. On iki hikâyelik tam nüsha Dresten Kütüphanesi’n-de, altı hikâyelik eksik bir nüsha ise Vatikan Kütüphanesi’nde ulunmaktadır. Eserler üzerinde ilk defa ayrıntılı olarak Kilisli Muallim Rıfat, sonra da Orhan Åžaik Gökyay ve Muhar-rem Ergin çalışmıştır.Hikâyelerde OÄŸuzların komÅŸularıyla iliÅŸkileri, aile ve toplum yapısı ve iç çekiÅŸmeler iÅŸlenmiÅŸtir. Bazı kahramanları olaÄŸanüstü özelliklere sahiptir. Bu yönüyle destanlara benzer. Hikâyeler nazım ve nesir karışımı yazılmıştır. Hikâyelerin dili sade ve akıcıdır. 15. yy Türkçesinin bütün özelliklerini yansıtmaktadır. Karşılıklı konuÅŸmalar nazımla, betimleme ve öyküleme nesirle verilmektedir. Nesir kısmında seci, nazımda ise aliterasyonlar çokça yer alır. Bazı kelimelerin söyleyiÅŸleri bugüne göre farklılık göstermektedir.Hikâyeler, Türk’ün öz benliÄŸini yansıtmaktadır. Ä°dealizm vardır. Bu idealler ferdi deÄŸil, millidir. Hikayelerdeki en önemli özelliklerden biri kahramanlıktır. Ä°slâmiyet’in etkisi vardır; ancak baÄŸnaz bir inanış yoktur. Hikayelerde toplumda kadının önemli bir yerinin olduÄŸunu görüyoruz. On iki hikâyede üslup ve yapılan benzetmelerin aynı olması bize bu hikâyelerin aynı ağızdan çıktığını göstermektedir.Eserde geçen “Dede Korkut”meçhul bir halk ozanıdır.

(Visited 12 times, 1 visits today)


Kaynak: Kadim Dostlar ™ Forum

Bu içerik 02.07.2008 tarihinde Sema tarafından, Türk Edebiyatı ve Edebi KiÅŸilikler bölümünde paylaşılmıştır ve 8709 kez okunmuştur. Bu içeriğin devamında incelemek isteyebileceğiniz 0 adet mesaj daha bulunmaktadır.

15. Yüzyıl Türk Edebiyatı Genel Özellikleri ve Sanatçıları.. orjinal içeriğine ulaşmak için tıklayın ...

Önceki MakaleFraktal Geometri Nedir? | Fraktal Teoremin GeliÅŸimi - Fraktal Teoreminin Animasyonlu Anlatımı - Sierpinski Üçgeni Sonraki MakaleBüro Yönetimi Ve Sekreterlik Nedir? | Tanımı - Büro Yönetimi Ve SekreterliÄŸin Görevleri - Çalışma Alanları Ve Ä°ÅŸ Bulma Olanakları - Me..

Bu Makaleyle İlgili Fikirlerinizi ve Görüşlerinizi Diğer Ziyaretçilerle Paylaşabilirsiniz